تصویرپردازی از فرهنگ اداری حاکم بر سازمان‌های مطلوب در پرتو سیره و گفتار علوی
تصویرپردازی از فرهنگ اداری حاکم بر سازمان‌های مطلوب در پرتو سیره و گفتار علوی
سال 1388
پدیدآور: مهدی عبدالحمید
استاد راهنما: علی اصغر پور عزت و مصطفی دلشاد تهرانی
استاد مشاور: غلامرضا گودرزی
دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت
چکیده:
سازمان‌ها به مثابه یکی از مهمترین عوامل موثر بر تحول جامعه، سالیان درازی است که در جامعه انسانی نقش‌های مهمی را برعهده گرفته و به‌تدریج آن‌را به سوی جامعه سازمانی سوق داده‌‌اند؛ بدین ترتیب سازمان‌هایی بی‌روح، که همراه کارکردهای خاص خود، کژکارکردهای بسیاری را به جامعه تحمیل می‌کنند بر جوامع انسانی حاکم شده‌اند. تاکید بر عقلانیت ابزاری و مغفول ماندن عقلانیت جوهری در سازمان‌ها، موجب شده است که در عصر کنونی، بقاء به مهمترین دغدغه و هدف این سازمان‌ها تبدیل گردد و آن‌ها را به سیستم‌های اجتماعی منفعلی مبدّل سازد که خود را با محیط تطبیق می‌دهند تا باقی بمانند. این همه موجب گردیده است که انسان‌های قابل و لایقِ مقام خلیفه‌الهی، در قفس آهنین مخلوقات خویش گرفتار گشته و از خود بیگانه شوند.در این میان فرهنگ سازمان به‌عنوان یکی از مهمترین اجزای آن، نسبتی همانند روح به بدن را در سیستم‌های اجتماعی برعهده دارد و نقش مهمی در شکل‌گیری، راه‌بری و ایجاد کارکردها و کژکارکردها ایفا می‌کند؛ محقق در این مقال، با امعان نظر به نقش غیر قابل انکار فرهنگ سازمانی، بر آن بوده است تا با بهره‌گیری از رویکردی هنجاری و مبتنی بر هستی‌شناسی و شناخت شناسی حق‌مدار، تصویری بصیرت‌بخش از فرهنگ سازمانی مطلوب را ترسیم نموده و گامی درخور در جهت بازگرداندن سازمان‌ها به مسیر فطری انسان‌ها بردارد. برای تحقق این مهم، منابع تحقیق به سیره و گفتار قرآن ناطق، علی‌علیه‌السلام و علی‌الخصوص نهج‌البلاغه منحصر بوده است . در این پژوهش، روش دستیابی به حقیقتِ فرهنگ سازمان‌ها، تحلیل محتوا و روش تحلیل منطقی بوده است و البته در روایی سنجی یافته‌های تحقیق از روش دلفی و نظرسنجی خبرگان بهره گرفته شده است.گزاره‌های نهایی حاصل از مراجعه به سیره و گفتار علوی در قالب دو دسته‌ی اصول و مفروضات، و ارزش‌ها دسته بندی گردید و به طور کلی یک اصل(اصل توحید) و شش ارزش (ارزش های هدف‌مداری، عدم تقدم بر خدا و رسول و ولایت‌مداری، آخرت‌گرایی و ذمّ دنیاطلبی، تعلّم و تعقّل و تعلیم، وظیفه‌مداری و امر به معروف و نهی از منکر) استخراج شد. در ادامه سه مدل فرهنگ از منظر جامعه‌شناسی سازمانی، مدل فرهنگ از منظر سازمانی، و مدل فرهنگ سازمانی بر اساس این مفروضات و ارزش‌ها ارائه گردید، و در انتها، ویژگی‌های سازمان‌های متعهد به الزامات فرهنگ اداری حق مدار براساس نهج‌البلاغه مطرح گردید