بازخوانی هویت زن در سنت علوی

بازخوانی هویت زن در سنت علوی

سال 1395

پدیدآور: رقیه سادات مومن

استاد راهنما: طوبی شکری گلپایگانی و نهله غروی نائینی

 دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی

چکیده

تبیین و ارائه ماهیت حقیقی و هویت انسانی زن در عرصه های مختلف فردی و اجتماعی، از جمله امور اولیه و بنیادین هر مکتب مترقی و تاریخ ساز بوده، و تعالیم جامع اسلامی نیز با پشتوانه الهی و تاکید بر تکوین، بر تحول تلقی از زن و اصلاح نگرش نسبت به وی همت گمارده اند. در این راستا سنت علوی اعم از قول و فعل و تقریر، به عنوان تنها تجربه حکومتی اهل بیت علیهم السلام پس از انقطاع وحی، الگوی جامعی از نگرش صحیح به مسایل استراتژیک زنان، اصول رفتار معقول و قواعد مشارکتی آنان، ارائه داده؛ و زمینه را جهت پرداخت و عملیاتی نمودن آنها فراهم نموده است؛ به گونه ای که زنان با خودپنداره ای مثبت و قوی در عرصه های مختلف کسب توانمندی نموده، و خوش درخشیده اند. این در حالی است که از اقوال حضرت علی علیه السلام ذهنیتی منفی و نگرشی ملامتگر نسبت به زنان در اذهان موجود بوده و حجم قابل توجهی از پژوهش ها را به خود اختصاص داده است. از این روی استخراج هویت حقیقی زن مستلزم بازخوانی بنیادی و جامع سنت، و اهتمام خاص به تحلیل و توصیف سیره عملی حضرت در کنار سیره قولی است. این پژوهش با بررسی های دقیق اصولی و واکاوی دقیق سنت علوی در دو عرصه قول و فعل اثبات می کند که نه تنها بین قول و فعل معصوم تعارضی نیست بلکه ناصر و موید یکدیگر نیز بوده و در مجموع همراهی تکوین و تشریع را در نکوداشت جایگاه زن به تصویر می کشند. این نوشتار با استفاده از روش تحلیل متن در سه مرحله توصیف، تحلیل و مقوله بندی، به تحلیل محتوای اقوال و سیره عملی حضرت علی در خصوص بانوان پرداخته، و مولفه های کلی حقیقت انسانی زن و جلوه های ظهور خارجی آن را در سایه سنت علوی استخراج نموده است. نتیجه آنکه زنان در پرتو تعالیم علوی نه تنها تضعیفی نسبت به جایگاهشان در عالم احساس نمی کردند، بلکه با شناختی نظام مند و متعالی نسبت به نقش و جایگاه وجودی خود، در عرصه های مختلف معرفتی، عملیاتی؛ با محوریت توحید و اصول و ارزش-های الهی فعال، موثر و تاریخ ساز بوده اند.

لینک دسترسی به متن