مولانا بهعنوان یک معلم از این مضمون که «انسان باید ریاضت بکشد تا به صفای درون برسد، همانطور که آهن باید صیقل خورد تا به آینه تبدیل شود»، بهعنوان یک موضوع مورد تعلیم با مخاطب (تو) سخن میگوید. تصویر ادبی این شعر یک امر غایب است که و لحن مولانا، تجویزی و ترغیبی و سرشار از جملات امری است. اما همین معنی و همین تصویر، در غزلیات شمس که ذیل ادبیات غنایی است، خطاب به خود (من) یا در وصف منِ شاعر بیان می‌شود و لحنی انشایی و انگیزشی عاطفی دارد و در غزلی میگوید:
دلا در بوته‌ی آتش درآ مردانه بنشین خوش
که از تأثیر این آتش، چنان آینه شد آهن
و در غزلی دیگر میگوید:
آهنیام ز عشق تو، خواسته نور آینه
آتش و زخم میخورد، چون‌که صفا بخواستم...
