استاد کریم زمانی: هیچ عارفى به اندازه مولانا بر وحدت ادیان تأکید نکرده است

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی هر ساله در روز بزرگداشت نام آوران عرصه ادبیات فارسی با برگزاری نشست ها و سخنرانی های علمی در باب اندیشه ها و آثار این بزرگان، تلاش می کند تازه ترین پژوهش ها را به مخاطبان عرضه کند. از همین روی در پانزدهم مهر ماه 1397 به مناسبت یادروز شاعر و عارف بزرگ ایرانی، مولانا جلال الدین بلخی، نشستی با حضور استاد کریم زمانی در سالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

استاد کریم زمانی در این سخنرانی بر چند محور از ویژگی های علمی، اجتماعی و فرهنگی زمان مولانا اشاره کرد که جاودانگی او را در پی داشته است. ویژگی ها مؤلفه ها از این قرار است: اول آنکه مولانا دارای شخصیتی ویژه و چند فرهنگى بود و با زبانهاى گوناگون از جمله فارسى، عربى، ارمنى، ترکى، یونانى و ... آشنایی داشت. جامعه باز و چندفرهنگی قونیه نیز بر اندیشه مولانا تاثیری به سزا نهاده بود؛ از دیگر عوامل مهم آن است که مولانا فرهنگ گذشته را نفى نمی کرد؛ به طور مطلق نیز آن را تأیید نمی کرد؛ یعنىبه فرهنگ گذشته به دور از افراط و تفریط اما منتقدانه می نگریست و در هاضمه فکرى و روحى خود در خلق اندیشه ها و آثار نوینى چون مثنوى، غزلیات، فیه ما فیه و ... از آن یاری می جست. سه دیگر تأثیر پذیرى مثبت و سازنده مولانا از دیگر ادبا و عرفا است؛ بدین معنی که نقل کامل و تقلید تام و تمام از افکار و اندیشه هاى بزرگان در آثار مولانا نیست، بلکه رگه هایی از آثار، افکار و اندیشه آنان به چشم می آید. چهارمین عامل عجین شدن مفاهیم بنیادین همچون خداشناسى، جبر و اختیار، انسان و عشق و... با تجارب و سیر و سلوک شخصى مولاناست که در نهایت باعث خلق مطالبى نوین از دیدگاه خاص خود او شده است. موضوعاتى وجود دارند و حقیقت هستند اما ما آنها را نمى بینیم مانند بحث صورت و معنى و سفر از ظاهر به باطن یا سفر از عالم صورت به عالم معنا که همگی در آثار مولانا دیده می شود. دیگر آنکه مولانا در بین تحقیق و تقلید تفاوت قائل بود و بر تحقیق و واکاوى و نوآفرینى به دور از تقلید اصرار می ورزید.
 از دیگر مباحثی که در این سخنرانی بدان پرداخته شد؛ قائل بودن مولانا به طبیعى بودن اختلاف آراء و اندیشه ها و تضاد و تضارب افکار و اندیشه ها است ؛ وی به خوبی آگاه بود که جامعه بشرى به واسطه همین تنوع و اختلاف و گوناگونى زیباست. مولانا بسیار بر وحدت ادیان تکیه داشت، تا جایى که به جرات می توان ادعا کرد، هیچ عارفى به اندازه مولانا بر وحدت ادیان تکیه و تأکید نکرده است. همچنین قدرت بیان مولانا در چگونه گفتن هایش و نه فقط در چه گفتن هایش خود باعث بی همتایی او در عرصه ادبیات شده است. بر همین اساس وی پیوسته به خلق و نوآفرینى در بیان مفاهیم با زبان تمثیلى شگفت انگیز خود پرداخته است. استاد کریم زمانی در پایان و به عنوان نمونه درباره جزر و مدى بودن امور عالم از نگاه مولانا سخن گفت که در قالب داستانهایی تمثیلی بسیار شیوا بیان شده است.
در پایان نشست، حاضران جلسه به طرح سوالاتی از استاد کریم زمانی پرداختند و نشست با پاسخ به این پرسش ها پایان یافت.