عامل تبیین طبیعی، فعل و انفعالات طبیعی تکاملی و یا کنش و واکنش‌هایی طبیعت و نقش علم، کشف واکسن و داروی درمان و نقش دین و ایمان؛ انگیزه‌بخشی به عالمان برای کشف دارو و آرامش‌بخشی و کاهش استرس از طریق عبادات و نیایش است. در تبیین ماوراءالطبیعی، عامل، واکنش جهان غیب و ملکوت الهی به کنش‌های نادرست انسانی، معاصی و خطاهای فردی، اجتماعی و جهانی بشری از قبیل محرومیت کودکان، زنان، افراد سالخورده و رنگین‌پوستان از حقوق طبیعی و اجتماعی تا گسترش سلاح‌های کشتار جمعی، هم‌جنس‌گرایی و … به‌مثابه تحقق وعده‌ی عذاب و کیفر الهی و نقش علم، نقش قبلی + مهار، کنترل و بازگشت انسان از خطا و ظلم و نقش دین و ایمان، نقش قبلی + گشودن راه توبه و استغفار است ...
