خبر- اجرای طرح تحقیقاتی «نظریه امنیت جامعه‌ای»
اجرای طرح تحقیقاتی «نظریه امنیت جامعه‌ای: چارچوب مفهومی، موازین عملی و ارائه الگوی ایرانی»
«نظریه امنیت جامعه‌ای: چارچوب مفهومی، موازین عملی و ارائه الگوی ایرانی» عنوان یکی از 11 پروژه تحقیقاتی است که در «طرح کلان ملی مطالعات امنیت اجتماعی» در گروه پژوهشی جامعه و امنیت در حال اجرا است.
طرح تحقیقاتی «نظریه امنیت جامعه‌ای: چارچوب مفهومی، موازین عملی و ارائه الگوی ایرانی» پس از تصویب در شورای علمی گروه، با مدیریت جناب آقای محمدعلی مینایی، در شورای پژوهشی پژوهشگاه نیز به تصویب رسید و هم اکنون مراحل اولیه تحقیق را می‌گذراند.
مروری بر طرح تحقیقاتی
نظریات مطرح در باب خاستگاه و موازین امنیت جامعه‌ای، عموماً غربی‌هستند که با هدف شناسایی و درمان معضلات جوامع غربی تولید شده‌اند. به‌عنوان مثال، در دهه 1990 و در سال‌های پس از فروپاشی شوروی که کشورهای اروپایی- به‌ویژه کشورهای اسکاندیناوی- به میزبان ده‌ها هزار مهاجر بدل شدند، اصل صیانت از هویت مهاجرین و نیز فرهنگ جوامع میزبان به‌عنوان موضوعی اساسی و امنیتی قلمداد شد و نظریه‌پردازانی چون باری بوزان و اولی ویور به شرح مفهوم Societal Security همت گماشتند. از نگاه آن دو، مهمترین موضوع امنیت جامعه‌ای، هویت است که در معرض نابودی و بلعیده‌شدن از سوی هویت‌های مهاجم قرار گرفته است.
تفحص عمیق و بررسی مصداقی وضعیت جوامع غیرغربی نشان می‌دهد که یافته‌های بوزان و همکارانش در مکتب کپنهاگ، قابلیت توضیح مسائل اجتماعی جوامع دیگر را ندارد. از این رو ضمن استفاده از روش و یافته‌های این مکتب، مسئله محوری پژوهش حاضر این است که اولاً چگونه می‌توان نظریه‌ای طرح نمود که ضمن علم و توجه به تجربه‌های دیگران، ناظر و معطوف بر دشواری‌های بومی باشد و ثانیاً علاوه بر استحکام و سازواری تئوریک، در زمینه تصمیم‌گیری و تشخیص عینی- عملی هم راهگشایی کند.
هدف اساسی این پژوهش، مواجهه انتقادی با نظریه‌های موجود (عمدتاً غربی) و ارائه نظریه‌ای متناسب با مسائل و مباحث ایرانِ اکنون و دهه آینده است. در این چهارچوب کوشش می شود الگو یا مدلی طرح شود که بتواند منابع و موانع ایجاد و تعمیق امنیت / ناامنی جامعه ای را برجسته و رصد نماید.
همچنین پژوهش حاضر درپی یافتن پاسخ به یک پرسش اصلی و دو پرسش فرعی به‌شرح زیر است:
پرسش اصلی: نظریه امنیت جامعه‌ای چیست؟ مفاد، الزامات و موازین عملی آن برای جامعه ایران کنونی کدامند؟
سوال فرعی اول. وجوه تمایز نظریه ایرانی امنیت جامعه‌ای از نوع غربی آن کدامند؟
سوال فرعی دوم. نظریه امنیت جامعه‌ای درپی شناخت چه چیز است ؟ روش معتبر شناخت در آن کدام است ؟ و چگونه می‌توان به کشف مؤلفه‌های آن مبادرت نمود؟
تهیه و تنظیم: زهرا نوایی لواسانی