بیست و ششمین نشست شاخص سازی-علیرضا زاهدیان

گزارش بیست و ششمین نشست کرسی مطالعات راهبردی شاخص سازی و ارزیابی وضعیت امنیت با عنوان «روند شاخصهای ساختمان و مسکن و تاثیر آن بر امنیت اقتصادی» با ارائه آقای علیرضا زاهدیان و در تاریخ ۱۳۹۶/۱۲/۲۲

در این نشست علمی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، ابتدا آقای محمدعلی مینایی، مدیر کرسیهای مطالعات راهبردی مرکز مطالعات جامعه و امنیت، به بررسی جایگاه مقولات اقتصادی در حفظ و ارتقاء امنیت اجتماعی پرداختند و خاطر نشان ساختند: پیرو سلسله نشستهایی که در کرسی مطالعات راهبردی شاخص سازی و برآورد وضعیت امنیت برگزار شده است، برای نخستین بار بررسی وضعیت امنیت با استفاده از شاخصهای علمی انجام شده است که نشانگر وجود تهدیدات امنیتی نرم در کنار تهدیدات سخت امنیتی است. از جمله این تهدیدات نرم، مسائل مربوط به حوزه اقتصاد کلان است که شاخص مسکن و ساختمان نیز در این رابطه قابل بررسی و توجه است؛ به ویژه آنکه مختصات سرزمینی و ترکیب جمعیت کشور نیز بر اهمیت موضوع مذکور افزوده است.  

در ادامه آقای علیرضا زاهدیان ضمن بررسی شاخصهای مسکن و ساختمان از جنبه های مختلف، به ارائه راهکارهایی به منظور ایجاد تعادل در بازار مسکن نیز پرداختند. ایشان تحولات بازار مسکن در تهران و تاثیر آن بر سایر کشور را مهم ارزیابی کردند و عوامل موثر بر قیمت ساختمان و مبلغ اجاره در شهر تهران را شامل تقاضا، نرخ سود بانکی و سطح مهاجرت به شهر تهران دانستند. به ویژه آنکه با توجه به مهاجرپذیر بودن شهر تهران و بر هم خوردن عرضه و تقاضای مسکن و با توجه به قیمت بالای خرید مسکن در تهران، تقاضای اجاره نشینی افزایش می‎یابد و عاملی برای رشد قیمت مسکن می‎باشد. همچنین عوامل مؤثر بر قیمت زمین نیز متعدد است و شامل مواردی نظیر شرایط جغرافیایی، حجم عرضه و تقاضا، کاربری زمین، مجوز ساخت، موقعیت مکانی، متراژ زمین، قرار گرفتن در منطقه مناسب، مسایل مربوط به طرح تفصیلی شهرداری و میزان گرفتن تراکم است.

از جمله نکات مثبت و پیشرفت های رخ داده در حوزه مسکن و ساختمان می‌توان به مسئله افزایش قابل توجه مسکن و ساختمان در مقایسه با افزایش جمعیت اشاره کرد به نحوی که از سال ۶۵ تا ۹۵ رشد جمیعت در کشور ۶۱ درصد بوده در حالیکه رشد مسکن بالغ بر ۱۷۷ درصد بوده است.

همچنین در حوزه مقاوم‌سازی نیز پیشرفت‌های ارزنده‌ای صورت گرفته و شاهد افزایش ساخت مسکن بادوام هستیم. منظور از واحدهای مسکونی بادوام، واحدهایی است که اسکلت آن‌ها «بتن آرمه» یا «فلزی» است. واحدهای مسکونی ساخته شده از «آجر یا سنگ و آهن»، «آجر یا سنگ و چوب»، « بلوک سیمانی»، «تمام آجر یا سنگ و آجر» و «تمام چوب» در گروه واحدهای مسکونی نیمه بادوام و واحدهای مسکونی ساخته شده از مصالحی نظیر «خشت و چوب»، «خشت و گل» و «سایر مصالح» نیز در زمره واحدهای مسکونی کم دوام گنجانده می‌شوند.

 با این وجود، دو مسئله نیز در بازار حوزه مسکن و ساختمان وجود دارد. که مورد نخست آن به افزایش شاخص زمان انتظار برای خانه‎دار شدن خانوارهای شهری کشور بر می‌گردد. مسئله دوم، توزیع نامتعادل ساختمان در کشور است. به نحوی که وضعیت نحوه تصرف خانوارها در سرشماری‎های ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ نشان می دهد که درصد خانوارهای دارای مسکن ملکی در طی این سال‎ها رو به کاهش بوده و به موازات آن بر خانوارهای دارای مسکن اجاره‎ای افزوده می‎شود. افزایش تعداد خانوارهای اجاره‎نشین حاکی از افزایش قیمت مسکن در سال‎های اخیر و کاهش قدرت خرید خانوارها برای صاحب خانه شدن است.

در پایان آقای محمدعلی مینایی، ضمن ارائه جمع بندی نهایی جلسه بر ایجاد یک مدل مبتنی بر شاخصها و آمارهای حوزه مسکن و ساختمان به منظور رصد تحولات این حوزه تاکید کرده و فقدان نظارت علمی بر تغییرات رخ داده در بازار مسکن به ویژه در بازه های افزایش بی رویه قمیتها را بسترساز ایجاد تهدیدات نرم اقتصادی برای جامعه برشمردند.