پانزدهمین نشست شاخص‌سازی -علیرضا زاهدیان

در این جلسه که در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، ابتدا آقای محمدعلی مینایی، دبیر کرسی مطالعات راهبردی شاخص سازی،‌ مقدمه ای را با هدف تبیین رویکرد اجتماعی گروه پژوهشی جامعه و امنیت نسبت به مقولات امنیتی بیان نمودند و مقوله امنیت را دارای سه سطح دانستند. یک سطح از امنیت به صورت منفعل تامین می‌شود. یعنی آسیب و ناامنی در جامعه وارد شده و ایجاد می‌شود و نظام اجتماعی، سیاسی منفعلانه در جهت رفع آن اقدام می‌کند. مانند کشف جرائم و مجازات مجرمین که عمدتاً دستگاههای پلیس، اطلاعات و قضایی مسئول کنترل این ناامنی‌ها و تامین امنیت هستند. سطح دیگری از امنیت هم وجود دارد که به صورت پیشگیری تامین می شود. یعنی قبل از بروز ناامنی، نظام اجتماعی و سیاسی، به صورت فعال وارد می‌شود و مانع از ایجاد مولفه‌های ناامنی می‌گردد. در حقیقت از وقوع ناامنی‌ها پیشگیری می‌شود لیکن ریشه‌های ناامنی وجود دارد، تنها مانع از شکل‌گیری و بروز آن می‌شود. پیشگیری از وقوع جرم و اعمال مکانیزم‌های بازدارنده، نمونه هایی از این نوع تامین امنیت است. سطحی دیگر از امنیت هم هست که به صورت فرافعال تامین می‌شود. یعنی از حالت امنیت سلبی خارج  و امنیت از نوع ایجابی آن تولید می‌شود. آقای مینایی در ادامه وضعیت سواد و تحصیلات را به مثابه مقوله ای در سطح سوم امنیت برشمرده و خاطر نشان کردند نباید با نگاهی سلبی به مقوله سواد و تحصیلات نگریسته و هرگاه بی سوادی به سطح خاصی رسید وارد عمل شد بلکه باید با رویکردی ایجابی افزایش و تعمیق سطح سواد و تحصیلات را عنصری در راستای تقویت بنیادهای اجتماعی امنیت برشمرد.

در ادامه آقای زاهدیان با بیان اینکه امنیت اجتماعی عبارت است از اطمینان خاطر افراد و گروه های اجتماعی مختلف نسبت به حفظ موجودیت، هویت و ارزشهای خود در برابر مخاطرات ناشی از تحولات عادی و تحرکات عمدی،‌ مقوله سواد و تحصیلات را دارای رابطه ای مستقیم با مقولات زیر دانستند که تحول و تغییر و آنها به انحاء مختلف بر چگونگی و کیفیت امنیت اجتماعی موثر خواهد بود:

- افزایش بهره وری

- دستیابی به روشها و ابزار نوین

- افزایش سرمایه اجتماعی

- مشارکت در مدیریت جامعه

- افزایش تعالی فردی و اجتماعی

- افزایش سطح رفاه

- افزایش توان تکنولوژیک کشور

- کاهش نرخ باروری

- افزایش سطح مطالبات عمومی

- افزایش طلاق

در ادامه ایشان تاثیرات کلیدی سواد از دیدگاه امنیت اجتماعی را بر کاهش جرم و جنایت، کاهش اعتیاد، کاهش تاثیرپذیری از بیگانگان و کاهش تاثیر پذیری از خرافات موثر دانسته و همچنین افزایش توان تکنولوژیک کشور، افزایش سطح رفاه خانوارها و افزایش سطح مطالبات عمومی را از امهات محاصل و محاسن تحصیلات دانستند و کاهش بیسوادان ده تا چهل و نه ساله، کاهش افراد بازمانده از تحصیل کمتر از ده سال، افزایش نسبت دانش آموختگان دانشگاهی به کل جمعیت،‌ افزایش نیرویی انسانی متخصص متناسب با نیازهای بازار کار و همچنین افزایش مادران تحصیل کرده )خانه داری نوین( را از زمره اهداف اصلی طرح گسترش سواد و تحصیلات در کشور دانستند.

در آخر آقای زاهدیان نماگرهای پیشنهادی از دیدگاه امنیت اجتماعی را معرفی نموده و در این راستا از نماگرهایی مانند نرخ بیسوادی جمعیت 7 تا 10 ساله، نسبت نرخ بیسوادی استانها به متوسط نرخ بیسوادی کل کشور،‌ نسبت جمعیت دانش آموخته دانشگاهی به جمعیت 20 ساله و بیشتر و همچنین نماگر نرخ بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی به تفکیک زن و مرد یاد کرد. وی مراحل تعیین نماگرهای پیشنهادی از دیدگاه امنیت اجتماعی را به تفکیک برشمرد. این مراحل شش گانه از این قرار میباشند: 1. تعیین محورهای اصلی تاثیر گذار بر امنیت اجتماعی 2. تعیین زیر محورهای هر محور 3. تعیین اهداف مربوط به هر زیر محور 4. تعیین ضریب اهمیت و اولویت بندی اهداف 5. تعیین نماگرهای مربوط به هر هدف. 6. تعیین شاخص های ترکیبی. و در نهایت مرحله آخر و ششم برآیند این مراحل شش گانه میباشد//انتهای پیام.