بیست و یکمین نشست شاخص‌سازی - علیرضا زاهدیان

گزارش بیست ویکمین نشست کرسی مطالعات راهبردی شاخص سازی و ارزیابی وضعیت امنیت با موضوع «روند شاخصهای جمعیتی و دیدگاه امنیت ملی» با ارائه آقای علیرضا زاهدیان معاون مرکز آمار ایران و در تاریخ ۱۳۹۵/۱۲/۱۷

در این نشست علمی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، ابتدا آقای محمدعلی مینایی، دبیر کرسی مطالعات راهبردی شاخص سازی، با اشاره به نقش و اهمیت آمارهای دقیق در رصد و پایش امور اجتماعی و امنیتی، خاطر نشان ساختند: تحلیل و بررسی وضع موجود تنها در شرایطی صائب و قابل اطمینان خواهد بود که با ابتناء بر آمارهای دقیق ارائه شده باشد و در نبود داده های لازم و کافی تحلیل نه تنها مفید نخواهد بود بلکه خود موجبات سردرگمی های مضاعف را فراهم می آورد.

در ادامه آقای علیرضا زاهدیان - معاون مرکز آمار ایران - به بررسی آخرین تغییر و تحولات جمعیتی در کشور پرداخته و آنرا از منظر امنیت ملی مورد بررسی قرار دادند. نرخ باروری در ایران در سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۵ بالاتر از ۶ بوده است در حالیکه در بین سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ نرخ باروری به حدود ۲ رسیده است. بنابراین شاخص جمعیت ایران که در مقطع زمانی مشخصی در زمره جوانترین جمعیتهای جهان به شمار می رفت در بازه زمانی بیست تا سی سال آینده به جمعیت کهنسال بدل خواهد شد و نظر به پایین بودن نرخ باروری و محدود بدون اعضاء خانوارهای ایرانی در آینده نگهداری و مراقبت از این جمعیت کهنسال امری دشوار بوده و صندوقهای بیمه نیز با شرایط فعلی نمیتوانند تسهیلات مورد نظر را به این افراد ارائه نمایند. یکی دیگر از نتایج چنین فرایندی کاهش نیروی کار خواهد بود امری که آینده صنعتی و تولیدی کشور را با مخاطره مواجه ساخته و ای بسا ضرورت تغییر سیاستهای مهاجرپذیری را به همراه داشته باشد. مسئله یاد شده با ابعاد خاصی که دارد میتواند برای امنیت ملی یک مخاطره محسوب شود و بنابراین، در فرصت باقی مانده نهادهای مسئول و تصمیم ساز باید پیرامون این مسئله سیاستهایی را اتخاذ نمایند.

از سوی دیگر یکی از شاخص های نگران کننده جمعیتی کاهش شدید جمعیت روستایی می باشد. این واقعیت از دو عامل منشا می گیرد؛ یکی آنکه بسیاری از جمعیتهای روستایی به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده اند و دیگر آنکه ما با تبدیل فزاینده دهات به شهرها مواجهیم.

در پایان آقای محمدعلی مینایی، ضمن ارائه جمع بندی نهایی جلسه با اشاره به موضوع شاخصهای جمعیتی، خواستار رویکردی موسّع به مقولات امنیتی شدند. در قالب رویکرد سنتی و مضیّق به امنیت غالبا عناصر سخت به مثابه تهدیدات امنیتی شناخته می شوند، حال آنکه با گذار از رویکرد یاد شده باید بیش از پیش به نقش و جایگاه متغیرهای اجتماعی در امنیت و ناامنی اجتماعی پرداخته شود. از جمله مهمترین متغیرهای اجتماعی موثر بر  امنیت ملی نیز شاخص تغییرات جمعیتی می باشد//انتهای پیام.