گفتگو در فضای مجازی یکی از راه های مقابله با اسلام هراسی است

معتمدی: گفتگو در فضای مجازی یکی از راه های مقابله با اسلام هراسی است

  همایش دین و رسانه هاین نوین با حضور پژوهشگران حوزه و دانشگاه در دانشگاه صدا و سیما برگزار شد. معتمدی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با ارائه مقاله ای با عنوان «گفتگو در فضای مجازی، راه حل مقابله با اسلام هراسی» به این همایش اظهار داشت: «یکی از سیاست های اصلی رسانه های غربی برای تضعیف دین اسلام در جهان، چهره سازی وحشت از اسلام و مسلمانان است. به همراه آوردن کلمة اسلام و مسلمانان در کنار ترور، ضد حقوق بشر بودن، تهدید، خشونت، ضد زن بودن و یا عقب افتادگی و بربریسم نمونه هایی از تفسیر وحشت آفرین از اسلام و مسلمانان است که دائماً در تیتراژ خبری و فیلم های مستند و داستانی رسانه های غرب دیده می شود».

وی افزود: «حتی در بازی های دیجیتال نیز شاهد تبلیغ «اسلام هراسی» هستیم، بطوریکه در بیشتر بازی های دیجیتال، به ویژه بازی های ژانر اکشن، هدف کشتن دشمنی است که «دیگری» به شمار می آید و بازی های بسیاری هستند که مسلمانان را به عنوان دیگری به تصویر کشیده اند. لذا می‌توان نتیجه گرفت که دنیای غرب، به ویژه امریکا، طی چند سال اخیر عملیات روانی فراگیر، اما نسبتاً پنهانی را علیه اسلام و کشورهای اسلامی راه انداخته است، بطوریکه حتی برنامه‌ های غیرسیاسی و تفریحی آنان نیز مملو از پیام‌هایی است که به صورت آشکار و نهان برای تأثیر گذاشتن بر دیدگاه‌های مردم بسته‌بندی شده است».

وی در ادامه به راه حل های مختلفی که در رابطه با مقابله با اسلام هراسی مطرح شده، اشاره کرد و تأکید نمود: «یکی از ایده های اصلی که می تواند به مقابله با اسلام هراسی بپردازد، گفتگو در فضای مجازی است، چراکه گفتگو مشتمل بر پیوند دادن اندیشه ها و احساسات ما و ایجاد حوزه مشترکی از معنای دائماً متحول شونده است که مشارکت کنندگان در گفتگو را مستمراً به ترازهای بالاتر معرفتی هدایت می کند».

این پژوهشگر رسانه ها در عین حال خاطر نشان ساخت: «امّا این امر نیز حائز اهمیت است که گفتگو همیشه در بستر قدرت و ثروت انجام می‌گیرد و به نحوی توسّط آنها در هر جامعه‌ای کنترل می‌شود، مگر آنکه برای نظام حاکم و سرمایه‌داران، مشکل حادی ایجاد نکند. لذا باید توجه داشت در شرایطی که تولید اطلاعات به دست قدرت های زمان است، کار دیالوگ دشوارتر شده است. در این شرایط، قدرت ها از طریق رسانه هایی که در اختیار دارند، اسلام هراسی را به عنوان راهکار بسط قدرت خود پیش گرفته اند و لذا باید به دنبال فضایی بود که بتوان ایده گفتگو و در پی آن گفتگوی تمدن ها را پیش برد تا قدرتی را که خود را برتر می داند، تسلیم حقیقتی کرد که در گفتگو آشکار می شود».

معتمدی در ادامه امکانات مختلف فضای مجازی را برشمرد و تصریح نمود: «در چنین فضایی که جنگ روانی یک طرفه ای ایجاد شده است و  تبلیغات تمامی رسانه های بزرگ در اختیار سرمایه داران و کمپانی های غربی است، فضای مجازی امکانی است تا چهرة دیگری از اسلام به مردم جهان معرفی شود؛ چراکه محدودیت های سیاسی و اقتصادی رسانه های دیگر کمتر وجود دارد. این امکان ناشی از ظرفیت های گسترده این فضا، همچون دیجیتالی بودن، درها و پنجره های همیشه باز، امکان تعامل با فاصله و تعامل هم زمان، غیرمرکزی بودن و حافظه مجازی است که پیامد آن تو در تو شدن فرهنگ ها، تکثر متراکم فرهنگی و حضور هم زمان فرهنگ ها در کنار یکدیگر است. در نتیجه افزایش آزادی در ابراز ایده ها، ارزش ها و بازخوردهای فکری نسبت به دیگری را فراهم می کند. علاوه بر این، فرامتغیرهایی همچون فراگیری، دسترسی دائم، فرامکانی و فرازمانی بودن، جهانی بودن و سیال بودن این فضا در نهایت موجب تشدید شدن واقعیت می شود که در آن فضای تندشده مجازی، واقعیت متفاوتی را منتقل می کند».

وی با اشاره به یکی از مقالات نویسندگان غربی اظهار داشت: «دن گیلمر معتقد است در مواقعی که روزنامه های بزرگ یا شبکه های خبری سراسری به بزرگ نمایی در وقایع می پردازند، جهان مجازی تردیدهای جدی را در صحت اصل ماجرا ایجاد می کنند. لذا این رسانه ها نسبت به رسانه های بزرگی همچون رادیو و تلویزیون برتری دارند. چراکه اولاً آنها قید و بندهای مختلف رسانه های بزرگ را ندارند، ثانیاً بسیار زیاد هستند و رسانه های بزرگ سنتی در مقابل آنها اندک به حساب می آیند و ثالثاً سرعت اطلاعات آنان به واسطة تکنولوژی دیجیتالی بسیار بیشتر است».

این عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تأکید کرد: «یکی از ویژگی های اصلی فضای مجازی را تعاملی و دوسویه بودن آنها است. به این معنی که این فضا این امکان را برای مخاطب فراهم می کند که به یک ارتباط دو طرفه و افقی با رسانه بپردازد. به بیان دیگر، مخاطب دریافت کنندة صِرف نیست و می تواند حتی در مقام تولیدکنندة نیز ظاهر شود. در حالیکه رسانه هایی همچون رادیو و تلویزیون ماهیتاً ارتباطی یک سویه با مخاطبان برقرار می کنند. همین ویژگی مطابق با خصوصیات یک گفتگو و دیالوگ دوطرفه است، گویی فضای مجازی رسانه ای برای گفتگو است. بنابراین رسانه های جدید، مدلی از رسانه ها با «منبع باز» به حساب می آیند. رسانه ها خواستار شفافیت هستند و فضاهای مجازی به طور وسیع چنین امری را میسر می کنند، بطوریکه می توانند واقعیت را به طور دقیق مجسم کنند. فضای مجازی امکان می دهد که هزاران تن از مردم هم زمان در بحث های تعاملی شرکت کنند».

وی افزود: «به این واسطه چنین امکانی برای اسلام و مسلمانان فراهم است که از طریق این فضای مجازی بتوانند واقعیت و چهرة حقیقی اسلام را ترسیم کنند و نگذارند که افکار عمومی آن طور که رسانه های بزرگ خواهان آن هستند، شکل گیرد. این امکان تا جایی است که حتی گفته شده اینترنت برای اسلام ساخته شده است، چراکه باعث می شود که منکرین خدا و مسیحیان درباره شکل اغراق آمیز درباره اسلام بازاندیشی کنند و دیالوگی را با مسلمانان برقرار کنند. لذا می توان از طریق فضای مجازی گفتگو را تسهیل نموده و بر اسلام هراسی غلبه نمود».

وی به عنوان نمونه با مرور جنگ غزه و تحلیل تعدادی از نویسندگان آسیایی و اروپایی خاطر نشان کرد: «عبیر نجار در مقاله ای تصریح می کند که فضای مجازی یک امکان جدید است و ابزار دسترسی به بستری را ارائه می دهد که در آن این فرصت را برای همه فراهم می کند که از آرمان فلسطین حمایت کنند و از فلسطینی ها بگویند. فلسطینیان و سایر حامیان آن امکان دسترسی به مخاطبان مختلف علاقه مند به نسخه دیگر داستان را دارند که کنجکاو برای دیدن رویدادها، تصاویر و نظراتی در جهت خلاف مطالب رسانه های اصلی بین المللی هستند. رسانه‌های اجتماعی با کارکردهای متنوع و پتانسیل گسترده‌ برای ایجاد، انتقال و به اشتراک گذاری مطالب در قالب های مختلف و با برنامه های متعدد – همچون بحث شرکت کنندگان در گروه های متمرکز- فرصت های عالی ای برای «گفتن حقیقت» دارند. دکتر مک کانل نیز معتقد است اقدامات اسرائیل در غزه طی 6 ماه گذشته بدون فیلتر از طریق تیک تاک برای جهان پخش شده است که عامل مهمی در برگرداندن افکار جهانی علیه اسرائیل بود».

معتمدی در انتها به عصبانیت یکی از ساکنان اسرائیل اشاره کرد و افزود: «متیو نوریل، به عنوان یک اسرائیلی معتقد است آنها (مردم جهان) درباره اسرائیل پر سر و صدا بوده اند، زیرا نظراتی را در رسانه های اجتماعی دیده که به نظر می رسد حق یهودیان را برای خشمگین شدن از این حمله کاهش می دهد. نوریل حتی اظهار داشته که از این مطالب فضای مجازی احساس خفگی می‌کند .بنابراین باید تأکید نمود که می توان از گفتگو در فضای مجازی به عنوان راه حلی برای مقابله با اسلام هراسی و بیان واقعیات اسلام بهره برد».