گزارش جلسه رونمایی و نقد کتاب «نقش رسانه ها در فرآیند نظارت و ایجاد شفافیت»برگزار شد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مطرح کرد؛

رسانه های ما کنش‌گر نیستند/ دولت از رسانه‌های افشاگر حمایت کند

منصور ساعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در نمایشگاه کتاب با بیان اینکه رسانه‌های ما کنش‌گر نیستند، گفت: اطلاعات سازمان های دولتی باید در دسترس و تحت نظارت رسانه قرارگیرد  و دولت نیز حامی رسانه‌هایی باشد که نقش افشاگری دارند تا رسانه‌ها بتوانند به ناکارآمدی‌ها و برطرف کردن مشکلات نهادها کمک کنند.

به گزارش ستاد خبری سی‌و‌پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نقد و بررسی کتاب «نقش رسانه‌ها در فرایند نظارت و ایجاد شفافیت» با حضور منصور ساعی، محمد امامی، امید جهانشاهی و معصومه تقی‌زادگان، صبح جمعه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سرای علمی و فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

تئوری‌پردازی مفهوم نظارت رسانه‌ای

منصور ساعی، مؤلف کتاب و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با بیان اینکه یکی از نقش‌های رسانه‌ در تئوری‌های ارتباط رسانه، نقش محیط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است گفت: کتاب «نقش رسانه‌ها در فرآیند نظارت و ایجاد شفافیت» حاصل پژوهش وسیعی است که چند سال پیش از طرف سازمان بازرسی کل کشور مورد حمایت قرار گرفت. آنچه در این کتاب است، بخشی از یک مطالعه‌ بوده و هدف کتاب تئوری‌پردازی، مفهوم‌سازی، تبیین و شناخت چالش‌های رسانه‌ای در برابر قدرت است.

او افزود: یکی از نقوش رسانه‌ها نقش نظارت رسانه‌ها بر محیط است. نظارت رسانه‌ای در این کتاب به معنای انعکاس نظام‌مند بازخوردها و عملکرد نهادهای دولتی از طریق رسانه‌ها و نهادهای مدنی دیگر به افکار عمومی است و اصولاً نظارت رسانه‌ای در کشورهای دموکراتیک معنا پیدا می‌کند که رسانه در آن به عنوان یک بازیگر اصلی در نظام کشور شناخته شده است. سعی کردم مفهوم نظارت رسانه‌ای را تئوری‌پردازی کنم و می‌دانم که کمبود چنین کتابی در این چهارچوب در فضای کتاب و رسانه حس می‌شد. باید دانست چنین کتابی در بازار وجود ندارد و‌ این کتاب اکنون توانسته بخشی از خلاء نظارتی رسانه‌ها را پوشش دهد. کتاب در ۹ فصل تنظیم شده و نگاه انتقادی دارد. همچنین کمک زیادی به جا ‌افتادن مفهوم نظارت رسانه‌ای در جامعه می‌کند.

ساعی با بیان اینکه سعی کردم در این کتاب موانع رسانه‌های ایرانی برای نقش آفرینی در عرصه نظارت را مطرح کنم، گفت: در این کتاب جایگاه رسانه در قانون سازمان بازرسی کل را بررسی کردم. وی ادامه داد: ما به دنبال این هستیم که نظارت‌ها به حسن جریان امور که جزو وظایف اصلی سازمان بازرسی کل کشور می‌باشد کمک کند.

نویسنده کتاب خاطر نشان کرد:  فصل آخر نتیجه مطالعات پژوهشی است و موانع فراروی جریانات رسانه ای را برشمردیم.  وی  در پایان تأکید کرد: کاری که رسانه‌ها می‌توانند بکنند هرگز دستگاه‌های دیگر نمی‌توانند انجام دهند و باید کمک کرد که رسانه‌ها در امر نظارت کمک‌حال دستگاه‌های نظارتی باشند.

برای رسیدن به شفافیت سیاسی به رسانه نیاز داریم

امید جهانشاهی، پژوهشگر مرکز تحقیقات صدا و سیما هم گفت: آنچه امروز شاهدش هستیم اضافه شدن یک نگاه امنیتی است که قبل از انقلاب هم وجود داشت. دلیل وجود چنین نگاهی به این مسئله باز می‌گردد به اینکه جامعه مدنی و شفافیت سیاسی وجود نداشته و ندارد. به همین دلیل حکومت برای امنیت خودش به رویکرد امنیتی نسبت به مسائل رسانه‌ای روی می‌آورد. 

او با بیان اینکه رسانه‌ها در تمام کشورهای دنیا نماینده جریان‌های سیاسی هستند، گفت: رسانه‌ها در تمام دنیا در خدمت گروه‌های سیاسی‌ هستند. ما نیز برای رسیدن به شفافیت سیاسی به رسانه نیاز داریم.

جهانشاهی افزود: باید کمک کنیم که گروه‌های سیاسی بتوانند در سطح جامعه حرف خود را بزنند تا در نتیجه جامعه مدنی صدایی داشته باشد. درواقع توانمندی این جامعه و رسانه‌ها می‌تواند به مردم نیز کمک کند.

روابط عمومی،‌ تابلو اعلان مسئولین

محمد امامی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، با بیان اینکه روابط عمومی باید پل ارتباط بین مردم و مسئولان باشد، گفت: مثلث شفافیت و سلامت اداری از سه ضلع حکومت، مردم و رسانه تشکیل شده است. حال اگر همه با هم همکاری داشته باشند، سلامت و شفافیت سیستم را تضمین می‌کنند، اما واقعیت این است که روابط عمومی‌ها تابلو اعلان مسئولین هستند.

او با ارائه پیشنهادهایی که می‌تواند به مسئولان کمک کند، گفت: لازم است تا درس حقوق رسانه به عنوان درسی اختصاصی به تمام رشته‌های دانشگاهی اضافه شود. همچنین رسانه‌ای باشد که به صورت مستقیم بتواند فساد را بررسی کند. منابع انسانی نیز باید در سازمان‌های رسانه‌ای دارای جایگاه، قدرت و اختیارات لازم برای مقابله با فساد باشند.

لزوم نظارت نهادی بر فساد

معصومه تقی‌زادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی هم در ادامه این نشست گفت: وقتی درباره کاهش فساد صحبت می‌کنیم نظارت نهادی بسیار قابل توجه است. همچنین در نظارت غیرنهادی و عمومی، رسانه‌ها نقش مهمی دارند و این نقش بسیار پر چالش است.

دکتر تقی زادگان اظهار داشت: قلم‌زدن در این حوزه یک جسارت و شجاعت می‌خواهد. کار در این حوزه‌ کم‌ بوده و به چنین تالیفاتی بسیار نیاز داریم. ما در ایران نیازمند یک ارتباط قوی بین رسانه‌ها و سوت‌زن‌ها هستیم. رسانه‌های ما نیازمند کمک هستند تا بتوانند به خوبی به نقش خود عمل کنند.

او با بیان اینکه این کتاب نقش رسانه بر نظارت را به صورت کامل تبیین کرده، گفت: رسانه‌ها در شرایطی هستند که نیاز به جمعی دیگر دارند تا برای رسیدن به شرایط بهتر در رابطه با فساد در کشور به آنها کمک کند.

تقی‌زادگان در پایان با اشاره به اینکه این کتاب اثر بسیار خوبی است، گفت: زنجیره‌ مطالعاتی اندکی که در ایران وجود دارد، در این کتاب مورد توجه نبوده است. پیشنهاد می‌کنم که در مطالعات و کتاب‌های بعدی مورد توجه قرار گیرد.

سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار شد