گزارش افتتاحیه همایش ملی« فرهنگ، رسانه و تحولات نسلی در ایران»

دکتر یحیی فوزی: وضعیت فرهنگی هرجامعه در برونداد رسانه ها موثر است

معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی: امیدوارم این همایش به شناخت چالش های رسانه ای برای کودکان و ارائه راهبردها و پیشنهادهای سیاست‌گذارانه بینجامد

دکتر سیده زهرا اجاق: موضوع نسل­‌ها در حوزه مطالعاتی ارتباطات و مطالعات فرهنگی عمدتا از دیدگاه مصرف رسانه­‌ای نسل­‌های مختلف و اثرات آن بر تحولات سیاسی و اجتماعی مورد توجه بوده است

همایش «فرهنگ، رسانه و تحولات نسلی در ایران: روندها، چالش‌ها و راهکارها» روز سه شنبه 21 آذرماه 1402، ساعت 09:15 در سال تمدن پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور علاقمندان و دانش پژوهان کلید خورد. پس از تلاوت آیاتی از قران کریم و خواندن سرود ملی، دبیر اجرایی همایش، دکتر احمد شاکری به مهمانان خیرمقدم گفت. سپس دبیر علمی همایش دکتر سیده زهرا اجاق ضمن خوشامدگویی به حضار، سخنرانی خود را انجام داد. ( متن کامل افتتاحیه)

در ادامه، معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به سخنرانی پرداخت. دکتر فوزی در باره اهمیت موضوع همایش توضیح داد و گفت مسئله‌ای که جوامع مختلف در دنیای امروز با آن مواجهند کارکردهای  دوگانه رسانه‌ها  است  از یکسو گسترش سبک زندگی جدید در ایران و نیازهای امروزین بشر همچون بسیاری از کشورهای دیگر استفاده از این رسانه‌های جدید را اجتناب  ناپذیر کرده به طوری که این رسانه‌ها در حوزه‌های مختلف فعالند؛ و از سوی دیگر حضور و گسترش رسانه‌ها چالش‌های جدی را  در عرصه های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی و حقوقی و.. در جوامع مختلف از جمله جامعه ایران موجب شده است. لذا نیازمند تحلیل جامعی از ماهیت رسانه های جدید و  ارائه راهبردهای لازم جهت مواجهه بهینه با چالش‌های رسانه ای در عرصه سیاست‌گذاری، و استفاده توامان از فرصت‌ها و مواجهه هوشمندانه با آنها  هستیم که این مسئله موضوع این همایش است و  بخشی از ابعاد این مسئله در حوزه تحولات نسلی قرار است در این همایش مورد بحث کارشناسی قرار گیرد.

 این استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی کارکردهای اطلاع رسانی، آموزش، سرگرمی، فرهنگ سازی، اقتصادی و سیاسی رسانه‌ها را تشریح کرد و سپس مواجه شدن با رسانه به مثابه تکنولوژی را از رویکرد فلسفی توضیح داد. وی گفت: بر اساس دیدگاه جبرگرایانه، تکنولوژی دارای ذات و هستی معین و خودمختاری است. تکنولوژی بی‌طرف نیست بلکه متضمن ارزش‌های خاصی است و هر تکنولوژی بار ارزشی خاصی دارد و الزامات خاصی را به دنبال دارد. در مقابل این دیدگاه، رویکرد ابزاری به تکنولوژی مطرح است که بر اساس آن تکنولوژی‌ها، امری خنثی و بی‌طرف هستند و انعطاف پذیرند و می‌توان از آن برای مقاصد متفاوت استفاده کرد و هیچ معنا و ارزشی جبرگرایانه ای در ذات این تکنولوژی نیست و تکنولوژی ابزاری است در خدمت اهداف بشر و انسان‌ها می‌توانند بر اساس خواست خود از این تکنولوژی استفاده کنند. در واقع بر اساس این دیدگاه رسانه‌ها فقط ابزارهایی برای ارسال محتوا و پیام هستند و واقعیت‌های بیرونی و محتواها اهمیت بیشتری در تغییرات جوامع دارند.

دکتر یحیی فوزی با توجه به نقدهای این دو رویکرد توضیح داد که رویکرد های تلفیقی که بر ماهیت برساختی یا اقتضائی تکنولوژِی تاکید دارند از اهمیت بیشتری برخوردارند. بر اساس این دیدگاه تکنولوژی، هرچند یک پدیده خنثی نیست و مبتنی بر فلسفه و نیازها و اهداف خاصی طراحی شده اما تحت تاثیر اراده کاربران در سیر پیشرفت خود وتحت تاثیر شرایط و محیط اجتماعی و تحت تاثیر نیازها و انتظارات می تواند دچار تحول و تصرف شود. لذا تحول تکنولوژی امری زمانمند و مکانمند است و تحت تاثیر اراده کاربران می‌توانند از انعطاف لازم برخوردار باشد. لذا اینکه وضعیت فرهنگی هرجامعه، ماهیتی انفعالی یا فعال داشته باشد می تواند در برونداد رسانه ها موثر باشد. فرهنگ و رسانه با یکدیگر تعامل دارند و تعامل آنها، انسان اجتماعی را شکل می‌دهد. پیام رسانه  نیز یا خود، فرهنگ است یا برای انتقال فرهنگ، انتشار‌یافته است همچنین رسانه‌ها در دنیای امروز یک ابزار استراتژیک قدرت به حساب می‌آیند و این امر نیازمند استراتژی مشخص برای مواجهه با آن و افزایش فرصت‌ها و کاهش تهدیدها در مقابل آن است.

این استاد دانشگاه با ذکر مسائل و موضوعات فراوانی که در مقابل فرهنگ، رسانه و نسل ها پدید می‌آید، اظهار امیدواری کرد که این همایش بتواند با ورود به جزئیات و مباحث مختلف این حوزه، ضمن مطالعه چالش‌ها و ارائه راهبردها، نگاهی جدید را به موضوع رسانه و چگونگی استفاده از آن در فرهنگ‌سازی  ایرانی- اسلامی داشته باشد و همچنین به شناخت چالش های رسانه ای برای کودکان و ارائه راهبردهایی برای استفاده بهینه از رسانه‌ها و پیشنهادهایی برای سیاستگذاری بینجامد. او در خاتمه از دبیران محترم علمی و اجرایی، و اعضای کمیته علمی، و همه حامیان و مشارکت کنندگان در همایش تشکر کرد.