چگونه در بستر شبکه های اجتماعی خشونت ورزی می کنیم؟

به تلافی دنیای واقعی، در فضای مجازی اهانت می کنیم اما شاید درباره اش آگاهی نداریم!

خشونت به دو صورت انعکاسی^[1] و پیشگیرانه^[2] شکل می گیرد.  در نوع اول فرد در واکنش متقابل به احساسات منفی، ترسناک و تحریک کننده رفتار خشن بروز می دهد؛ و هدفش غلبه بر تهدید درک شده است. اما در نوع پیشگیرانه، ایجاد تسلط، آیب زدن به محیط زیست بدون هیچ گونه محرک منفی آشکاری رخ می دهد.

هر دو نوع رفتار پرخاشگری که در دنیای واقعی رخ می دهند، در فضای مجازی با شدت بیشتری ارائه می شوند. مثلا به آزار و اذیت گروهی توجه کنید. از سوی دیگر، بستر شبکه های اجتماعی موجب شده تا افراد مسائلی را که قبلا پنهان می کردند در این فضا مطرح کنند و همین موجب شدت سوء استفاده ها هم شده است. خیلی از افراد ضمن سوء استفاده به توهین می پردازند و در برابر رفتار خود هم مسئولیتی نمی پذیرند، چون می توانند به راحتی نامرئی باشند و بمانند.

رفتار پرخاشگرانه منفعلانه در فضای مجازی یک نوع رفتار یا نشانه شخصیتی است که با اجتناب از رویارویی مستقیم، احساس منفی خود نسبت به دیگران را بروز می دهیم. شیوه های مختلف این پرخاشگری عبارتند از:

1. لایک نکردن
2. تگ کردن در کامنت منفی
3. خارج کردن از فهرست دوستان
4. به اشتراک نگذاشتن استتوس

رسانه های اجتماعی، زمینه ای فراهم کرده اند که نوتیفیکیشن های گستاخانه و احساسات مختلف درباره یک فرد یا یک وضعیت به سادگی به اشتراک گذاشته شود و موج سازی کند. افراد با ارسال نظرات منفی، خشم خود را به صراحت در محیطی ابراز می کنند که احساس امنیت و پنهان ماندن در آن می کنند. برخی از افراد برای مقابله با این مطالب از هشتک توهین منفعلانه^[3] استفاده می کنند. همچنین ترس از دست دادن^[4] اطلاعات و پیغام یا الگوی رفتاری که فرد تمایل دائمی به کنترل حساب های کاربری خویش و پیگیری آخرین تحولات در رسانه های اجتماعی دارد نیز یکی از زمینه هایی است که موجب ایجاد اختلال در کنترل هوشیاری و بروز رفتار پرخاشگرانه می­شود.

یکی از بسترهای مجازی که درباره رابطه اش با خشونت، بحث زیادی را بین متخصصان پدید آورده، ویدئوگیم­ها هستند. نمونه هایی که افراد علاقمند به ایجاد رابطه بین خشونت و انجام این بازی­ها در کودکان به آنها اشاره دارند، رفتارهای خشونت آمیزی است که برخی کودکان در مدارس یا محله شان انجام داده اند و در پیجویی رفتارهای این افراد، متوجه شده اند که مصرف رسانه ای این کودکان، شامل بازی­های خشونت بار هم بوده است. اما نکته مهم این است که بازی های مورد اشاره این افراد، واجد سطح بالایی از خشونت بوده و برای مقاصد آموزشی به نظامیان به کار می رفته است و اصلا نباید به دست این کودکان می رسید.

وجود این قبیل مناقشات درباره بازی­ها، با انجام مطالعات آزمایشی نیز همراه شده است و اغلب این مطالعات رابطه قانع کننده ای بین پرخاشگری در دنیای واقعی و ایفای خشونت در دنیای بازی مجازی پیدا نکرده اند. به عبارت دیگر، طبق ادبیات پژوهشی می توان گفت که تاکنون رابطه علی بین این دو برقرار نشده است. در بهترین حالت، مطالعات گزارش کرده­اند که دریافته اند پس از انجام بازی های خشن در مقایسه با بازی­های غیرخشن، احساس عصبانیت بیشتر یا ایجاد صداهای بلندتر در چند دقیقه پس از انجام بازی، میزان بیشتری داشته است. 

اما نکته مطرح درباره ویدئوگیم­ها این است که باید دستورالعمل ها و مقررات تولید محتوا و توزیع سخت گیرانه تر و اخلاقی تر شوند. موضوع مهم این است که تعداد بازی­های با مضامین ضداجتماعی در حال افزایش است. مثلا تعداد بازی­هایی که پاکسازی قومیتی را به عنوان هدف برای بازیکن تعریف می­کنند، قابل توجه است.