صدا و سیما و پدیده تملق گویی

بشیر معتمدی

در باب نسبت اخلاق و رسانه توسط متخصصان این حوزه سخن بسیار گفته شده است. اما اگر بخواهیم به طور ساده این مسأله را روشن سازیم، می­توان گفت که هر آنچه که برای انسان قبیح و زشت است، چنانچه توسط رسانه هم صورت گیرد، قبیح و زشت است و در پی آن اخلاق رسانه­ای مخدوش می­گردد. به عنوان مثال، اگر دروغ برای انسان زشت است، چنانچه رسانه­ای نیز مشی خود را بر دروغگویی قرار دهد، مرتکب عملی غیراخلاقی شده است. همینطور است مواردی نظیر تهمت زنی، تمسخر و... .

از جمله این موارد که در دین اسلام نیز به شدت تقبیح شده، پدیده چاپلوسی به ویژه برای صاحبان قدرت است تا جایی که پیامبر (ص) در حدیثی فرمودند به صورت چاپلوسان خاک بپاشید (من لا یحضره الفقیه، ج‏4، ص11). لذا اگر صدا و سیما به عنوان یک رسانه ملی دچار چنین بلیه­ای گردد، قطعاً اخلاق رسانه­ای را زیرپا گذاشته است. البته در این میان مشکل صدا و سیما دوچندان است، چراکه نه تنها خود عملی غیراخلاقی انجام داده، بلکه فرهنگ چاپلوسی را نیز در سطح جامعه ترویج نموده که خود از جمله انحرافات اساسی در جامعه ایرانی است.
به عنوان مثال، چندی پیش به مناسبت سالگرد انتخاب مقام رهبری به این مقام شاهد این نوع از گزارشها بودیم، در صورتیکه اساساً رهبری نیازی به این نوع بدعت گذاری های تملق ندارند. در روزهای اخیر نیز به بهانه سفر رئیس جمهور به استان آذربایجان شرقی، شاهد گزارشهایی که سراسر چاپلوسی از آن می­بارد، هستیم، بطوریکه  به صورتی خیلی سطحی از شهروندان می­پرسد که آیا از آمدن رئیس جمهور به شهرتان خوشحال هستید؟ این سطح عریان از تملق آن هم در شرایطی که مردم شرایط اقتصادی دشواری به سر می برند، نتیجه­ای جز اضمحلال اخلاق رسانه­­ای در صدا و سیما ندارد. اگر از مسئولان صدا و سیما دلیل این رویکرد را بپرسید، شاید پاسخ دهند که باید امید را در سطح جامعه گسترش داد. اما باید توجه داشت که امید بیش از همه با عملکرد گروه های مختلف، به ویژه حاکمان ایجاد می­شود نه صرفاً با تبلیغاتِ ناشیانه. صدا و سیما هم می تواند عملکرد درست گروه های مختلف از جمله دولت را واقع بینانه مطرح نماید و هم می­تواند منصفانه نقد کند تا با پاسخگو کردن آنها و پیگیری جهت اصلاح امور، امید واقعی را در جامعه ایجاد نماید.

امید است صدا و سیما در ایام سالگرد امام راحل (ره)، مشی ایشان را در طرد چاپلوسان و برخورد با متملقان که در حافظه جمعی ایرانیان همواره به یادگار مانده، سرلوحه خود قرار دهد و سیاست رسانه­ای خود را نه بر اساس چاپلوسیِ متملقانه که با اخلاق اسلامی در تضاد است، بلکه بر اساس بازتاب واقع بینانه حقایق قرار دهد.