دیپلماسی عمومی، قدرت نرم و روابط عمومی در پساتحریم و‌ پساکرونا

دیپلماسی عمومی، قدرت نرم و روابط عمومی در پساتحریم و‌ پساکرونا

منصور ساعی

دیپلماسی عمومی،  قدرت نرم و روابط عمومی چه نسبتی با هم دارند؟ نقش روابط عمومی در حوزه دیپلماسی در دوران پساتحریم و پساکرونا چیست؟ پاسخ به این دو سوال، مستلز‌م شناخت دقیقی از مفهوم دیپلماسی عمومی و قدرت نرم است.

دیپلماسی در معنای سنتی آن به معنای مذاکرات،گفتگوها و مراوداتی رسمی است که بین حکومت ها و دولت ها از طریق مقامات سیاسی و نمایندگی آنها برقرار است که طی آن مقامات رسمی یک کشور تلاش هایی را برای نفوذ بر مقامات رسمی کشوری دیگر برای اتخاذ مواضعی خاص انجام می دهند.

اما مخاطب دیپلماسی عمومی، مردم یک کشور هستند نه صرفا مقامات سیاسی. رویدادهایی همچون برگزاری جشنواره های فرهنگی و هنری، تبادل دانشجو بین دو کشور، ارتباطات علمی و فرهنگی(توریسم علمی یا برگزاری همایش های علمی و فرهنگی)تولید محتواهای فرهنگی(هنر موسیقی، نقاشی و شعر و ادبیات و رمان) یا رسانه ای(مانند عکس، فیلم و انیمیشن و بازی و...) و تولید محتوا در رسانه های آنلاین و رسانه های اجتماعی با زبان ملت های هدف یا مقصد از جمله حوزه های دیپلماسی عمومی هستند. در واقع طی این رویدادها، از یک فرهنگ و ملت شناخت ایجاد می کند و یک گفتگو و تعامل فرهنگی  بین یک فرهنگ- ملت و سایر ملت-فرهنگ ها شکل می  گیرد.

برجسته ترین مفهوم و دغدغه در حوزه دیپلماسی عمومی، مفهوم منافع ملی و هویت ملی است. در واقع دیپلماسی عمومی سعی دارد که با تاکید بر آداب و رسوم و سنن ملی و فرهنگی یک کشور به عنوان یک قدرت نرم در راستای تامین منافع ملی، تصویرسازی مثبت از هویت ملی و ایجاد خوشنامی و شهرت مطلوب کشور و ملت نقش ایفا کند.همان چیزی که «گمشدۀ» روابط عمومی است.

قدرت نرم بر خلاف قدرت سخت(قدرت نظامی و اقتصادی)، رفتار همراه با جذابیتی (فرهنگ و هنر و ادبیات)است که قابل رویت اما غیر ملموس است. قدرت نرم ذهن و ذائقه مخاطب را به تسخیر خود در می آورد و مخاطب وارد یک گفتگوی ذهنی و تعلق احساسی با فرهنگ فرستنده می شود.

در واقع می توان گفت، قدرت نرم دارایی ناملموس ولی ارزشمند، حیاتی و مهم یک ملت است. در دوره کنونی که عصر ارتباطات و جامعه شبکه ای نامگذاری شده، دیپلماسی  عمومی معطوف به قدرت نرم تاثیر بسزایی بر شناخت ملت ها از همدیگر و شکل گیری گفتگوی فرهنگ ها به جای تضاد و تقابل فرهنگ ها  دارد.

روابط عمومی به عنوان یک نهاد ارتباطی در عرصه  ملی و بین المللی متولی و مجری دیپلماسی عمومی و قدرت نرم است. در دوره کنونی مخاطبان روابط عمومی به مخاطبان ملی و محلی محدود نیست بلکه با گسترش رسانه های اجتماعی و رسانه های آنلاین دارای مخاطبان و کاربرانی فراملی است.بنابراین استراتژی ها و رویکردهای ارتباطی و تولیدات رسانه ای باید با هدف شناساندن فرهنگ و هویت ملی به عنوان مهمترین شاخص قدرت نرم و حرکت در راستای تامین منافع ملی از طریق معرفی ظرفیت ها و فرصت هاست.

در واقع روابط عمومی در دوران کنونی با در پیش گرفتن راهبرد دیپلماسی عمومی سعی در تقویت قدرت نرم کشور در عرصه بین المللی را در برنامه اصلی خود قرار دهد. در دوره کنونی، به دلیل شیفت پارادایمی محتوا و اهمیت بصری سازی اطلاعات در دنیای آنلاین، تدوین و به اشتراک گذاری یک پیام ویدئویی، یک اینفوگرافی، یک موسیقی برابر با هزاران کلمه کتاب و سخنرانی و جلسات مذاکره رسمی سیاسی و اقتصادی است.

ایجاد خوشنامی و تصویرسازی مثبت از فرهنگ و هویت ایرانی در ذهن افکار عمومی بین المللی می تواند به توسعه و رونق اقتصادی ایران کمک کند. زیرا با رفع تحریم ها و گشودن مرزها، زیربنای مشارکت در سرمایه گذاری شرکت های بزرگ بین المللی در ایران، وجود یک تصویر و تجربه مثبت از جامعه و فرهنگ ایرانی و شکل گیری اعتماد اجتماعی است. از این رهگذر می توان گفت که روابط عمومی می تواند علاوه بر کنشگری در توسعه گفتگوهای ملی در داخل کشور، به تقویت و توسعه شناخت افکار عمومی جهانی از زیبایی ها و ظرفیت ها و فرصت ها و توانمند های تاریخی، فرهنگی و هنری و علمی ایران یاری رساند.

برهمین مبنا می توان گفت روابط عمومی ایرانی می تواند پیشران دیپلماسی عمومی و تقویت سرمایه اجتماعی و قدرت نرم در عرصه داخلی و بین المللی در دوران پساتحریم و‌ پساکرونا برای کشورمان باشد.

روابط عمومی وزارت امورخارجه و تمام نهادها و سازمان ها و شرکت هایی ایرانی که دارای مخاطب و مشتری بین المللی هستند، باید در دوران پساتحریم از رویکرد دیپلماسی عمومی برای ارتباط و تعامل و مدیریت تصویر و بازسازی تصویر و شهرت ایران و‌ ایرانی و فرهنگ ایرانیان بهره بگیرند.