اولین سمینار هفتگی پژوهشکده مطالعات قرآنی دوشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ برگزار شد

اولین سمینار هفتگی پژوهشکده مطالعات قرآنی با عنوان «رشته علوم قرآن و حدیث، جهت‌یافته به سوی «علم» یا «معارف» قرآن و حدیث؟» در تاریخ دوشنبه 11 اردیبهشت 1402، از ساعت 13 تا 14:30 در سالن ادب پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد و دکتر مریم قبادی و دکتر هادی رهنما (اعضا هیات علمی پژوهشکده مطالعات قرآنی) در این نشست به ارائه پژوهش اخیر خود پرداختند.

چکیده

در سال‌های منتهی به دهه پنجاه شمسی (49-1348) در دانشگاه‌های تهران و مشهد رشته‌ای با عنوان «فرهنگ عربی و علوم قرآنی» شکل گرفت، برآمده از تلفیق میان حوزه «زبان و ادب عربی» و «علوم قرآن و حدیث» و مبتنی بر این اندیشه که راه دست یافتن به شناختِ دست اول از قرآن و حدیث از مسیر وقوف یافتن بر زبان و ادب عربی می‌گذرد. اما در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و متناسب با اهداف انقلاب فرهنگی، «علوم قرآن و حدیث» به مثابه شاخه‌ای از رشته الهیات و معارف اسلامی با هدفگذاری «تربیت نیروی انسانی و کارگزار آشنا با معارف اسلامی» جایگاه و کارکردی متفاوت یافت و در مسیر رشد و توسعه دانشگاهی قرار گرفت. 
حوزه علوم قرآن و حدیث در مسیر توسعه دانشگاهی، آنچنان تنوع و تکثری به خود دیده که در مقایسه با دیگر حوزه‌های معارف اسلامی کم‌نظیر است؛ از نام‌ِ آشنا و فراگیر رشته «علوم قرآن و حدیث» گرفته تا رشته‌هایی به نام «علوم قرآنی»، «علوم حدیث»، «علوم و معارف قرآنی»، «تفسیر قرآن مجید»، «علوم و فنون قرائت» و... که هر کدام با هدف‌گذاری خاص، از سوی نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی پدید آمده‌اند.  
گفتار حاضر گزارشی است از پژوهش انجام شده در باب تحول برنامه‌های درسی (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) رشته علوم قرآن و حدیث در بازه 1365 تا 1395، بر اساس تحلیل متن برنامه‌های درسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف).