گروه ها
گروه زبان‌های باستانی ایران
مدیر گروه: خانم دکتر فرزانه گشتاسب
گروه «فرهنگ و زبان‌های باستانی» در کنار «زبان‌شناسی همگانی» از آغاز شکل‌گیری پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی در زمینۀ پژوهش و آموزش فعالیت داشته است. بررسی زبان‌های دوره ایرانی باستان و میانه (شامل دستور، تجزیه و تحلیل و ترجمۀ متن‌های تخصصی)، گویش‌های ایرانی، اساطیر، مباحث تطبیقی ادیان، زبان‌های هم‌ریشه مانند سنسکریت و متن‌های فارسی دری، بخشی از زمینه‌های پژوهشی این گروه است و تاکنون از آثار پژوهندگان این رشته در پژوهشگاه حدود بیست عنوان کتاب و بیش از صد مقاله به چاپ رسیده است. افزون بر این در زمینۀ آموزشی در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانش‌آموختگانی پرورده است که اغلب آنها در دانشگاه‌های دولتی فعال هستند.
گروه گویش شناسی
مدیر گروه: آقای دکتر امید طبیب زاده
فعالیت‌های این گروه همه حوزه‌های کاربردی زبان‌شناسی را دربرمی‌گیرد: از بررسی‌های گویشی تا فرهنگ‌نگاری و از مطالعات ترجمه تا آموزش و فراگیری زبان و یا گفتار درمانی. طرح «آموزش زبان و فرهنگ ایران به غیرفارسی‌زبانان (آزوفا)» یکی از طرح های کلان این گروه است که هدف‌های زیر را دنبال می‌کند:الف- توسعه و ارتقاء سطح آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان در مراکز آموزشی و فرهنگی داخل و خارج کشور ب- ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی از طریق تألیف کتاب‌های درسی آموزشی برای غیرفارسی‌زبانان.
گروه زبان‌شناسی
مدیر گروه: خانم دکتر آتوسا رستم بیک
وظایف این گروه در دو شاخه پژوهش و آموزش زبان‌شناسی انجام می‌پذیرد. هدف گروه زبان‌شناسی نظری معرفی، توسعه پژوهش و بومی‌سازی دانش زبان‌شناسیدر همه حوزه‌ها و سطوح بررسی زبان (آواشناسی و واج‌شناسی، ساختواژه، نحو، معنی‌شناسی و کاربردشناسی) است. این گروه با اجرای پژوهش‌های بنیادی، برگزاری همایش‌ها، نشست‌های تخصصی، سخنرانی و نقد، می‌کوشد بر مبنای جدیدترین یافته‌های این دانش تا سطح نظریه‌پردازی پیش رود و همواره در جهت اعتلای کیفیت پژوهش های علمی‌درباره زبان فارسی و سایر زبان ها و گویش های ایرانی گام‌بردارد.
وظایف و اختیارات مدیر گروه
- تهیه برنامه‌های پژوهشی، آموزشی و ترویجی گروه براساس خط‌مشی شوراهای پژوهشکده با مشورت اعضای گروه.
- روزآمدسازی مستمر برنامه‌های علمی گروه با توجه به آخرین تحولات و تغییرات علمی مرتبط با حوزه تخصصی گروه.
- توجه به مسائل کشور در برنامه‌های علمی و مطالعاتی گروه از طریق تهیه مجموعه مقاله‌ها و برگزاری مناظره‌ها و گفتگوهای علمی.
- برنامه‌ریزی برای برگزاری نشست‌ها و سخنرانی‌های علمی، نقد کتاب و همایش‌های داخلی و بین‌المللی در حوزه فعالیت‌های تخصصی گروه و پیگیری حسن اجرای آن.
- تلاش برای هم‌افزاکردن و به هم پیوند دادن فعالیت‌های پژوهشی اعضای گروه.
- ابلاغ برنامه‌های اجرایی و تکالیف عمومی اعضای هیئت علمی و نظارت بر رعایت نظم و انضباط کاری اعضای گروه.
- تشکیل منظم جلسات شورای گروه (دست‌کم هر دو هفته یک‌بار) و ارسال گزارش کار، مصوبه‌ها و پیشنهادهای گروه به رئیس پژوهشکده.
- ابلاغ بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های ارجاعی از سوی رئیس پژوهشکده به اعضای گروه و نظارت بر حسن انجام آن.
- انجام کلیه مکاتبه‌های رسمی گروه و پیگیری تهیه لوازم، کتاب‌ها، نشریات و سایر ملزومات و تجهیزات مورد نیاز گروه به رئیس پژوهشکده.
- دریافت و ارائه طرحنامه‌های اعضای گروه به شورای گروه جهت ارزیابی و ارائه طرحنامه‌های مصوب شورای گروه به رئیس پژوهشکده جهت طرح در شورای پژوهشی پژوهشکده.
- دریافت، بررسی و ارائه طرح‌های پژوهشی اجرا شده همراه با پیشنهاد داوران تعیین شده از طرف شورای گروه به رییس پژوهشکده.
- دریافت طرحنامه‌های دانشجویی که توسط اعضای گروه راهنمایی می‌شوند و ارائه آن به شورای گروه و انعکاس نتیجه اصلاحات اعمال شده به رئیس پژوهشکده جهت طرح در شورای تحصیلات تکمیلی پژوهشکده.
- ارزیابی سالانه کار اعضای هیأت علمی گروه و گزارش آن به رئیس پژوهشکده.
وظایف شورای گروه
- تصویب طرحنامه پژوهشی اعضای گروه.
- تصویب برنامه‌ها و فعالیت‌های سالانه گروه اعم از نشست‌ها، سخنرانی‌ها، مجموعه مقاله‌ها، همایش‌ها و نقد کتاب.
- پیشنهاد داوران طرح پژوهشی اجرا شده به رئیس پژوهشکده جهت طرح در شورای پژوهشی پژوهشکده.
- اعلام نظر درباره تعداد نیروهای مورد نیاز برای جذب اعضای هیئت علمی جدید.
- تنظیم چشم‌اندازها، سیاست‌ها و برنامه‌ها پژوهشی گروه در راستای برنامه راهبردی پژوهشگاه.
- تلاش در جهت ارتباط نظام‌مند گروه با گروه‌های آموزشی و پژوهشی بیرون و درون پژوهشگاه و انجمن‌های علمی
- بررسی طرحنامه‌های دانشجویی که توسط اعضای گروه راهنمایی می‌شوند.
- انتخاب مدیر گروه از میان اعضای گروه.