گزارش هم اندیشی جایگاه مطالعات قرآنی در تحول علوم انسانی
قرآن کریم ایده های آسمانی دیگری را در رابطه با ابعاد وجودی انسان ،هدایت و رستگاری انسان،روش های تعامل اجتماعی و حقوقی و اخلاقی انسان طرح کرده که ازهمان سده های نخستین اسلامی الهام بخش دانشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است.مجموع آموزه های قرآنی در باره انسان آنقدر عمیق ،دقیق و منطبق با فطرت انسان بوده است که در فاصله کوتاهی از نزول قرآن تمدن درخشان اسلامی شکل گرفت و در طول قرون دراز دامن تر و گسترده تر شد. در سده های متقدم اصطلاح علوم انسانی شکل نگرفته و تمایزی بین علوم تعریف نشده بود اما امروز می توان همه آثار و تألیفات دانشمندان مسلمان را به نوعی تحول در علوم انسانی تلقی کرد.در واقع می توان نظریه های ابن جنی در زبانشناسی،سیبویه در صرف و نحو،ابن سیرین در تعبیر رویا و ابن سینا در فلسفه و علم النفس را تأثیر مطالعات قرآنی در علوم انسانی دانست.حداقل باین اعتبار که این نظریه ها از سوی کسانی پدید آمده که به قرآن و آموزه های آن آگاهی و ایمان داشته اند.اما در رابطه با علوم انسانی به معنای مدرن آن که از دوران دکارت به بعد یعنی از سده شانزدهم میلادی به این سو شکل گرفته تبیین جایگاه مطالعات قرآنی در تحول علوم انسانی امر پیچیده ای است و حد اقل با دو رویکرد بدان پرداخته شده است.عده ای معتقدند همه عالم آیات الهی هستند و علوم انسانی مدرن نیز برآمده از تفکرات بشریت و حاصل اندیشه انسان است و با آموزه های الهی و قرآنی تعارضی ندارند.
عده دیگر معتقدند علوم انسانی مدرن حاصل نگاه ویژه ای به انسان و مؤلفه های خاصی است که با آموزه های قرآنی جمع نمی شود .
کمیته علمی این هم اندیشی در 4 محور این دو رویکرد را مورد بررسی قرار می دهد.
- انتظارات بشر از دین و قلمرو مطالعات قرآنی
- الزامات معرفت‌شناختی و روش‌شناختی مطالعات میان‌رشته‌ای
- اقتضائات عصر جدید و مطالعات قرآنی
- الزامات تدبّر و بهره‌برداری عمومی از قرآن کریم
و تلاش می کند با جمع بندی ایده های استادان و صاحبنظران این عرصه راهبردهای مناسبی برای سیاستگذاری و برنامه ریزی مطالعات قرآنی در ایران فراهم کند.
خانم دکتر لاله افتخاری رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی سخنران ومهمان افتخاری این نشست بودند که درباره بودجه گذاری‌هایی که در این زمینه در مجلس و قوه مقننه صورت پذیرفته است و لزوم این کار سخنانی را بیان فرمودند.ریاست محترم پژوهشگاه جناب دکتر صادق آیینه‌وند درباره مقدس بودن زبان قرآن و جایگاه عظیم آن در علوم انسانی و کارهایی که در این زمینه در پژوهشگاه صورت گرفته مطالبی بیان فرمودند.سخنرانی دکترسید محمد علی ایازی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره انتظارات بشر از دین و قلمرو مطالعات قرآنی بود. ایشان هدف از رسالت قرآن را انسان سازی و نهادینه کردن اخلاق دانستند و بحث شخصیت و منزلت و کرامت انسانی در قرآن را مطرح نمودند.
پس از ایشان دکتر سید رضا مودب رئیس کرسی‌های نظریه پردازی قرآن و حدیث درباره جایگاه کرسی‌های نظریه پردازی قرآنی در تحول علوم انسانی سخنانی را بیان فرمودند. باعتقاد ایشان نظریات این کرسی‌ها مبتنی بر مبانی اصیل و روشمند قرآن و حدیث است و در مواجهه با نظریات سکولار و غیر دینی خدمتی ماندگار در تحول علوم انسانی است. آقای دکتر محمد رضا حشمتی معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد نیز درباره فعالیت‌های قرآنی که در معاونت تحت امر ایشان صورت گرفته است مطالبی را ارائه کردند و حل مشکلات در زمینه‌قرآنی شدن جامعه را علاوه بر تشکیل همایش منوط به ریشه‌یابی مشکل فرهنگی دوری از قرآن در جامعه دانستند. دکتر احمد پاکتچی مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع) دومین سخنران اصلی هم اندیشی بود که درباره الزامات معرفت شناختی و روش شناختی مطالعات میان رشته‌ای بحث کرد. ایشان در هرنوع ارتباط میان رشته‌ای ایجاد پل‌های لازم میان نظام معرفتی، روش شناسی و زبان دو رشته را ضروری دانستند و معتقد بودند پیام قرآن خدایی است ولی زبان قرآن زبان انسانی است و قول لغوی برای فهم متن مقدس برای ما حجت است.
درنشست بعد از ظهر پس از اقامه نماز و پذیرایی در ساعت 13:30 نشست دوباره آغاز گردید و دکتر پاکتچی به سوالات مدعوین پاسخ گفتند. پس از ایشان دکتر ابوالفضل خوش منش عضو هیئت علمی دانشگاه تهران پیرامون زبان قرآن و اندیشه و دانش برآمده از آن خلاصه مقاله‌ی خویش را ارائه فرمودند. از نظر ایشان میان مقوله اندیشه و زبان رابطه‌ی وسیعی وجود دارد و اندیشه‌ای که از زبان قرآن بر می‌آید به قرآن متعهد است. راهکار ریشه‌ای دکتر خوش منش برای فراگیر شدن زبان قرآن، آموزش قرآن برای کودکان با روش و متد خاص بود تا در دهه آینده اثر خویش را نشان دهد و در مقاطع بالاتر با ایجاد پژوهش‌های میان رشته‌ای با رعایت استانداردهای ملی این هدف محقق می‌گردد.دکتر محمد علی لسانی آخرین سخنران این نشست بود که پیرامون الزامات تدبّر و بهره‌برداری عمومی از قرآن کریم به طور مبسوط صحبت کرد.
نظر شما :