گزارش دومین نشست از سلسله نشست های باشگاه کتابخوان تخصصی مطالعات زنان با عنوان «زن و تاریخ معاصر ایران»

دومین نشست از سلسله نشست های باشگاه کتابخوان تخصصی مطالعات زنان با عنوان « زن و تاریخ معاصر ایران» با حضور دکتر روح انگیز کراچی (پژوهشگر برجسته حوزه زن و ادبیات و نویسنده کتاب های خشونت مشفقانه، هشت رساله در بیان احوال زنان، کتاب تاریخ شعر زنان و ...) ، دکتر الهام ملک زاده (پژوهشگر تاریخ معاصر و عضو هیأت علمی پژوهشگاه) و دکتر مریم نصر اصفهانی (دبیر علمی نشست و عضو هیأت علمی گروه مطالعات زنان پژوهشگاه) روز  29 آبان ماه 1397 در پژوهشگاه برگزار شد.

در این نشست دو کتاب تأدیب  النساء و معایب الرجال مطالعه و بررسی شد. کتاب‌های یاد شده از جمله مشهورترین آثار مکتوب مرتبط با جنسیت و زندگی اجتماعی ایرانیان عصر قاجار است. پس از معرفی کتابها، انواع نسخ موجود و تصحیح‌های مرتبط با آنان و منابع موجود برای مطالعه درباره این دو رساله توسط دکتر نصراصفهانی دکتر روح انگیز کراچی و دکتر الهام ملک زاده درباره این رسالات و ارزش مطالعه امروزین این رساله‌ها سخن گفتند. دکتر کراچی، نویسنده کتاب خشونت مشفقانه؛ روایتی از مردسالاری دوره ناصری با اشاره به نسخه‌های متعدد رسالاتی که از آنها با عنوان کلی «تأدیب النساء» یا «تأدیب النسوان» یاد می‌شود اشاره کرد، هسته اصلی همه این رسالات یادداشت های خانلر میرزا احتشام الدوله، پسر عموی ناصر الدین شاه، بوده که در سال 1275 نوشته شده است. این یادداشت‌های اولیه بعدها در دست شاهزادگان قاجار بال و پر یافته و هریک چیزهایی به آن افزوده‌اند. دکتر کراچی اشاره کرد که این یادداشت ها نشان از مردسالاری عریان دوران ناصری دارد و البته بدون پاسخ نمانده است. بی بی خانم استرآبادی، در کتاب معایب الرجال  به آنها پاسخ گفته و هم در چند فصل معایب مردانِ هم عصر خود را نیز بر شمرده است. همچنین او اشاره کرد که زندگینامه خودنوشت بی بی خانم استرآبادی در فصل پایانی معایب الرجال، نخستین زندگینامه خودنوشتی است که از یک زن در تاریخ ایران باقی مانده است.

پس از دکتر کراچی، دکتر ملک زاده به بیان ارزش امروزین این رساله‌های برای پژوهشگران در حوزه‌های ادبیات، تاریخ و مطالعات زنان پرداخت و به ظرایف و دقائقی که مصحح چنین متونی باید از آنها آگاه باشد اشاره کرد. همچنین با تجلیل از چندین دهه پژوهش دکتر کراچی در حوزه زن و ادبیات بیان کرد که مزیت کار پژوهشی خانم کراچی اشراف او به ادبیات است که تصحیح‌های او را نسبت به نمونه های مشابه متمایز و ممتاز می‌کند. دکتر ملک زاده پژوهشگران ادبیات را یاوران تاریخ پژوهان برای نقب زدن به گذشته و کسب دانش درباره اندیشه و زندگی ایرانیان در گذشته دانست.
در پایان این نشست مخاطبانی که کتاب را مطالعه کرده بودند به بحث با استادان و بررسی مفاهیم و محتوایات کتابها پرداختند.  علاقمندان می‌توانند فایل دیداری و شنیداری کامل بحث را در وبسایت پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی دنبال کنند.