گفتگو با دکتر مهسا ویسی: تفکر شرط لازم شکوفایی تمدن ها

مصاحبه با خانم دکتر مهسا ویسی

عضو هیات علمی گروه تاریخ فرهنگی فکری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تفکر شرط لازم شکوفایی تمدن ها

1. در طول تاریخ ، عنصر تفکر در فراز و نشیب تمدن ها تا چه میزان موثر بوده است؟ 

عنصر تفکر از دوره ی پیش از تاریخ یعنی دوران قبل از اختراع خط موجود بوده است و این عنصر تفکر تنها در جهت تکامل جسمانی مطرح نبود بلکه به لحاظ فکری هم مطرح بود مثلا در دوران  پیش از تاریخ همزمان که مس و آهن همزمان در طبیعت موجود بوده بشر ابتدا مس را انتخاب می­کند چون نقطه ذوب پایین تری دارد و راحت تر می تواند از آن استفاده کند. این عنصر تفکر همگام با تلاش بشر برای طی کردن پله های تکامل و معیشتی است و این عنصر در دوران تاریخی یعنی بعد از اختراع خط هم به مراتب پر اهمیت تر و پررنگ تر می شود و سبک و سیاق تفکر تغییر می کند و در پی آن مذهب و هنر ظهور می‌کند که این آثار هنری را شیوه ی تفکرات مردمان آن دوره بوده مثلا در باستان شناسی نوعی تفکر از حیث طراحی و تزئین ظروف یا معماری مشاهده می شود که ما در مواجه با این آثار می توانیم از داده ها گذر کنیم و آن تفکری که در واقع پشت آن سازه موجود است را بیابیم . 

2. کدام تمدن ها به واسطه ی تفکر بیشترین قدرت تاثیر را داشته اند؟ 

دوره های هخامنشی آغاز تفکر مدون شده برای مدیریت جوامع آن دوره است مثلا شیوه ی مدیریت اداری هخامنشیان که  شیوه ی تفکری که اتخاذ می‌کردند که این انتخاب ها از الگوی اندیشه ای نشات می گرفته به نام " صلح پارسی " که نشان از تامل و تفکری عمیق در شیوه اداره کشور است و جوامع حال حاضر بسیار نیازمند به چنین الگوی تفکری می باشند 

3. اینکه تفلسف سطح بالایی از فعالیت بشر می باشد بنظر شما در کدام یک از تمدن ها این عنصر تفکر بیشتر ملاحظه می شود و تا چه میزانی منجر به شکوفایی آن تمدن شده است؟

 در ایران بخصوص در زمان یونان باستان تا الان در چه دوره هایی این عنصر تفکر بیشتر ملاحظه می شود و چه تاثیراتی در اوج گرفتنشان موثر بوده است ؟ 

از دوره ی باستان تاکنون تمدن ها دچار فراز و فرود هایی زیاده شده اند بخصوص در حیطه ی تفکر ، آن دوره هایی که فراز پیدا می‌کند نشات گرفته از تصمیمات فکر شده و انتخاب درست بوده و آن دوره هایی که دچار رکود و افت می‌شد دچار ضعف در تفکر در تصمیم گیری بوده اند. که این موارد در شکوفایی تمدن ها موثر واقع می‌شد .در کنار تفکر عنصر هایی اعم از مردم و نیاز مردم از مواردی بوده که در شکوفایی و یا تضعیف تمدنی بسیار موثر واقع می شده است.

4. عنصر تفکر چقدر در مدیریت خوب تمدن ها و یا آسایش مردم موثر بوده است؟ 

صد درصد موثر بوده ، معیشت و مدیریت خوب و نحوه ی زیستن بشر و …. بسیار با عنصر تفکر عجین بوده است و تصمیمی یا کنشی بر اساس تفکر حساب شده در نهایت برآیند بهتری را برای فرد به همراه خواهد داشت زمانی که زندگی برای اساس الگویی پایه ریزی شود که جویای زندگی مسالمت آمیزی می باشد در نهایت خروجی چنین تصمیمی کیفیت بهتر و موثرتری را خواهد داشت 

5. در آموزش های دوره های مختلف تاریخی آیا سراغ دارید که حافظه محور نباشد بلکه تفکر محور باشد؟ 

مدارکی موجود است که به روشنی بیان دارد در آن دوران نیز آموزش تفکر محور مطرح بوده بخصوص در دوران هخامنشیان که مسئله و موضع آموزش بسیار مهم و پر اهمیت بوده است و آن چیزی که وجود دارد مهارت محور بودن و عملی بودن این آموزش ها است و عمده آموزش ها در آن دوران بر اساس مهارت ورزی بوده است 

6. آیا آموزش هایی بوده که هدفشان رشد و تکامل معنوی و روحی باشد و نه صرفا در جهت کاربرد خاص شغلی و یا مرتبه ای؟ 

آموزش صرفا برای پرورش جسم نبوده بلکه پرورش روح هم اهمیت داشته است این نکات بارها از گزنفون (مورخ یونانی ) مطرح شد .مثلا آموزش صرفا به این خاطر نبود که فرد اسب سوار شود موضع پرورش روح هم بسیار قابل توجه بوده است .بنابراین می توان گفت در آن دوران نیز برخی دانش ها در جهت یادگیری و مهارت ورزی در آن رشته هم مطرح بوده است .