ارائه طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی برای پیشرفت کشور

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از طراحی طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور با نظام‌مندی دقیق در سه لایه شامل مباحث بنیادین و نظری، راهبردی و بازشناسی انتقادی ـ تاریخی و در نهایت رویکردهای کاربردی در مهارت‌افزایی رشته‌های علوم انسانی خبر داد.

دکتر حسینعلی قبادی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که این پژوهشگاه در دوره جدید برای اولین‌بار صاحب برنامه پنج‌ساله توسعه شده است که این برنامه تا سال 1398 مسیر حرکت پژوهشی این نهاد را ترسیم می‌کند، اظهار کرد: برنامه توسعه پژوهشگاه دارای هفت راهبرد کلان است که یکی از رهیافت‌های عمده که به منزله روح این برنامه است، رهیافت «کاربردی کردن» علوم انسانی است. از این‌ روی، پژوهشگاه با دقت و برنامه‌ریزی و همکاری با سایر نهادهای سیاست‌گذاری و اجرایی کشور به دنبال تحقق این رهیافت و نشان دادن قابلیت‌های علوم انسانی در عرصه عمل است.

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه به عنوان نمونه، با اشاره به سرشماری بزرگ نفوس و مسکن که در حال حاضر در کشور در حال انجام است، افزود: برای اولین‌بار در دولت یازدهم، پژوهشگاه پایگاه جامع اطلاعات مربوط به حوزه اجتماعی و فرهنگی را طراحی، سازماندهی و مستقر کرده که به عنوان یکی از ثمرات رویکرد کاربردگرایانه فعالیت‌های پژوهشی این پژوهشگاه محسوب می‌شود و اطلاعات آن می‌تواند در تسهیل سرشماری و ارتقای سطح آمار و اطلاعات رسمی کشور مورد استفاده قرار گیرد.

به گفته وی، بر این اساس، منطق توسعه راهبردی برنامه ما این است که از مرحله اطلاعات و داده‌ها به مرحله بهره‌برداری پژوهشی برسیم و ارتباط نظام‌مند و روش‌مندی میان این اطلاعات ایجاد کنیم و آن را در اختیار سازمان‌های مختلف قرار دهیم.

دکتر قبادی با بیان اینکه برنامه توسعه راهبردی پژوهشگاه یک برنامه درون‌زا بوده و از سوی اصحاب پژوهشگاه و قاطبه اعضای هیات علمی (با ارائه دانش‌ها، ایده‌ها و نوآوری‌ها) تدوین شده و در نهایت در قالب یک برنامه سامان‌یافته است، گفت: این پژوهشگاه یک سازمان یادگیرنده و دانایی‌محور و حرکت‌مدار بر مبنای خرد جمعی است، همچنین تصمیمات و تدابیر سازمان بر اساس اندیشه و آرای اعضای هیات علمی و توانمندی هیات علمی پژوهشگاه اتخاذ می‌شود.

وی به مجموعه طرح‌های علوم انسانی مطرح شده در برنامه توسعه پژوهشگاه اشاره کرد و افزود: در سطح نظری و راهبردی و جهت‌گیری‌های کاربردی، طرح‌هایی پیش‌بینی شده که چند هدف توسعه‌ای و تحقیقاتی را مطمح نظر قرار داده است؛ به‌عنوان مثال در پژوهشکده زبان‌شناسی، مقولاتی مانند معناشناسی، گویش‌شناسی، تقویت پایگاه داده‌های زبانی و تبدیل شدن پروژه‌های این پژوهشکده به دانش فنی حوزه آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان در طی پنج سال اجرای برنامه، جهشی را در حوزه علوم انسانی ایجاد می‌کند.

احیای میراث‌های فرهنگی و تمدنی را در مرکز توجه قرار داده‌ایم

وی با بیان اینکه در حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی، احیای بخشی از میراث‌های فرهنگی و تمدنی را در مرکز توجه قرار داده‌ایم، گفت: به عنوان مثال در پژوهشکده ادبیات مجموعه جهت‌گیری‌های ما احیای میراث‌ فرهنگی و ادبی و انعکاس آن به زبان روز منطبق با نیازهای جامعه است که یکی از پروژه‌های بزرگ در این زمینه فرهنگ تاریخی زبان فارسی است که در حقیقت ثبت و ضبط تحولات میراث‌های ایرانی در حوزه زبان و ادبیات است که به دست گروه تحقیقاتی توانمند و دارای اعتبار علمی در سطح ملی و بین‌المللی در حال انجام است.

دکتر قبادی افزود: در حوزه علوم اجتماعی هم در درون برنامه توسعه و هم در طرح‌های کاربردی مرتبط و مکمل برنامه توسعه که مبتنی بر دانش میان‌رشته‌ای در این حوزه اعم از اقتصاد، مدیریت، بخش‌هایی از علوم سیاسی و اجتماعی و همچنین بهره‌مندی از نخبگان بیرون است، دستاوردهایی داشته‌ایم که خوشبختانه منجر به طراحی طرح کلان «ساماندهی اسکان سواحل مکران» با کمک سازمان برنامه و بودجه و در ارتباط با استانداری سیستان و بلوچستان و استانداری هرمزگان شده است.

ارائه طرح اعتلا و ساماندهی علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور

رییس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه علاوه بر فعالیت‌های برنامه‌مدار پژوهشکده‌ها، برای اینکه توان پژوهشگاه را در مسیر ارتقای منزلت مجموعه علوم انسانی در کشور بالا ببریم و به کارآیی و کارآمدی علوم انسانی در عرصه ملی و فراملی کمک کنیم، طرح بزرگ و فراگیر «اعتلا و ساماندهی علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور» را طراحی کردیم که گروه کثیری از نخبگان علوم انسانی در سطح کشور همراه با اعضای هیأت علمی پژوهشگاه دست‌اندرکار این طرح هستند.

دکتر قبادی ادامه داد: این طرح با نظام‌مندی دقیق در سه لایه شامل مباحث بنیادین و نظری، راهبردی و بازشناسی انتقادی - تاریخی و در نهایت رویکردهای کاربردی که به کاربست و مهارت‌افزایی رشته‌های علوم انسانی منجر شد، به صورت شبکه‌ای و منظومه‌ای تنظیم شده است که با استقبال سازمان برنامه و بودجه و دولت و نخبگان علوم انسانی حوزه و دانشگاه مواجه شده است.

وی افزود: این طرح می‌تواند پشتوانه‌ای نظری برای مجموعه نظام آموزش عالی جهت تدریس فراهم کند؛ زیرا محصولات این طرح می‌تواند در دانشگاه‌ها، منابع مادر و اصلی شود و همچنین اقدام کلان ملی متعهدانه و دلسوزانه‌ای است که می‌تواند پشتوانه‌ای برای «شورای تحول علوم انسانی» تلقی شود و آثار آن می‌تواند به غنی‌سازی منابع علوم انسانی منتج شود. قطعا این طرح پشتوانه و مکمل برنامه‌های سازمان «سمت» نیز تلقی می‌شود و هیچ‌گونه تداخلی با حوزه‌های ماموریت این سازمان‌ها ندارد.

دکتر قبادی درباره تعداد طرح‌های پژوهشی این پژوهشگاه، با بیان اینکه مجموع طرح‌های کارفرمایی اعم از پروژه‌های سرانه و طرح‌های داخلی است، گفت: هر عضو هیات علمی در سال باید یک طرح انجام دهد، در این صورت تعداد مجموع طرح‌ها سالانه نزدیک به 100 پروژه خواهد رسید؛ لذا با توجه به فرصت‌های استمهال قانونی و مدیریتی و مطالعاتی که برای 104 عضو هیأت علمی پیش می‌آید، در مجموع طرح‌های داخلی و کارفرمایی، چنانچه به 70 تا 80 درصد پیش‌بینی‌ها برسیم، سالانه باید حدود 70 تا 80 طرح انجام‌شده داشته‌ باشیم که در صورت تحقق این امر رضایت خواهیم داشت. البته به شرطی‌که تولید سرانه علم در پژوهشگاه طبق پیش‌بینی برنامه توسعه به پیش برود؛ یعنی هر کس در سال دو مقاله علمی- پژوهشی چاپ کند.

وی با تأکید بر اینکه معیار قضاوت درباره میزان کارآمدی و ثمردهی طرح‌های پژوهشی، تعداد متون علمی - پژوهشی حاصل از آن است، تصریح کرد: هم‌اکنون، تولید سرانه علم (مقالات خالص علمی - پژوهشی) از حدود 0.6 در سال 92 به 1.5 در سال 95 رسیده است؛ البته پیش‌بینی ما در برنامه توسعه تا سال 98 سرانه 2.5 مقاله به ازای هر نفر است که با روند کنونی، امید فراوان به تحقق آن داریم.