طرح پژوهشی گروه‌های شورای بررسی متون به یک برنامه علمی- راهبردی تبدیل می‌شود

هفدهمین جلسه شورای دبیران شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در ۸ آبان ماه سال جاری برگزار شد. این جلسه با حضور آقایان محمدحسن نیلی دبیر شورای بررسی متون، علیرضا شفاه دبیر گروه مطالعات علم و فناوری، اباصالح تقی زاده دبیر گروه علوم سیاسی، سیدعلی متولی امامی دبیر گروه تاریخ و تمدن، حبیب حبیبی نیکجو دبیر گروه اقتصاد، مرتضی سلمان نژاد دبیر گروه الهیات، علیرضا بلیغ دبیر گروه علوم اجتماعی، محمدرضا هدایتی دبیر گروه فلسفه و سید احمد عسکری از دبیرخانه شورای بررسی متون برگزار شد.

دکتر نیلی‌ دبیر شورای بررسی متون در ابتدای این جلسه با بیان اینکه طرح پژوهشی گروه های تخصصی شورای بررسی متون باید به یک برنامه علمی – راهبردی تبدیل شود، اظهار داشت:‌ در این مقطع لازم است برنامه اولیه گروه ها به هدف اثرگذاری بر حوزه تخصصی علم به یک برنامه پژوهشی تبدیل شود و یک برنامه فشرده با پیوست های مختلف دانشجویی، رسانه ای، ترویجی و غیره داشته باشیم. از منظر رسالت اجتماعی نیز باید بدانیم چگونه می توانیم از عهده زمانه مان بربیاییم و شورای بررسی متون را به نهادی اثرگذار در کشور تبدیل کرد؟

در ادامه بین اعضای حاضر در جلسه بحث و گفت و گویی شکل گرفت. دکتر تقی زاده دبیر گروه علوم سیاسی به نقش شورا در این رویکرد پرداخت و گفت: شورای بررسی متون باید صفحه جدیدی برای حوزه علوم انسانی ایران باز کند و نباید از این نقطه تعلل کنیم. به گفته وی، کار مشترک که مسئولیت آن صرفا بر عهده گروه ها نیست برای شکل دادن به این فضایی که مدنظر دکتر نیلی است بسیار موثر است.

وی افزود: باید فرم های مشخصی تعریف شود و پس از آن از هر گروه خواست پیشنهادهای علمی و راهبردی خود را در آن قالب ها ارائه کرده و به جلسه بیاورد. این جلسه می تواند آن را در نقطه اشتراکی و هدفمند اصلاح نماید. وی ادامه داد: چرا شورای بررسی متون، جهت گیری های علمی در دانشگاه ها را فعال نکند؟  اگر گروه های علمی ذیل شورای بررسی متون در دانشگاه های مختلف شکل بگیرد می تواند فعالیت علمی تازه و جدیدی را در حوزه علم و در محیط دانشگاهی پیش ببرد. وی در این خصوص توضیح داد: اگر در این چارچوب، گروه های علمی دانشجویی در دانشگاه ها و محیط های علمی فعال شوند، نیروهای جدید علمی شکل می گیرد و حتی گروه های علمی مسلط نیز فعال خواهند شد و در نهایت بین جریان های فکری مختلف گفت وگوی زنده و عمیقی صورت می گیرد.

در ادامه مباحث مطرح شده، دکتر شفاه بیان داشت: دانشگاه و نهاد علم نیاز است که در صحنه باشد وگرنه مقهور بازار می شود و دچار اضمحال خواهد شد. وی به وضعیت فعالیت دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: دانشگاه ها تابع حوادث هستند نه موسس حوادث و این وضعیت به سختی قابل تغییر است چراکه دانشگاه ها باید با جهان چالش ایجاد کنند اما از آن ناتوانند. الان مسئله ما این است که آیا گوشی برای گفتارهای علمی وجود دارد و اگر وجود دارد به چه نحو این استماع محقق می شود. این در حالی است که نگرانی برای حقیقت وجود ندارد! لذا باید در این میانه تکلیف خودمان را روشن کنیم.

دکتر تقی زاده در این خصوص خاطرنشان کرد: ما نمی توانیم در این دوگانه باقی بمانیم، ما باید بار حقیقت را به دوش بکشیم. نه از حقیقت دست بکشیم نه آن را چون چیزی که ما را به عهده بگیرد بشناسیم. بر این اساس باید بجای ایده محوری بر انسان تمرکز کنیم. باید بتوانیم انسانها را بالا بیاوریم. باید بتوانیم راه خودمان را بدست بیاوریم. چه از طریق متن خوانی چه از طریق ارتباطات معنادار با جریان های دانشجویی و جوان.

در ادامه دکتر هدایتی دبیر گروه فلسفه بیان داشت: پیشنهاد من برای اثرگذری شورا و نقش آفرینی آن در رویکردی که دکتر نیلی فرمودند، راه اندازی و سردبیری یک مجله نقد مثل نقدنامه است که بازخوانی کتب نیز در آن برجسته باشد. بنابراین باید به نقش نقدنامه توجه مضاعف کنیم. این چنین مجله ای می تواند هم گروه های علمی را فعال کند و هم گفت وگوی علمی و انتقادی را شکل دهد. وی همچنین افزود: باید جلسه شورای دبیران به جلسه سردبیری نقدنامه تبدیل شود تا بتوانیم فعالیتی نزدیک، راهبردی و در عین حال علمی را انجام دهیم.

دکتر متولی در این نشست اظهار داشت: باید یک متن خوانی مشترک در میان شورای دبیران داشته باشیم که گفتار علمی مان را حاضر کرده و پرورش دهد و هم یک میز راهبردی داشته باشیم به نحوی که بتواند یک جهتی در فضای علوم انسانی بوجود بیاورد.

دکتر سلمان نژاد در ادامه مباحث های مطرح شده در این جلسه اظهار داشت: باید به عمل متعهد باشیم. اگر نتوانیم طفل نوزاد شورای بررسی متون را از این وضعیت دربیاوریم براحتی تضعیف می شویم و نمی توانیم از عهده رسالتی که بر دوشمان گذاشته شده بربیاییم. باید بتوانیم فضای واقعی علوم انسانی را در رشته های مختلف رصد کرده و در میان بازی باشیم. حرکت درست یعنی نه آن قدر صریح عمل کنیم که طرد بشویم و نه این که مسیر را فراموش کنیم و در میانه بازی های موجود گم بشویم.

دکتر نیکجو افزود: باید به عمل متعهد بود. نمی شود صرفا ایده های کلان داشت اما در عمل متوقف ماند. تحول در فضای علوم انسانی نیازمند درک موقعیت واقعی این علوم، فضای رسانه ای و... است. باید این وجوه عمل را در نقش آفرینی برای این رسالت کلان لحاظ کنیم.

دکتر نیلی اضافه کرد: نکات مطرح شده درست اند، ما نمی خواهیم بی گدار به آب بزنیم اما باید بتوانیم طراحی راهبردی برای اثرگذاری کلان بر فضای علوم انسانی داشته باشیم. لذا به نظر می آید لازم است طرح های پژوهشی گروه ها به برنامه علمی-راهبردی تبدیل شود. این برنامه باید بتواند توضیح بدهد که چگونه و در قالب هر کدام از فرم های تعریف شده در شورای متون می خواهیم طرح پژوهشی مان را به نتیجه برسانیم. به عنوان مثال چه نشست هایی با چه مدعوینی و چه طراحی میزانسنی می تواند هدف مورد نظر ما در تغییر فضا و گفتار علوم انسانی را محقق کند؟ یا چه متن هایی را می توان در قالب جلسات متن خوانی در دانشگاه های مختلف طرح کرد و منجر به تغییر فضا و گفتار رایج شد. چه حلقه های علمی ای را می توان در تعامل با دانشکده ها و انجمن های علمی تعریف کرد و تحول ایجاد نمود. باید شورای متون خود را نه در حاشیه بلکه در میانه صحنه پیدا کند. باید این ذهنیت عمومی میز شورای دبیران بتواند فضاسازی لازم را برای حوزه ها و رشته های مختلف علمی در نظر گرفته و طراحی های لازم را انجام دهد. مثلا باید بتوان در حوزه های مختلف نقاط اساسی گفتار رایج را تشخیص داد و به شکلی هدفمند و علمی آنها را به چالش کشید و فضای علمی واقعی به وجود آورد.

دکتر تقی زاده افزود: باید فرم های مشخصی تعریف شود و پس از آن از هر گروه خواست پیشنهادهای علمی و راهبردیش را در آن قالب ها ارائه کرده و به جلسه بیاورد. این جلسه می تواند آن را در نقطه اشتراکی و هدفمند اصلاح نماید.

نیلی در پایان اظهار داشت: درست است. ان شاء الله هفته آینده قالب ها را نهایی می کنیم و از دو هفته آینده، هر هفته دو برنامه علمی-راهبردی در زمان بندی مشخص به شورای دبیران ارائه شده و مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت.