در بیست‌وهشتمین جلسه شورای پژوهشی تأکید شد:
ملاک سنجش فعالیت‌ها، عمیق یا سطحی بودن در مواجهه با مسائل و بررسی آنهاست، نه تعلق به حزب یا جناح سیاسی
بیست‌وهشتمین جلسه شورای پژوهشی پژوهشگاه، 12 دی ماه 1401، با حضور اعضای شورا در سالن اندیشه تشکیل شد.
به‌گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در این جلسه ضمن تصویب برنامه‌های پژوهشی انفرادی نوع «الف و ب» پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشکده‌های پژوهشگاه، الگوهای پیشنهادی جدید برای تقسیم‌بندی پژوهشکده‌ها، مراکز و گروه‌های پژوهشی پژوهشگاه مورد بحث و بررسی اعضای شور قرار گرفت. قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری مراسم هفته پژوهش در پژوهشگاه از دیگر بخش‌های این جلسه بود.
دکتر نجفی: شهید سلیمانی وارث عزت کشور و الگویی بی‌نظیر بود
در ابتدای جلسه دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه، پس از درود و سلام بر پیامبر خاتم صلّی ا... علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السّلام و خوشامدگویی به اعضای شورا، با اشاره به تقارن این ایام با سومین سالگرد شهادت سردار ملی حاج قاسم سلیمانی گفت: اینکه شخصیت شهید سلیمانی در میان آحاد مردم جامعه و احزاب سیاسی مختلف مورد پذیرش بود، نشان‌دهنده شخصیت خیلی بزرگ ایشان بود. چنین مقبولیتی بسیار کم اتفاق می‌افتد و شاید در دوره‌های 50 یا 100 ساله شخصیتی به این درجه برسد. دکتر نجفی با اشاره به نقش ترامپ در شهادت سردار سلیمانی ادامه داد: بنا به روایتی در مورد اینکه درجه و منزلت یک شهید را می‌توان از اینجا فهمید که به دست چه کسی به شهادت می‌رسد و «ترامپ» به‌عنوان شقی‌ترین فرد زمان، صادر کننده دستور عملیات ترور شهید سلیمانی بود و نقش اصلی را در شهادت ایشان داشت و این نشانگر جایگاه والای حاج قاسم سلیمانی است. شهید سلیمانی وارث عزت کشور و الگویی بی‌نظیر بود. رئیس پژوهشگاه ضمن گرامیداشت یاد شهید حسن تهرانی‌مقدم و بیان جمله‌ای از این شهید گرامی مبنی بر اینکه فقط انسان‌های ضعیف هستند که به اندازه امکاناتشان کار می‌کنند، گفت: شهید تهرانی مقدم صنعت موشکی کشور را به جایی رساند که نه تنها باعث ارتقاء جایگاه کشور در معادلات بین‌المللی شد، بلکه امنیت کشور را فراهم کرد. وی این شهداء را الگو و سرمشقی شایسته و ارزنده برای تمام ایرانیان به‌ویژه در زمینه‌های علمی و اخلاقی توصیف کرد.
تبریک حکم سرپرستی مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه به دکتر حیاتی
سپس دکتر نجفی، ضمن قدردانی از فعالیت‌های دکتر نادر سیدکلالی در طول دوران تصدی ریاست مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه، انتصاب دکتر زهرا حیاتی، عضو هیأت علمی پژوهشکده زبان و ادبیات به سرپرستی مرکز نوآوری و توسعه فناوری را تبریک گفت و با اشاره به سوابق و تجارب دکتر حیاتی اظهار امیدواری کرد: این مرکز که عمده فعالیت‌های آن با سایر مراکز و مؤسسات و نهادهای خارج از پژوهشگاه بوده است، جایگاه و ارتباط خود را با پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی پژوهشگاه نیز به شکلی مناسب ایجاد کرده و با همکاری و مشارکت اعضای پژوهشگاه بتواند به اهداف و مأموریت‌های تعریف شده برای آن دست یابد. دکتر نجفی با اشاره به جایگاه فعالیت‌های نوآورانه در شیوه‌نامه پژوهشی، تدوین و تحقق این فعالیت‌ها در حوزه علوم انسانی را مهم و ارزشمند برشمرد و برای دکتر حیاتی در این مسیر آرزوی موفقیت کرد.
دکتر حیاتی نیز ضمن ابراز مسرّت از حضور در جلسه شورا، از حسن نظر ریاست پژوهشگاه در واگذاری این مسئولیت قدردانی و اظهار امیدواری کرد: از همکاری، راهنمایی و مساعدت مسئولین مختلف پژوهشگاه، رئیسان پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی و اعضای هیأت علمی در تحقق بخشیدن به اهداف و مأموریت‌های این مرکز استفاده کند. در این جلسه بر ارائه گزارشی از فعالیت‌ها و برنامه‌های این مرکز در یکی از جلسات آتی شورا و مشارکت در برگزاری سلسله‌نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی به عنوان یکی از فعالیت‌های نوآورانه که در پژوهشگاه صورت می‌گیرد، تأکید شد.
قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری مراسم هفته پژوهش در پژوهشگاه
در این بخش از جلسه شورا، رئیس پژوهشگاه با اشاره به برگزاری شایسته و در خور شأن مراسم هفته پژوهش در پژوهشگاه و اهدای هدیه و لوح یادبود به دکتر معین‌زاده، مدیر پژوهشی و مدیر ستاد هفته پژوهش پژوهشگاه گفت: از تلاش‌ها و مساعی معاونت پژوهشی و تحصیلات تکمیلی، مدیریت پژوهشی، روابط عمومی و سایر دست‌اندرکاران برگزاری مراسم هفته پژوهش بسیار سپاسگزارم. مراسم امسال با سخنرانی دکتر محمدعلی زلفی‌گل، وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری؛ دکتر غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دکتر جمیله‌سادات علم‌الهدی، همسر رئیس جمهور و رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی و حضور سایر شخصیت‌های برجسته علوم انسانی همچون دکتر مهدی گلشنی و... بسیار باشکوه برگزار شد. برنامه‌های هفته پژوهش با برنامه‌ریزی، هماهنگی و تلاش گسترده و مضاعف مسئولین واحدهای مختلف پژوهشگاه به‌ویژه دکتر معین‌زاده، به عنوان مدیر ستاد هفته پژوهش و مجید الیاسی به عنوان مدیر اجرایی، به‌شکل شایسته‌ای برگزار شد.
دکتر نجفی: پژوهشگاه در دفاع از استقلال، شخصیت و هویت کشور تردیدی ندارد
دکتر نجفی با اشاره به برگزاری نشست «هویت ملی ایران معاصر» به عنوان چهارمین نشست از سلسله‌نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی و پخش آن از شبکه اول سیما، از انعکاس و استقبال صورت گرفته از آن به‌ویژه از سوی مسئولین صدا و سیما خبر داد و گفت: پخش نشست «هویت ملی ایران معاصر» از شبکه اول انعکاس فو‌ق‌العاده و بسیار بالایی در سطح جامعه داشت. وی چنین فعالیت‌هایی را موجب مطرح شدن بیشتر نام پژوهشگاه و حفظ شأن علمی آن دانست، چراکه وظیفه پژوهشگاه پرداختن با نگاهی علمی متقن نسبت به مسائل مختلف کشور است و با چنین رویکردی کوچک‌ترین تردیدی در دفاع از استقلال، شخصیت و هویت کشور ندارد. پخش این برنامه و سایر برنامه‌ها از صدا و سیما باعث شناخته‌شدن بهتر پژوهشگران پژوهشگاه در سطح کشور و جامعه علمی شده است.
دکتر معین‌زاده: مراسم هفته پژوهش با برنامه‌هایی متفاوت از برنامه‌های سال گذشته برگزار شد
در ادامه جلسه دکتر مهدی معین‌زاده، مدیر پژوهشی و مدیر ستاد هفته پژوهش پژوهشگاه ضمن قدردانی از حسن نظر رئیس پژوهشگاه گفت: مراسم هفته پژوهش امسال با شعار «علوم انسانی و مسئله هویت» برگزار شد. در هفته پژوهش امسال یک همایش، دو نمایشگاه مجازی و 20 عنوان نشست و سخنرانی با مسئولیت پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی پژوهشگاه برگزار شد که با استقبال قابل توجهی روبه‌رو شد. در مراسم اختتامیه نیز که روز یکشنبه 27 آذر ماه برگزار شد، علاوه بر افتتاح سه کتابخانه تخصصی زبان‌های ایران باستان و زبان‌شناسی؛ کتابخانه تخصصی علوم سیاسی؛ و کتابخانه تخصصی تاریخ معاصر ایران و مطالعات استعمارشناسی توسط وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری؛ از آثار سه تن از استاد برجسته رشته‌های مختلف علوم انسانی شامل آثار دکتر کریم مجتهدی (8 جلد)، آثار دکتر مهدی گلشنی (6 جلد) و آثار دکتر باقر ساروخانی (4 جلد) رونمایی شد.
دکتر معین‌زاده ادامه داد: براساس شیوه‌نامه داخلی انتخاب پژوهشگران برتر، تعداد 3 نفر از اعضای هیات علمی به عنوان پژوهشگر برتر و 3 نفر نیز به عنوان پژوهشگر شایسته تقدیر انتخاب شدند. وی تغییر معیارهای انتخاب پژوهشگر شایسته تقدیر در مراسم امسال را از نکات تمایز برنامه امسال برشمرد و گفت: در سال‌های گذشته پژوهشگران شایسته تقدیر براساس همان معیارهای پژوهشگر برتر انتخاب می‌شدند اما براساس مسائل و مباحث صورت گرفته در جلسات مختلف، مقرر شد در سال جاری افراد منتخب به عنوان پژوهشگر شایسته تقدیر براساس ملاک‌هایی همچون مشارکت‌ها و همکاری‌های فکر و قلمی اعضاء در تدوین آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های مختلف و... انتخاب شوند. همچنین از دو عضو پیشکسوت پژوهشگاه، 10 نفر از سردبیران و مدیران اجرایی نشریات پژوهشگاه و سه نفر از دانشجویان پژوهشگاه به عنوان پژوهشگر دانشجویی برتر قدردانی به عمل آمد.
اعضای شورای پژوهشی نیز از زحمات و تلاش‌های مسئولین پژوهشگاه به‌ویژه معاونت پژوهشی و تحصیلات تکمیلی و روابط عمومی در برگزاری شایسته مراسم هفته پژوهش قدردانی کردند.
تصویب و تنفیذ برنامه‌های پیشنهادی اعضای هیأت علمی
در ادامه جلسه شورای پژوهشی، عناوین و مجریان برنامه‌های پژوهشی انفرادی نوع «الف و ب» پیشنهادی اعضای هیأت علمی از پژوهشکده‌های مختلف پژوهشگاه ازجمله پژوهشکده زبان و ادبیات؛ پژوهشکده فلسفه؛ و پژوهشکده اخلاق و تربیت توسط دکتر مهدی معین‌زاده، مدیر پژوهشی پژوهشگاه، قرائت و به تصویب اعضای شورا رسید. با توجه به مصوبات پیشین شورا مبنی بر ضرورت حضور رئیس پژوهشکده یا مرکز ذی‌ربط برای طرح موضوعات مختلف پیشنهادی یا تصویب برنامه‌های پژوهشی اعضای هیأت علمی آن واحد، بررسی برخی دیگر از برنامه‌های پژوهشی به جلسه آتی شورا موکول شد.
درخواست اصلاح آئین‌نامه «شرح وظایف رئیسان پژوهشکده‌ها و مدیران گروه‌های پژوهشی و شوراهای مرتبط» پژوهشگاه از سوی پژوهشکده دانشنامه‌نگاری
در این بخش از جلسه شورا دکتر آزیتا افراشی، رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری، ضمن قدردانی از مدیریت و معاونان پژوهشگاه بابت مساعدت‌های آنان در پیشبرد امور این پژوهشکده، با اشاره به تصویب آیین‌نامه «شرح وظایف رئیسان پژوهشکده‌ها و مدیران گروه‌های پژوهشی و شوراهای مرتبط» در جلسات پیشین شورا گفت: در ماده سوم این آیین‌نامه و بند مرتبط با اعضای تشکیل‌دهنده شورای پژوهشی پژوهشکده، حضور معاون پژوهشکده قید نشده است که با توجه به تنوع برنامه‌ها و فعالیت‌های پژوهشکده دانشنامه‌نگاری و ضرورت حضور معاون در این جلسات، پیشنهاد می‌شود، حضور معاونان پژوهشکده‌ها در این جلسات نیز مورد بازبینی قرار گیرد تا فرایندهای اجرایی پژوهشکده دچار اختلال نشود.
بر این اساس باتوجه به مصوبه پیشین شورا مبنی بر ادغام شوراهای پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشکده‌ها در شورای علمی و اجرای آزمایشی آن به مدت سه ماه، مقرر شد پس از ارزیابی و اتمام مدت مذکور و در صورت عدم تمدید آن، معاونت پژوهشی و تحصیلات تکمیلی ضمن بررسی آئین‌نامه مذکور نسبت به اصلاح آن اقدام لازم را صورت دهد.
درخواست بازبینی جایگاه متون ترجمه‌ای در قراردادهای کارفرمایی از سوی پژوهشکده فلسفه
دکتر مصطفی شهرآئینی، رئیس پژوهشکده فلسفه، با تشریح اهمیت جایگاه ترجمه در میان متون مختلف گفت: به‌نظر می‌رسد، به متون ترجمه‌ای در آئین‌نامه طرح‌های کارفرمایی کم‌توجهی شده و این متون در مقایسه با سایر متون از اهمیت کمتری برخوردار هستند در حالی‌که متون ترجمه‌ای در شکل‌گیری اندیشه مخاطب در علوم انسانی بسیار تأثیرگذار بوده و به لحاظ پیشینه تمدن اسلامی، شکل‌گیری نهضت ترجمه در تاریخ اسلام که منجر به شکوفایی تمدن اسلامی شد، نیز نشانگر اهمیت جایگاه ترجمه بوده است. دکتر شهرآئینی با اشاره به اینکه بخشی از فعالیت‌های علوم انسانی و سایر علوم به ترجمه اختصاص دارد در ارتباط با مسئله انعقاد قرارداد با مراکز نشر خارج از پژوهشگاه برای انتشار آثار ترجمه و سایر آثار اعضای هیأت علمی ادامه داد: واحد حقوقی پژوهشگاه درخصوص برخی قراردادها که در آنها ناشر و طرف قرارداد شخصیت حقوقی نبوده و یک شخصیت حقیقی به نمایندگی از ناشر برای انعقاد قرارداد معرفی شده است، ایراد وارد کرده و آنها را برای ادامه کار و احتساب این فعالیت به‌عنوان یک طرح کارفرمایی تأیید نمی‌کند.
دکتر سیدرضا حسینی، معاون کاربردی‌سازی علوم انسانی و فرهنگی پژوهشگاه در این خصوص گفت: یک نکته در ارتباط با مسئله انعقاد قرارداد کارفرمایی با مراکز نشر مطرح این است؛ درصورتی‌که طرف‌قرارداد معرفی شده شخصیت حقیقی باشد، شرایط و صلاحیت لازم برای انعقاد قرارداد با پژوهشگاه بر مبنای مقررات موجود ندارد. پژوهشگاه به‌منظور تأمین و صیانت از حقوق خود، موظف به انعقاد قرارداد با مؤسسات و مراکز حقوقی است تا درصورت تضییع حقی، شرایط اعاده آن وجود داشته باشد. نکته دیگر این است که در جلسه طرح‌های کارفرمایی بحث محتوایی صورت نمی‌گیرد که اگر اثری ترجمه باشد مصوب شود یا نه، بلکه بحث شکلی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این مورد، واحد حقوقی این قراردادها را به لحاظ شکلی تأیید نمی‌کند چراکه امکان احراز صلاحیت طرف قرارداد را ندارد. دکتر حسینی یادآور شد: مسئله احتساب یک طرح به‌عنوان طرح کارفرمایی منوط به ارائه گواهی اختتام از مؤسسه طرف قرارداد، متن قرارداد، گزارش نهایی طرح، تأیید و گواهی شورای طرح‌های کارفرمایی پژوهشگاه بوده و اعضاء می‌توانند بنا بر مقررات موجود و ملاک‌ها و ضوابط مالی و اداری آیین‌نامه ارتقاء مدارک خود را برای احتساب طرح‌های خارج از پژوهشگاه خود به‌عنوان طرح کارفرمایی هنگام درخواست ارتقاء یا ... ارائه دهند.
دکتر حمیدرضا دالوند، رئیس دبیرخانه هیأت ممیزه پژوهشگاه نیز افزود: براساس آیین‌نامه ارتقاء در صورت ارائه مستندات مورد اشاره در این آیین‌نامه، مبلغ حق‌الزحمه قراردادهای کارفرمایی از ملاک‌های امتیازدهی به این طرح‌ها محسوب می‌شود و تأیید یا عدم تأیید واحد حقوقی در این زمینه موضوعیتی ندارد.
بررسی پیشنهادهای مرتبط با تقسیم‌بندی پژوهشکده‌ها و گروه‌های پژوهشی پژوهشگاه
در ادامۀ مباحث صورت گرفته در جلسات پیشین دربارۀ فرایند و مبانی تعیین اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه، پیشنهادهای جدید ارائه شده دربارۀ تقسیم‌بندی مراکز و واحدهای مختلف پژوهشگاه مورد بحث و تبادل نظر اعضای شورا قرار گرفت.
دکتر الهام ابراهیمی، مدیر گروه پژوهشی مدیریت، با اشاره به ترسیم الگوی ارائه شده در جلسات پیشین در قالب شماتیک گفت: در جلسه پیشین شورا مقرر شد طرح ارائه شده از سوی دکتر شجاعی که در آن براساس وضعیت موجود پژوهشگاه، پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی ذیل سه محور موضوعی اسلام‌پژوهی، غرب‌پژوهی و ایران‌پژوهشی دسته‌بندی شوند، صورت شماتیک عرضه شود. در این دسته‌بندی چنان‌که اشاره شده بود، فعالیت‌ها و برنامه‌های برخی پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشگاه همچون پژوهشکده دانشنامه‌نگاری یا... به‌نحوی بود که امکان قرار گرفتن ذیل یکی از محورها را نداشتند. براین اساس در این قالب شماتیک به‌صورت یک پیوستار تلاش شد تا این دسته‌بندی ارائه شود و در این پیوستار هر پژوهشکده یا مرکز ذیل یا نزدیک محوری قرار گرفته است که بیشتر فعالیت‌ها و برنامه‌هایش در آن حوزه است. مزیت و امتیاز ارائه دسته‌بندی به صورت پیوستار این است که برخی مراکز باوجود تمرکز اغلب فعالیت‌ها و برنامه‌یشان در یک محور، به‌دلیل تنوع و هم‌پوشانی فعالیت‌ها و برنامه‌هایشان با محورهای دیگر، امکان نمایش مناسب‌تری از دسته‌بندی ارائه شده را ممکن می‌سازد. مثلاً مرکز تحقیقات امام علی(ع) اگرچه در این دسته‌بندی در محور اسلام‌پژوهی قرار می‌گیرد ولی به‌دلیل برخی دیگر از فعالیت‌های این مرکز در محور ایران‌پژوهی، می‌توان این مرکز را در این پیوستار در جایگاهی نزدیک به محور ایران‌پژوهی قرار داد تا غرب‌پژوهی.
دکتر ابراهیمی با اشاره به مباحث صورت‌گرفته در جلسات پیشین و براساس مطالعات و تجارب دیگر کشورها در زمینه دسته‌بندی علوم، از دسته‌بندی پژوهشکده و مراکز پژوهشگاه ذیل محورهای دیگر و ارائه سه الگوی دسته‌بندی دیگر خبر داد و گفت: بر مبنای الگوی اول می‌توان سه محور علوم انسانی، علوم اجتماعی، و میان‌رشته‌ها ـ فراشته‌ها را مبنای تقسیم‌بندی قرار داد. در این الگو به‌دلیل ماهیت و تنوع فعالیت‌های برخی پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی همچون پژوهشکده دانشنامه‌نگاری، مرکز تحقیقات امام علی(ع) و مرکز اسناد فرهنگی آسیا، ذیل میان‌رشته‌ها ـ فرارشته‌ها قرار گرفته‌اند. برخی از پژوهشکده‌ها و مراکز انحصاراً ذیل محور علوم انسانی (مانند فلسفه، زبان و ادبیات و...) یا ذیل محور علوم اجتماعی (مانند مطالعات اجتماعی، اقتصاد و...) قرار داده شده‌اند. برخی پژوهشکده‌ها نیز همچون تاریخ و فلسفه علم ذیل بخش مشترک محورهای علوم انسانی و میان‌رشته‌ها ـ فرارشته‌ها و برخی دیگر همچون زبان‌شناسی، مدیریت و... نیز ذیل بخش مشترک محورهای علوم اجتماعی و میان‌رشته‌ها و فرارشته‌ها قرار گرفته‌اند.
مدیر گروه پژوهشی مدیریت الگوی دوم را تقسیم‌بندی بر مبنای نگاه فرآیندی یا سیستمی عنوان کرد و گفت: در این نگاه با انجام فرایندی بر درون‌دادهای موجود به یکسری برون‌داد خواهیم رسید. در این الگو سه محور علوم اجتماعی کلاسیک، علوم اجتماعی کاربردی، و علوم انسانی و هنر سه محوری هستند که پژوهشکده‌ها و مراکز مختلف پژوهشی پژوهشگاه بر مبنای فعالیت‌هایشان ذیل آنها دسته‌بندی و با تحلیل کاربردی نظریه‌ها، روش‌ها و تحلیل فعالیت‌ها و برنامه‌های مختلف آنها به بروندادهایی متناظر با سه محور پدیده‌‌های اجتماعی (فرهنگ، قدرت، سیاست و...)، فرایندهای اجتماعی (مدیریت، ارتباطات و...)، و خصایص فردی (اخلاق و تربیت و...) می‌رسیم.
دکتر ابراهیمی با اشاره به الگوی سوم و جایگزینی سه محور کاربردی، نظری، و بین‌رشته‌ای به‌جای محورهای سه‌گانه الگوی دکتر شجاعی ذیل اسلام‌پژوهی، غرب‌پژوهی و ایران‌پژوهی، امکان دسته‌بندی پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی مختلف پژوهشگاه را ذیل پیوستاری با این سه محور مطرح کرد.
سپس اعضای شورای پژوهشی به بحث و تبادل نظر درباره الگوهای پیشنهادی پرداختند. گسترده‌تر بودن و قرار نگرفتن برخی رشته‌ها همچون فلسفه، ادبیات و تاریخ ذیل علوم انسانی، توجه به ماهیت فرارشته‌ای یا چندرشته‌ای برخی حوزه‌ها و نیز عدم تناسب میان برخی محورها در برخی الگوهای مطرح شده همچون علوم اجتماعی با علوم انسانی یا کاربردی و نظری با میان‌رشته‌ای از مهم‌ترین مسائل مورد بحث و گفت‌وگوی اعضای شورا بود. توجه به مأموریت سازمانی، اهمیت نگاه به ظرفیت‌ها و امکانات موجود در پژوهشگاه برای تدوین مأموریت‌ها و اولویت‌های پژوهشی، توجه به هدف از طرح مسئله تقسیم‌بندی پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی به‌منظور تغییر ساختار یا جهت‌دهی به پژوهش‌ها، ضرورت تأمل در بنیادها و مبانی ایجاد رشته‌ها و گروه‌های مختلف پژوهشی در پژوهشگاه، رسیدن به خودآگاهی و توجه به ماهیت و چیستی پژوهشگاه در مسیر تأمل در تقسیم‌بندی‌ها، دشواری‌های موجود در تقسیم‌بندی دقیق پژوهشکده‌ها و گروه‌ها ذیل محورهای پیشنهادی و... از دیگر مسائل مورد بحث و گفت‌وگوی اعضای شورا بود.
دکتر فوزی: تعیین رسالت پژوهشگاه در وضعیت موجود دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است
با طرح پرسش از دلایل و زمینه‌های تقسیم‌بندی پژوهشکده‌ها و مراکز، دکتر فوزی، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بر امکان دسته‌بندی رشته‌های موجود در پژوهشگاه از مناظر و دیدگاه‌های مختلف اشاره کرد و گفت: به‌نظر می‌رسد به‌منظور بحث هدفمند و جهت‌دهی به مباحث ضرورت دارد، ابتدا مسئله مشخص شود تا با توجه به آن این تقسیم‌بندی‌ها معنا یابند. گاهی هدف ما تغییر ساختار موجود است و گاهی جهت‌دهی به پژوهش‌ها براساس تعیین اولویت‌های پژوهشی. اینکه رسالت پژوهشگاه چیست و می‌خواهد به کدام سمت برود از مهم‌ترین مسائلی است که باید در جلسات شورای پژوهشی مورد بحث و تأمل قرار گیرد و این ضرورت بحث از تقسیم‌بندی پژوهشکده‌ها و مراکز را لازم می‌سازد.
دکتر بنایی جهرمی: جست‌وجوی پاسخ برای پرسش اصیل و برخاسته از حقیقت نیازمند دانایی خاصی است
دکتر مهدی بنایی جهرمی، مدیر گروه پژوهشی مطالعات میان‌فرهنگی معاصر، با تفکیک میان دوگونه پرسش برخاسته از نگاه اعتباری یا حقیقی به مسائل گفت: اگر کسی که پرسشی را مطرح می‌کند سوابق آن را تجربه نکرده باشد، هرچند پرسش او پرسش مهمی باشد ولی اعتباری خواهد بود. درواقع پرسش آغاز تفکر نیست بلکه در ارتباط با سوابق پرسشگر است که جایگاه اصیل و حقیقی یا اعتباری خود را می‌یابد. در مسیر دسته‌بندی علوم یا رشته‌ها باید نسبت به پرسش خود برای این امر آگاهی و درواقع خودآگاهی داشته باشیم. اگر این پرسش برای ما مهم شده است، به چه دلیل است؟
دکتر بنایی جهرمی راه رسیدن به پاسخ در پرسش حقیقی را راهی دشوار دانست و گفت: اگر سؤال ما از سر خودآگاهی باشد، راهش این نیست که ببینیم دیگران چه کاری کرده‌اند یا با رأی‌گیری به جواب برسیم، بلکه باید با دانایی خاصی با مسئله مطرح شده مواجه شویم. اگر به شکل قراردادی و اعتباری به‌دنبال پاسخ باشیم، هر پاسخی می‌تواند مقبول باشد ولی اگر پرسش ما اصیل و از سر حقیقت باشد نیازمند دانایی خاصی به نام فلسفه هستیم. این جست‌وجو و یافتن پاسخ نیازمند ورود به مسیری بسیار سخت و دشوار و در عین حال ارزشمند است و اجماع یا نظرخواهی و... نمی‌توان به هدف رسید.
تأکید دکتر افراشی به اهمیت دانایی در عرصه پژوهش
دکتر آزیتا افراشی، رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری با بیان دشواری تقسیم‌بندی سیستم‌های پیچیده گفت: تقسیم‌بندی سیستم‌های پیچیده بسیار دشوار است. نمونه اعلای سیستم‌های پیچیده جهان هستی است. هر بخش جهان هستی با بخش‌های دیگر مرتبط بوده و تصور امکان ارائه تصویر شبکه‌‌ای از آن برای دریافت و شناخت ماهیت آن، ساده‌لوحانه خواهد بود. دکتر افراشی به اشاره به دشوار بودن مسیر رسیدن به پاسخ در دسته‌بندی علوم ادامه داد: ماهیت علوم انسانی نیز پیچیده است و امکان طبقه‌بندی علوم انسانی بسیار سخت بوده و شاید به همین دلیل است که دسته‌بندی‌های مطرح شده ناکافی به‌نظر می‌رسند. یکی از نشانه‌های ناکارآمدی طبقه‌بندی مختلف این است که علوم انسانی به‌سمت میان‌رشته‌ای شدن پیش رفته است. دکتر افراشی بر اهمیت دانایی در عرصه پژوهش تأکید کرد و گفت: در عرصه پژوهش نیازمند دانایی در سطح مدیریت هستیم و با مصلحت‌اندیشی می‌توانیم به تقسیم‌بندی علوم و رشته‌های مختلف بپردازیم، اگرچه ممکن است پاسخ و نتایج به دست آمده ناکافی باشند.
دکتر نجفی: ملاک سنجش، عمیق یا سطحی بودن در مواجهه با مسائل و بررسی آنهاست
دکتر نجفی با بیان اینکه این مباحث و مسائل مطرح شده در جلسه شورا در مسیر روشن شدن ماهیت پژوهشگاه و فعالیت‌ها و برنامه‌های آن بسیار اهمیت دارد گفت: محور اول، مسائل مطرح شده، بحث از ماهیت پژوهشگاه است. اینکه مشخص شود پژوهشگاه با سایر دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی چه تمایزی دارد بسیار اساسی است. محور دوم، تعیین و احصاء اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه است. بر همین اساس ضرورت داشت ملاک یا معیارهای احصاء اولویت‌های پژوهشی پیشین مشخص شود. پژوهشگاه باید به عنوان یک نهاد علمی بتواند اولویت‌هایی را متناظر با مسائل مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... برای خود تعریف کند و اینکه از نهادهای بالادستی برای پژوهشگاه تعیین تکلیف شود، شایسته نیست.
رئیس پژوهشگاه محور سوم را آگاهی از عمق و غنای مباحث مطرح‌شده از سوی اعضای پژوهشگاه در بررسی و مواجهه با مسائل مختلف برشمرد و گفت: در مباحث، مطالب و مسائل مطرح شده از سوی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه نباید به دسته‌بندی‌ها و جناح‌های سیاسی فرد توجه داشت، بلکه مهم ارزیابی عمق مسائل مطرح شده از طرف او است. تمایز میان نگاه عمیق یا متوسط یا سطحی به مسائل ملاک دسته‌بندی اعضاء است.
دکتر نجفی مسئله احصاء اولویت‌های پژوهشی را اگرچه مهم دانست ولی تأکید کرد: هما‌ن‌طور که بارها متذکر شده‌ام، ممکن است از مسیر تقسیم‌بندی پژوهشکده‌ها و گروه‌ها به احصاء اولویت‌های پژوهشی برای پژوهشگاه برسیم ولی اجباری برای مبنا قرار دادن آنها برای پژوهش‌های اعضای هیأت علمی وجود ندارد. مسئله، انطباق یا عدم انطباق پژوهشکده‌ها و مراکز با این اولویت‌ها یا دسته‌بندی‌ها نیست، یک پژوهشکده یا گروه می‌تواند اولویت‌هایی غیر از اولویت‌هایی که ممکن است در این فرایند احصاء شود را مطرح کند ولی ضروری است منطق خود را بیان کرده و بتواند از آن دفاع کند و ملاکی برای سنجش فعالیت‌ها و برنامه‌های خود ارائه دهد.
نظر شما :