خلاصه گزارش طرح پژوهشی « روند پژوهی بسط سوژگی جامعه در مطالعات امنیتی»

طرح پژوهشی « روند پژوهی بسط سوژگی جامعه در مطالعات امنیتی» در سال 1400 توسط جناب آقای دکتر حمید سجادی عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به اتمام رسید.

روند غالب در مطالعات امنیتی با ابتنای بر دولت تعریف و تبیین شده است، آنچنان که امنیت بر مبنای تهدیدات متوجه حاکمیت دولت و امکانات مقابله و رفع آن، ارزیابی و فهم می شود. از این رو نقش دولت در تعریف تهدید و تامین امنیت به مثابه بازیگر امنیتی ساز مورد توافق بوده است. آنچنان که منظور از امنیت، امنیت دولت بوده و قدرت نظامی دولتهای دیگر یا اقدامات تخریبگر نیروهای داخلی، تهدید اساسی به شمار میرفته است. این رویکرد در پرتو تحولات ذهنی و عینی در چند دهه اخیر -بویژه جهانی شدن و گسترش دموکراتیزاسیون- با ظهور رویکردهای متنوع و متفاوتی از امنیت و پا به عرصه گذاشتن مرجعیت

افراد و گروه های اجتماعی، با چالش های جدیدی مواجه شده است. با این حال چالش اساسی این است که چرا برغم نفوذ ارزشهای دموکراتیک در تمامی حوزه ها، مقاومت گسترده ای در حوزه امنیت به منظور حفظ انحصار بازیگری دولت و مقابله با دموکراتیزه شدن امنیت وجود دارد. درواقع رویکردهای نوین متناسب با تحولات در دنیای امروز با وارد کردن مرجعیت های نوین در مطالعات امنیت واکنش نشان داده اند. برغم این اقدامات، هنوز توفیق چندانی در رهایی از سیطره معنابخشی دولت به مفهوم امنیت نیافته اند. با این وصف شناسایی عللی که موجب شده امنیت به عنوان هسته ای سرسخت در حوزه انحصاری دولت باقی بماند و گام هایی که برای رهایی امنیت از سیطره دولت)در قدرت تعریف کنندگی و تعیین کنندگی( برداشته شده است موضوع اصلی مورد بررسی پژوهش حاضر است. دراین راستا پژوهش پیشرو با شناسایی مولفه های موثر بر بسط سوژه گی جامعه در تحلیل روند مطالعات امنیتی، تلاش دارد مولفه هایی که با ابتنای بدان، دولت، امنیت را در حوزه انحصاری خود نگاه داشته از یکسو و گام هایی که برای اجتماعی کردن امنیت برداشته شده از سوی دیگر را در قالب روندهای متقابل در حوزه امنیت شناسایی نماید و در نهایت کشاکش این روندها را در یک تحلیل تاثیر متقابل و در ذیل دموکراتیزسیون به عنوان روند اهرمی که سایر روندها را متاثر از خویش ساخته و جهانی شدن به عنوان روند داینامیک که در ارتباط متقابل با روند غالب در حوزه امنیت است، ترسیم و تحلیل نماید. پیگیری این تحولات فراتر از گسترش مفهومی و در قالب فرایند دموکراتیزه کردن امنیت طرح و توضیح داده می شود، فرایندی که تمامی حوزه ها قدیم و جدید را متحول ساخته است. آراء نظریه پردازان برجسته این حوزه همچنین اقدامات صورت گرفته در راستای جامعه بنیاد کردن امنیت و تحولات حادث شده درجهان امروز، داده های لازم برای شناسایی روندها و تحلیل مسیر پیش رو در این حوزه مطالعاتی را فراهم می آورند. منطق تغییرات، برمبنای مفروض گسترش و تعمیق دموکراتیزه شدن با شاخص اجتماعی تر شدن و عمومی ساختن، توجیه می شود.