دکتر ابراهیمی: به دنبال تقویت ارتباط پژوهشگاه با جامعه هستیم
در گفت‌وگو با دکتر ابراهیمی، مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی:
به دنبال تقویت ارتباط پژوهشگاه با جامعه هستیم
در سال‌های اخیر پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی رویکرد جدیدی نسبت به طرح‌های ذینفع محور در قالب برنامه‌ی راهبردی دوم داشته و تغییر ساختار پژوهشگاه با افزودن معاونت کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی و فرهنگی و ذیل آن مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی مصداقی از این رویکرد فعالانه است. در این مدیریت، توجه به رشتههای علوم‌انسانی و اجتماعی در پیشبرد اهداف جامعه و صنعت یک ضرورت است. مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی طی سال 1398، توانسته گام بلندی را در راه نیل به اهداف ذکر شده، بردارد. از این‌رو جهت آشنایی و اطلاع از برنامه‌های این مدیریت با دکتر الهام ابراهیمی، مدیر نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی پژوهشگاه مصاحبه‌ای انجام دادیم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
* نحوه‌ی شکل‌گیری مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی در پژوهشگاه چگونه بوده و مأموریت و اهداف آن چیست؟
رویکرد مدیریت در پژوهشگاه از سال 1393، سوق‌‌دهی پژوهش‌ها برای حل مشکلات و مسائل جامعه و در نتیجه انجام طرح‌های کاربردی بوده است. در نتیجه این رویکرد بود که پژوهشکده‌ی علوم‌انسانی و اجتماعی کاربردی در مهرماه 1393با حضور دکتر صادق آئینه‌وند رئیس سابق پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، سیدسپهر قاضی نوری، معاون سیاست‌گذاری و نظارت راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، حسینعلی قبادی معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی و سیدمحمدرضا امیری تهرانی‌زاده مسئول راه‌اندازی و رئیس پژوهشکده علوم‌انسانی و اجتماعی کاربردی پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی تأسیس شد. هدف، آن بود که این پژوهشکده به صورت کوتاه‌مدت فعالیت کند تا به صورت نهادینه جای خود را در ساختار پژوهشگاه پیدا کند، لذا پس‌از اثبات توانایی و ظرفیت پژوهش‌های علوم‌انسانی برای ورود به عرصههای اجتماعی و حلّ معضلات جامعه به تدریج جای خود را به مدیریتی با عنوان «مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی» ذیل معاونت کاربردی‌سازی علوم انسانی و فرهنگی داد.
مأموریت این مدیریت با توجه به شرایط خاص کشور و مسایل و مشکلات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی که نیازهای گسترده‌ای برای مشارکت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور ایجاد کرده، تعریف شده است. بر این اساس طی یک برنامه‌ی جامع، برنامه‌ها و اقدامات مناسبی برای حضور و مشارکت مؤثر و مفید اعضای هیأت علمی پژوهشگاه برای توسعه و بهبود شرایط کشور فرآهم آورده است که از جمله آن‌ها می‌توان به انعقاد قراردادهای کارفرمایی و فرصت‌های مطالعاتی در جامعه و صنعت اشاره کرد.
اهداف کلان این مدیریت مستقل به شرح زیر است:
1- استفاده بهینه از امکانات، سرمایه‌های علمی و انسانی و توان تحقیقاتی پژوهشگاه در حل مسائل و رفع نیازهای کشور در حوزه‌ی علوم‌انسانی، اجتماعی و فرهنگی
2- توانمندسازی مالی متناسب با شأن و جایگاه پژوهشگاه
3- گسترش و حمایت از طرح‌های کاربردی ناظر به حل مسائل و رفع نیازهای کشور در حوزه علوم‌انسانی و اجتماعی و فرهنگی
4- کمک به نهادینه‌سازی و ترویج فرهنگ پژوهش‌های گروهی، کاربردی، مشترک و ذینفعمحور و تقاضامحور در جامعه
5- تقویت ارتباط پژوهشگاه با جامعه به منظور تبدیل علم به راهکار حل مسائل و رفع نیازهای کشور
6- استفاده از ظرفیت پژوهشگاه برای تبدیل پژوهش‌ها به اسناد سیاست‌گذارانه و ارزیابی و نقد سیاستگذاریهای موجود
7- مشارکت در ترویج علوم‌انسانی
8- ارتقای فعالیت‌های پژوهشی پژوهشگاه با انجام پژوهش‌های کاربردی هدف‌مند، مسئله محور و مأموریت‌گرا
اقدامات انجام شده در جهت کاربردی شدن طرح‌های علوم‌انسانی در این مدیریت به چه صورت است؟
این مدیریت از طریق اعلان اولویت‌های پژوهشی سازمان‌های ذینفع، فرصت‌های مطالعاتی و یا رایزنی با سازمان‌های ذینفع در مورد طرح‌های پژوهشی انجام شده یا در حال انجام اعضای محترم هیأت علمی، قراردادهایی منعقد می کند. شایان ذکر است وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مشوق‌ها و پشتیبان‌هایی در جهت توسعه‌ی همکاری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی درنظر گرفته که طرح‌های کارفرمایی یکی از ابزارهای مهم در تحقق این برنامه است.
همچنین پژوهشگاه نیز برای سوق‌‌دهی و تشویق اعضای هیأت علمی برای انجام طرح‌های کارفرمایی، امتیازاتی را برای ایشان در نظر گرفته است، از جمله معرفی پژوهشگر برتر در طرح‌های کاربردی برای اولین‌بار در هفته‌ی پژوهش سال 1398 بود که از آن استقبال خوبی به عمل آمد. در نظر گرفتن مشوق‌هایی در گرنت و کاهش بالاسری بر اساس شاخص‌های مندرج در آیین‌نامه‌ی کاربردی‌سازی پژوهش‌های علوم‌انسانی و اجتماعی از جمله این مشوق‌هاست.
* برنامه‌های پیش روی مدیریت برای گسترش فعالیت‌های علمی-کاربردی چیست؟
با توجه به اهداف اصلی پژوهشگاه مندرج دربند 3 اساسنامه (آموزش، ترویج و کاربردی کردن دستاوردهای پژوهشی در سطوح ملی و فراملی) و وظایف و اختیارات مندرج در بند 14 اساسنامه (حمایت از پژوهش‌های مسأله‌محور، کاربردی و راهبردی) و با عنایت به راهبرد سوم و چهارم برنامه راهبردی دوم پژوهشگاه مبنی بر «کاربردی‌سازی هدف‌مند متناسب با هویت و بنیانهای نظری حوزه‌های مختلف پژوهشی» و «توسعه‌ی ارتباط با جامعه و تأثیرگذاری بر سیاست‌ها و برنامه‌های کلان ملی» و همین‌طور با درنظر گرفتن سند الزامات انعقاد قراردادهای تحقیقاتی مؤسسات آموزشی، پژوهشی و فناوری ابلاغ شده از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناری مورخ 17/06/1397، این مدیریت در نظر دارد زیرساخت‌های مناسبی برای تحقق این اهداف آماده سازد. یکی از این اقدامات برگزاری سلسله نشست‌های فرصت‌ها و چالش‌های ارتباط با جامعه و صنعت است که در اولین نشست آن دکتر محمدسعید سیف، مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ضمن پاسخگویی به سوالات اعضای حاضر در ارتباط با طرح‌های کارفرمایی، راه‌کارهای ارزش‌مندی در حیطههای مختلف ارتباط پژوهشگاه با جامعه و صنعت ارائه کرد.
* پژوهشگاه با سازمان‌های ذینفع که در بالا به آن اشاره شد، چه تعاملی دارد؟
یکی از اقدامات مهمی که این مدیریت در سال 1398 انجام داد اخذ مجوز برگزاری کانون ارزیابی شایستگی‌های مدیران حرفه‌ای از سازمان اداری و استخدامی کشور بود. این فرایند که به‌تازگی برای تمام دستگاه‌های دولتی لازم الاجرا شده است، از طریق کانون‌هایی که این مجوز را دارا هستند برگزار می‌شود. پژوهشگاه با اخذ این مجوز توانسته هم درآمدزایی برای مجموعه داشته باشد و هم می‌تواند از این طریق رایزنی با سازمان‌های مختلف را تسهیل کند و چه‌بسا با تعاملات صورت گرفته، طرح‌های پژوهشی مشترکی با سازمان‌های هدف داشته باشیم.
آیا در برنامه‌ی راهبردی دوم پژوهشگاه، مدیریت نوآوری و کاربردی‌سازی علوم‌انسانی نقشی دارد؟
بله حتماً. از آنجا که مطابق برنامه راهبردی دوم پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، مأموریت پژوهشگاه در چارچوب برنامه‌های کلان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اجرای پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای است، در این برنامه یکی از راهبردها، راهبرد «کاربردی‌سازی هدف‌مند متناسب با هویت و بنیانهای نظری حوزه‌های مختلف پژوهشی» در نظر گرفته شده که این مهم از طریق متناسب‌کردن کاربردی‌سازی با حوزه‌های پژوهش توسط گروه‌های پژوهشی، ایجاد سازوکار تسهیل و تسریع انجام طرح‌های کارفرمایی و توسعه طرح‌های پژوهشی تقاضامحور برای پاسخگویی به نیازها، حل مسائل و مواجهه با چالش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و زیست‌محیطی انجام می‌شود.
نظر شما :