دکتر صادق آیینه وند: پژوهش جدید در حوزه تاریخ اسلام منتشر نمی‌شود
رئیس پژوهشگاه علوم
انسانی و مطالعات فرهنگی می‌گوید: امروزه کتاب‌های سخیف و سطح پائینی که در
حوزه تاریخ اسلام از سوی برخی ناشران منتشر می‌شود، خوراک مجالس
روضه‌خوانی شده و این مسائل در کنار هم باعث شده تا مجالس عزاداری به مرکز
نشر مطالب غیرمستند و سخیف تبدیل شود.
نتیجه این جست‌وجو، ارائه آمار منتشر شده بسیار پایین کتاب‌های این حوزه بود. ضمن اینکه بسیاری از کتاب‌هایی که با کلید واژه تاریخ اسلام گردآوری شد به کتاب‌های بازچاپی اختصاص داشت. این مساله را با دکتر صادق آیینه‌وند، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و یکی از محققان برجسته این حوزه مطرح کردیم و دلیل این مساله را جویا شدیم.
آقای دکتر آیینه‌وند به نظر شما که یکی از محققان برجسته تاریخ اسلام هستید چرا کتاب‌هایی که در حوزه تاریخ اسلام چاپ می‌شوند آمار بسیار پایینی دارند و یا بیشتر بازچاپی سال گذشته هستند؟
در حال حاضر محققان برجسته در حوزه تاریخ میانه و به ویژه تاریخ اسلام پژوهش و تالیف نمی‌کنند و برخی پژوهشگران به اصطلاح رتبه پائین مانند مداحان در این حوزه فعال هستند و قلم می‌زنند که از نظر علمی و شناخت درست منابع این مقطع چندان قوی نیستند.
دیگر اینکه در این حوزه در حال حاضر بیشتر تجدید چاپ کتاب‌های سال‌های گذشته دیده می‌شود که پژوهشگران قدیمی تالیف کردند که اکنون در بازار کتاب بازچاپ می‌شوند. همان‌طور که اشاره کردم امروزه پژوهش و کتاب قوی در حوزه تاریخ اسلام منتشر نمی‌شود و کتاب‌هایی نیز که تجدید چاپ می‌شوند نظریه‌های جدیدی را مطرح نمی‌کنند.
جنابعالی اکنون در پژوهشگاه با انتشار فصلنامه‌ای شروع به نقد کتاب‌های حوزه تاریخ اسلام کردید، فکر می‌کنید این نقد و بررسی‌ها چه تاثیری می‌تواند بر کیفیت و کمیت کتاب‌های این حوزه داشته باشد؟
قطعا این فعالیت‌ها بی‌تاثیر نیست اما بنده معتقدم برای پژوهش و تالیف کتاب‌های ارزشمند تاریخی به ویژه در حوزه تاریخ اسلام باید وقت بیشتری صرف کرد و به صورت پروژه‌ای و با همکاری پژوهشگران برجسته این پژوهش‌ها باید انجام شود. زیرا در زمان کنونی پژوهش و تحقیق فردی در این حوزه پاسخگو نخواهد بود.
اکنون در جامعه ما مسائل عمیقی در حوزه تاریخ اسلام مطرح می‌شود که نیاز است با پژوهش‌های تاریخی مستدل به آنها پاسخ داده شود. در گذشته شاید جامعه با این چالش‌های عمیق و پرسش‌های قوی روبه‌رو نبود اما امروزه مسائلی مهم مطرح می‌شود که تحقیقات علمی می‌تواند به آنها پاسخ صحیح بدهد.
در حال حاضر در کشور ما کسی تلاش مستمر برای دنبال کردن پژوهش‌های تاریخ اسلام انجام نمی‌دهد. ضمن اینکه در این حوزه نه وقتی صرف می‌شود و نه هزینه‌ای به آن اختصاص داده می‌شود. بنابراین بی‌توجهی سبب بروز و ظهور کتاب‌هایی با کیفیت نازل شده است.
از طرفی ناشران زیادی در حوزه تاریخ اسلام به انتشار کتاب مشغول شده‌اند و کتاب‌های سخیف و سطح پائینی را منتشر می‌کنند که انتشار این کتاب‌های عوام‌گرایانه خوراک مجالس روضه‌خوانی شده است. این مسائل در کنار هم باعث شده تا مجالس عزاداری‌ها به مرکز نشر مطالب غیر مستند و سخیف درباره اسلام تبدیل شود.
به نظر شما با توجه به این مسائلی که مطرح کردید پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به عنوان یک مرکز پژوهشی دولتی چه نقشی می‌تواند در ساماندهی کتاب‌های این حوزه ایفا کند؟
ما در پژوهشگاه مجری ساماندهی و انتشار پروژه‌های متنوعی هستیم که تاریخ اسلام بخشی از این پروژه‌ها را دربرمی‌گیرد و ما تنها به پژوهش‌های این حوزه نمی‌پردازیم. پژوهشگاه پروژه‌هایی مانند پژوهش‌های قرآنی، فلسفه اسلامی و تاریخ اسلام را در دستور کار خود دارد اما با این همه پژوهش‌های ما در حوزه تاریخ اسلام مانند تحقیقاتی که موسسات تحقیقات اسلامی و پژوهش‌های حوزوی انجام می‌دهند، نیست. با این همه بخشی از فعالیت‌های پژوهشگاه که به بررسی تاریخ اسلام مرتبط است تلاش می‌کنیم تا پژوهش‌ها را با ارائه پروژه‌های نو دنبال کنیم.
همان‌طور که شما اشاره کردید با نقد بخشی از کتاب‌هایی که در این حوزه منتشر می‌شود تا اندازه‌ای سعی در شناسایی سره از ناسره داریم و در عین حال پژوهش‌های قوی را به مخاطبان این عرصه معرفی می‌کنیم.
خود شما چه پژوهش جدیدی را در دست انتشار دارید؟
در حال حاضر کتاب سیره و سخنان رسول اسلام را در دست انتشار دارم که به زودی از سوی انتشارات پژوهشگاه منتشر خواهد شد.
نظر شما :