گفتگوی مهر با دکتر مجتهدی:روح اصلی آموزش و پرورش و پژوهش، استقلال دانشگاه هاست

دکتر کریم مجتهدی، چهره ماندگار فلسفه و استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد نقش دانشگاه ها در ایجاد روحیه پرسشگری دانشجویان گفت: دانشگاه ها به لحاظ فرهنگی و علمی خواه ناخواه نقش اول را در این امر دارند.

وی افزود: بنا به تعریف، دانشگاه ها مهمترین سهم را به لحاظ علمی و فرهنگی و تعلیم و تربیتی دارند، البته بنا به تعریف دانشگاه یک وظیفه عمده دارد که آموزش یعنی گزارش دادن مطالب به نحو صحیح به جوانان در چارچوب مقررات حوزوی یا دانشگاهی است. وظیفه دوم دانشگاه ها پژوهش یعنی فراهم آوردن امکانات تحقیق و مطالعه در تمام رشته هاست؛ فرقی نمی کند که چه رشته ای باشد.

وی با اشاره به اینکه شاید تصور شود که تحقیقات در رشته های فیزیک، شیمی و پزشکی مفید است و کاربرد دارد و در رشته های دیگر کاربردی ندارد، اظهارداشت: اما واقعیت این گونه نیست. روح تحقیقات باید بر تمام رشته های دانشگاهی و حوزوی حاکم باشد، هیچ فرقی نمی کند که رشته ای که در آن تحقیق صورت می گیرد چه باشد اما با این وجود در هیچ رشته ای تحقیق و پژوهش به معنای واقعی کلمه رخ نمی دهد.

مجتهدی با اشاره به اینکه سومین وظیفه دانشگاه ها اشاعه فرهنگ و روح علمی و روح آگاهی در جامعه است، گفت: پس با وجود دانشگاه ها، جامعه آگاه می شود. جامعه تربیت می شود و محیط علمی به وجود می آید و احترام برای تحقیق و مطالعه و آموزش به وجود می آید.

وی در ادامه سخنانش اذعان کرد: شاید دانشگاهی درجهان وجود نداشته باشد که کل این وظایف را به خوبی در جامعه انجام دهد و استادان خوب کار کنند و تحقیق کنند یا دانشمند باشند و خودشان مطالعه کنند، ولی دانشگاه آرمانی باید این گونه باشد. اگر بخواهیم دانشگاه ایده آل را در نظر بگیریم یا برنامه‌ریزی و تجویز و ترویج کنیم باید این آرمانها را در نظر گرفت.

مجتهدی با بیان اینکه دانشگاه جنبه آرمانی دارد و آینده ساز است، گفت: یعنی دانشگاه بیشتر به آینده توجه دارد تا به حال و گذشته. دانشگاه آینده ساز است. دانشگاه واقعی آینده را می سازد و اگر این کار به معنای عمیق کلمه نباشد آن دانشگاه فقط به صورت ظاهر دانشگاه است و اعتباری ندارد و محل خرید و فروش مدرک است. مدرک جویی و مدرک دادن است، علم جویی و دانشجویی نیست.

وی تأکید کرد: این جنبه آرمانی دانشگاه، بیشتر توجه به ارزشهای انسانی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، سلامتی و حتی زیستی دارد. برای اینکه چنین روحیه ای در جامعه ایجاد شود و دانشگاه وظایفش را به نحو أحسن انجام دهد مجبور هستیم که بگوئیم دانشگاه باید مستقل باشد.

وی با بیان اینکه منظورم از استقلال دانشگاه این نیست که مرکز «انیتها» باشد و فقط من، من بگویند، گفت: استادان هر کدام فکر کنند که بالاتر هستند و تنها باید او را مد نظر داشته باشند. به نظرم استقلال، روح اصلی آموزش و پرورش و پژوهش است. اگر استادی بخواهد برای شهرت پژوهش کند مطمئن باشید که این پژوهش ارزشی ندارد. استادی که بخواهد برای شهرت آموزش بدهد اصلا آن آموزش ارزش ندارد و نتیجه مطلوبی حاصل نمی شود.

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران با اشاره به اینکه استقلالی که مد نظر من است، در واقع اصالت دانشگاه است و دانشگاه باید اصالت داشته باشد، تأکید کرد: برای اینکه دانشگاه اصالت داشته باشد، تمام استادان دانشگاه باید اصالت داشته باشند، یعنی بدانند که هدف‌شان از ورود به دانشگاه چیست. هدف‌شان نباید جاه و مقام باشد. کسی که وارد دانشگاه شد باید بداند که دیگر در خدمت خود و خانواده اش نیست. باید ایثارگر و در خدمت آینده مملکت باشد. درست است چنین آرمانی، هیچ وقت کامل نمی شود اما باید سعی و تلاش خود را در این راه انجام دهیم.