گزارش نشست «کودکان در چرخه سیاست‌گذاری فضای مجازی»
هشتمین نشست همایش ملی «فرهنگ، رسانه و تحولات نسلی در ایران: روندها، چالش ها، راهکارها» با عنوان «کودکان در چرخه سیاست‌گذاری فضای مجازی»، 30 آبان ماه 402 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. سخنرانان این نشست دکتر معصومه تقی‌زادگان (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی) و مرضیه ادهم (دانشجوی دکتری) بودند.
چالش‌های سیاست‌گذاری اینترنت امن برای کودکان
دکتر تقی‌زادگان سخنانش را با عنوان «چالش‌های سیاست‌گذاری اینترنت امن برای کودکان» آغاز کرد و گفت: اینترنت و فضای مجازی از یک‌سو فرصت‌های بی‌نظیر که نسل پیش تجربه‌ای از آن ندارند را در اختیار کودکان قرار می‌دهد و از سوی دیگر زمینه‌ساز مخاطرات و دل‌نگرانی‌های فراوانی درباره تجربه کودکی آنها می‌شود. وی ادامه داد: آنچه والدین فارغ از قید مکان و زمان برای فرزندان خود می‌طلبند و اصولاً آنچه تمام مرتبطان به حوزه کودک در سراسر جهان به‌طور کلی برای کودکان در پی آن هستند، فضای امن است و وقتی وارد بحث فضای مجازی می‌شویم، این موضوع به اینترنت امن تبدیل می شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به زمینه تاریخی طرح مفهوم «اینترنت امن» گفت: هدف اصلی در رویکرد اینترنت امن رسیدن به همه‌گیری استفاده ایمن، مسئولانه و مثبت از فناوری‌های دیجیتال برای کودکان و نوجوانان است. اجرای این ایده در عرصه سیاست‌گذاری با سه چالش رو‌به‌رو است. یکی از چالش‌ها این است که سیاست‌گذاران و فعالان این عرصه دو مفهوم خطر و آسیب را معادل هم در نظر بگیرند که با شواهد فراوان در گفت‌وگوها و اظهارنظرهای ارائه شده می‌توان شاهد آن بود، در حالی‌که خطر همیشه وجود دارد، اما رویارویی با خطر الزاماً منجر به آسیب نمی‌شود و حتی می‌تواند تأثیرات مثبتی همچون افزایش تاب‌آوری کودکان را در پی داشته باشد، لذا مهم است که سیاست‌گذاران در تله یکی دانستن این دو گرفتار نشوند.
دکتر تقی‌زادگان احترام به حریم خصوصی در مقابل دغدغه حمایت از کودکان در برابر جنبه‌های منفی فضای مجازی را یکی دیگر از چالش‌های سیاست‌گذاری این حوزه دانست، چالشی که هنگام تنظیم قوانین دسترسی به محتواها یا هنگام استفاده از نرم‌افزارهای نظارت بر استفاده از کودک بایستی مورد توجه قرار گیرد، خصوصاً با توجه به اینکه هنگامی‌که از کودک صحبت می‌کنیم یک بازه زمانی 18 ساله در نظر است و حوزه حریم خصوصی برای رده‌بندی‌های این 18 سال متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه چالش اصلی سیاست‌گذاری چالش حقوق در مقابل محدودیت است، گفت:: سیاست‌گذار ممکن است هنگام تلاش برای کاهش مواجهه با خطر هم‌زمان فرصت‌های برخط (آنلاین) کودکان را کاهش دهد و به بیان بهتر زیست برخط کودک را به‌خطر بیندازد. کودک حقوقی از جمله آزادی بیان، آزادی دسترسی به اطلاعات و حق شنیده شدن دارد و از سویی دیگر سیاست‌گذار که منظور مجموعه دولت، صنایع مرتبط، والدین، نظام آموزش و سازمان‌های مردم‌نهاد هستند، در پی ایجاد فضایی امن برای کودکان هستند، این هدف نبایستی حقوق برخط کودک را زایل کند و این بزرگترین چالش در عرصه سیاست‌گذاری فضای مجازی برای کودکان است که رسیدن به نقطه تعادل را سخت و مبهم می‌سازد.
سیاست‌گذاری فضای مجازی برای کودک و نوجوان؛ مورد مطالعه حریم خصوصی
مرضیه ادهم، دانشجوی دکتری ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، سخنران دیگر این نشست به بحث سیاست‌گذاری فضای مجازی برای کودک و نوجوان با تمرکز بر مباحث حریم خصوصی پرداخت و گفت: در عصر دیجیتال، کودکان و نوجوانان از سنین پایین‌تر به اینترنت دسترسی دارند و این امر فرصت‌های زیادی را برای یادگیری، رشد و ارتباط فراهم می‌کند اما همچنین خطرات احتمالی ازجمله سواستفاده، آزار و اذیت و آسیب به حریم خصوصی را به همراه دارد. حریم خصوصی برخط به حق کودکان و نوجوانان برای کنترل اطلاعات شخصی خود در این فضا اشاره دارد. این شامل حق انتخاب اینکه چه اطلاعاتی را به اشتراک بگذارند، با چه کسانی و در چه شرایطی است. حریم خصوصی برخط کودکان به‌دلایلی همچون اصل حقوق بشر، حفظ امنیت و رفاه، ترویج رشد و توسعه مهم است.
وی افزود: سیاست‌گذاران در سراسر جهان رویکردهای مختلفی را برای محافظت از حریم خصوصی برخط کودکان و نوجوانان اتخاذ کرده‌اند. این رویکردهای مختلف در همه ساخت‌های سیاست‌گذاری فضای مجازی وجود دارد، گاهی چنان سخت‌گیرانه و نظارتی می‌شود که اصل آزادی دسترسی به اطلاعات فراموش می‌شود و گاهی به‌نظر می‌رسد هیچ حمایت حقوقی در فضای مجازی وجود ندارد. چارچوب‌های نظارتی، ابتکارات آموزشی و راه‌حل‌های فناوری در این رویکردها مورد توجه هستند.
ادهم در خاتمه سخنانش با اشاره به راهکارهایی که در کشورهای دیگر برای تأمین حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی در پیش گرفته شده است، گفت: سیاست‌های مؤثر اینترنتی در رابطه با حریم خصوصی کودکان و نوجوانان نیازمند رویکردی جامع است که آسیب‌پذیری‌های منحصر به‌فرد، مسئولیت‌های اجتماعی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و ملاحظات اخلاقی آنها را در بر می‌گیرد و در نهایت تلاش می‌کند تا یک محیط برخط (آنلاین) امن و توانمند برای شهروندان فضای الکترونیک (دیجیتال) فردا ایجاد کند./پایان
نظر شما :