تصویب برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه

سی‌وسومین جلسه شورای پژوهشی پژوهشگاه، 22 اسفند ‌ماه 1401 با حضور اعضای این شورا در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
به‌گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در این جلسه علاوه بر تبادل‌نظر درباره اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه، برنامه‌های پژوهشی انفرادی (نوع الف و ب) و گروهی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشکده‌های مختلف پژوهشگاه و برخی دیگر از طرح‌های ترجمه‌ای و تألیفی پیشنهادی مرتبط با طرح کلان ملی «استعمارشناسی در ایران» به تنفیذ و تصویب اعضای شورای پژوهشی رسید.
دکتر نجفی: بازنگری در سیاست‌های پژوهشی پژوهشگاه به منظور تقویت و ارتقاء برنامه‌های پژوهشی ضروری بود
در این جلسه که آخرین جلسه شورای پژوهشی در سال 1401 بود، دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه، پس از درود و صلوات بر حضرت محمّد صلّ ا... علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السّلام، از مشارکت و همکاری مؤثر اعضای شورای پژوهشی و مشارکت آنان در بررسی مسائل از ابعاد و جوانب مختلف قدردانی و اظهار امیدواری کرد، سال جدید سالی نیکو توأم با تندرستی و پیشرفت برای آنان و اعضای پژوهشگاه باشد.
دکتر نجفی با تقسیم‌بندی دوران تصدی مسئولیت خود در پژوهشگاه به سه دوره شش ماه گفت: در شش ماه نخست، که در سال 1400 قرار می‌گیرد، تلاش شد تا به دور از ایجاد تنش و نگرانی برای اعضای پژوهشگاه و ضمن حفظ آرامش در مجموعه پژوهشگاه، با مشارکت اعضای پژوهشگاه در سیاست‌های فرهنگی و پژوهشی پیشین بازنگری و اصلاح لازم صورت گیرد. بدین منظور شیوه‌نامه جدید پژوهشی و سایر شیوه‌نامه‌‌ها و آیین‌نامه‌ها با مشارکت اعضای پژوهشگاه تدوین و اصلاح شدند.
تأکید رئیس پژوهشگاه بر پرهیز از اتخاذ سیاست‌های جناحی و سیاسی در مدیریت پژوهشگاه به‌ویژه انتصاب مدیران مختلف
وی با تأکید بر پرهیز مدیریت پژوهشگاه از اتخاذ سیاست‌های سیاسی جناحی در انتصاب رؤسای و مدیران مختلف پژوهشگاه در شش ماهه دوم ادامه داد: عموماً در دوران گذشته در پژوهشگاه براساس دو قطبی‌سازی‌های سیاسی رایج و از جناح حاکم مدیران و رؤسای واحدهای مختلف پژوهشی و اجرایی پژوهشگاه منصوب می‌شدند. در طول شش ماهه دوم تلاش شد تا با تغییر این رویکرد از دوقطبی سیاسی و جناحی به دوقطبی اعضای داخل و خارج از پژوهشگاه، از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اعضای پژوهشگاه با سلائق و دیدگاه‌‌‌های مختلف سیاسی در مناصب مدیریتی و اجرایی استفاده شود.
رئیس پژوهشگاه با تأکید بر عدم دخالت در انتخابات ریاست پژوهشکده‌ها یادآور شد: پس از برگزاری انتخابات و با توجه به نظر اعضای پژوهشکده‌ها و مراکز، احکام رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز و مدیران گروه‌‌های پژوهشی علاوه بر مدیران ستادی و اجرایی صادر و تلاش شد تا با این تغییرات زمینه‌های تسریع و بهبود اجرای برنامه‌های مختلف علمی و اجرایی فراهم شود.
تلاش برای حفظ امنیت شغلی و آرامش در محیط پژوهشگاه
 دکتر نجفی با بیان اینکه در شش ماهه سوم برنامه‌ریزی مدیریت پژوهشگاه چنین بود که در کنار آرامش ایجاد شده در محیط پژوهشگاه و پس از سیاست‌گذاری‌های صورت گرفته و ایجاد فرایندهای لازم برای تسریع در انجام برنامه‌های پژوهشی، بیش از پیش به پیشبرد مسائل پژوهشی درکنار امور اجرایی توجه شود، گفت: شکل‌گیری وقایع اخیر در کشور و ایجاد برخی التهابات در جامعه، باعث تغییراتی در فضای کشور و وارد آمدن آسیب‌های متعددی به محیط‌های علمی و فرهنگی شد که پژوهشگاه نیز از آن مستثنی نبود. با این‌حال تلاش شد تا باوجود مسائل و چالش‌های مختلف، امنیت شغلی و آرامش اعضای پژوهشگاه حفظ شود و آسیبی متوجه هیچ‌یک از اعضای پژوهشگاه با هر سلیقه و نگاه سیاسی و جناحی نشود.
مشکلات مالی همواره یکی از چالش‌های اصلی پژوهشگاه بوده است
وی یکی از مشکلات مشترک در هر سه دوره مذکور را مشکلات مالی برشمرد و ادامه داد: بحران مالی گریبان‌گیر پژوهشگاه و بدهی‌های باقیمانده از دوره‌های قبل، با مسائل مختلف دیگری همچون چالش‌های اقتصادی کل کشور و افزایش تورم همراه و منجر به شکل‌گیری دشواری‌های متعدد در تأمین منابع موردنیاز برخی هزینه‌های جاری پژوهشگاه شد. با این وضعیت، با پیگیری و تلاش‌های صورت‌گرفته، علاوه بر اینکه بخش عمده‌ای از بدهی‌های گذشته به‌ویژه هزینه‌های انتشارات، طرح اعتلا، شورای بررسی متون، حق‌التدریس‌ها، حق‌الزحمه‌های مربوط به راهنمایی، مشاوره و داوری رساله‌ها و... پرداخت و منابع لازم برای پرداخت افزایش حقوق‌های ناشی از همسان‌سازی و جهش علمی تأمین شد.
تأکید دکتر نجفی به بهره‌گیری از خرد جمعی در بررسی مسائل مختلف پژوهشگاه
رئیس پژوهشگاه با اشاره به سیاست مدیریتی پژوهشگاه در طرح مسائل مختلف علمی و اداری در شورای پژوهشی متذکر شد: در این مدت تلاش شده است تا با بهره‌گیری از خرد جمعی و مشورت با اعضای پژوهشگاه تصمیم‌گیری لازم در موضوعات و زمینه‌های مختلف صورت گیرد. بر این اساس مسائل مختلفی در شورا مطرح و برای رفع برخی مشکلات و مسائل اعضای پژوهشگاه، به‌منظور پرهیز از نگاه یک‌جانبه، کمیته‌ای برای بررسی دقیق و به‌دور از جانب‌داری از میان اعضای شورا و به اقتضای موضوع با حضور برخی دیگر از مسئولان پژوهشگاه تشکیل شد.
اهمیت نظارت بر عملکرد مدیران مختلف پژوهشگاه و پرهیز از تعصب در انتصاب آنها
رئیس پژوهشگاه همچنین اهمیت نظارت بر عملکرد مسئولان، رؤسای و مدیران رده‌های مختلف پژوهشگاه را یادآور شد و تأکید کرد: فعالیت و عملکرد بخش‌های مختلف پژوهشگاه اعم از علمی و اداری و به‌ویژه رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی با شاخص‌های متنوع و حساسیت بسیار زیاد مورد ارزیابی قرار گرفته است و این روند ادامه خواهد داشت. وی سرعت و دقت در انجام وظایف محوله؛ حفظ آرامش و نظم در پژوهشکده‌ها و واحدها؛ مشارکت در طرح‌های کلان؛ حضور رؤسای در شورای پژوهشی و سایر شوراهای مرتبط با فعالیت‌های پژوهشکده؛ رضایت نیروهای موجود در واحد از مسئول پژوهشکده و مرکز و... را برخی از شاخص‌های مهم در این زمینه برشمرد. دکتر نجفی با اشاره به تغییر برخی مدیران در پژوهشگاه تأکید کرد: در هیچ انتصابی تعصب نداشته و باتوجه به دیدگاه‌ها و نظراتی که از سوی اعضای پژوهشگاه در مورد مدیران مختلف به‌ویژه در بخش‌های اجرایی صورت می‌گیرد، علاوه بر تذکر و بررسی دقیق و ابعاد مختلف موضوع، در صورت نیاز تغییر لازم صورت گرفته است.
دکتر نجفی با اشاره به مباحث مختلف صورت گرفته در جلسات شورا درباره اولویت‌های پژوهشی و عدم اجبار و الزام آنها برای اعضای پژوهشگاه، ابراز امیدواری کرد: با همکاری و هم‌فکری همه اعضای پژوهشگاه به‌ویژه اعضای شورای پژوهشی، پژوهشگاه ضمن بهره‌گیری از تجربه و دیدگاه‌های ارزشمند اعضای گذشته و فعلی خود، با تقویت و توسعه برنامه‌های پژوهشی در حوزه‌های مختلف به‌ویژه طرح‌های کلان، بتواند جایگاه خود را در نظام علمی کشور ارتقاء داده و اهداف و مأموریت‌های مورد انتظار از این مرکز علمی را محقق سازد.
دکتر قنبرلو: تلاش می‌کنیم با تأمین منابع مورد نیاز، بخش دیگری از معوقات را پرداخت کنیم
 در ادامه جلسه دکتر عبدا... قنبرلو، معاون اداری، مالی و مدیریت منابع پژوهشگاه به تشریح شرایط منابع مالی پژوهشگاه در طول سال 1401 پرداخت و گفت: با وجود دشواری‌های متعدد مالی که پژوهشگاه با آن مواجه بود، بخشی از بدهی‌های مختلف پژوهشگاه پرداخت شد و تلاش می‌شود در روزهای آتی نیز بخش دیگری از معوقات و بدهی‌ها در حوزه‌‌های مختلف به‌ویژه همسان‌سازی، گرنت، حق‌الزحمه داوری رساله‌ها و... پرداخت شود. دکتر قنبرلو اظهار امیدواری کرد: با افزایش بودجه پژوهشگاه در سال آتی و با توجه به پیگیری‌های صورت‌گرفته از سوی مدیریت پژوهشگاه، شاهد بهبود شرایط مالی باشیم.
دکتر فوزی: ضرورت دارد جایگاه گروه‌های پژوهشی به عنوان کانون‌های تخصصی انجام برنامه‌های پژوهشی تقویت شود
در ادامه جلسه دکتر یحیی فوزی، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه نیز ضمن قدردانی از همکاری و مشارکت رؤسای پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی پژوهشگاه در مباحث مختلف شورای پژوهشی گفت: خوشبختانه با توجه به فرایندهای جدیدی که در دوره مدیریت فعلی پژوهشگاه تدوین شد، وضعیت تصویب طرح‌نامه‌ها و اجرای طرح‌های پژوهشی در حد قابل‌قبولی قرار دارد و در این زمینه شاهد تأخیری در تصویب برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی نیستیم. جلسات مختلف ترفیع و گرنت نیز به‌طور متوالی تشکیل و در این حوزه نیز تأخیری وجود ندارد. دکتر فوزی با اشاره به برنامه‌های مختلف شامل سخنرانی‌ها و نشست‌ها برگزار شده در پژوهشگاه افزود: علاوه بر گسترش روزافزون برگزاری سخنرانی‌ها و نشست‌های مختلف علمی، در سال 1401 چهار همایش ملی توسط پژوهشگاه برگزار شد که هر همایش، 10 پیش‌نشست داشت و منجر به تولید محتوا و ادبیات بسیاری خوبی در حوزه‌‌‌های مرتبط با موضوع همایش شد. شاخص‌های مقالات پژوهشی رشد خوبی داشته و فرایندهای انتشار کتاب‌ها در حال تسریع است.
دکتر فوزی با اشاره به تدوین شیوه‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های مختلف و تصویب آنها در شوراهای پژوهشی و تحصیلات تکمیلی گفت: ضرورت دارد با تشکیل مستمر جلسات شورای پژوهشی پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی و بررسی و تحلیل مسائل مختلف در آنها، فعالیت‌های گروه‌های علمی به‌عنوان کانون‌‌های تخصصی مباحث پژوهشی تقویت شود. وی اظهار امیدواری کرد: ایجاد همگرایی و همسویی میان برنامه‌های گروه‌‌های علمی و اعضای آنها با برنامه‌های کلان پژوهشگاه و به‌ویژه اولویت‌های پژوهشی منجر به تثبیت مرجعیت پژوهشگاه در حوزه علوم انسانی شده و باعث بهبود و تقویت جایگاه پژوهشگاه شود.
همچنین اعضای شورای پژوهشی نیز ضمن تأکید بر بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی پژوهشگاه در انجام برنامه‌های پژوهشی مختلف، بر اهمیت هماهنگی و مشارکت مؤثر در بررسی مسائل مختلف مطرح در شورا تأکید و اظهار امیدواری کردند، با نقد و تحلیل مسائل و طرح مباحث از دیدگاه‌ها و ابعاد مختلف، مدیریت پژوهشگاه بتواند با بهره‌گیری از خرد و مشارکت جمعی، تصمیم‌سازی‌های لازم برای پیشبرد هرچه بهتر امور را صورت دهد.
ادامه بررسی اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه
در بخش دیگری از جلسۀ شورا و در ادامۀ مباحث صورت گرفته در جلسات پیشین دربارۀ اولویت‌های پژوهشی پژوهشگاه، اولویت‌های احصاء شده ذیل چهار محور موضوعی: ایران‌پژوهی، اسلام‌پژوهی، غرب‌پژوهی و میان‌رشته‌ای توسط دکتر مهدی معین‌زاده، مدیر پژوهشی قرائت شد. براساس دیدگاه و نظر اعضای شورا و با توجه به مباحث صورت‌گرفته اولویت‌هایی نظیر هویت ایرانی؛ سیر تحول دانش در ایران؛ مسائل اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی در ایران؛ ابعاد و مسائل ارتباطات در ایران (با تأکید بر فضای مجازی)؛ استعمارشناسی ایرانی؛ فرهنگ و تمدن ایرانی؛ ایران جغرافیائی، فرهنگی و سیاسی ذیل محور ایران‌پژوهی قرار گرفتند. تمدن نوین ایرانی_اسلامی؛ خدمات متقابل اسلام و ایران؛ بررسی و بازخوانی تراث تمدن اسلامی؛ فلسفه و نظام حکمرانی در ایران و اسلام؛ امام‌شناسی و قرآن‌پژوهی اولویت‌هایی بودند که ذیل محور اسلام‌پژوهی مطرح شدند. اولویت‌هایی همچون تاریخ، روش‌شناسی و فلسفه علم و فناوری؛ مطالعات غرب‌شناسی ایرانی و نقد شرق‌شناسی؛ تبارشناسی علوم انسانی؛ مطالعات تطبیقی علوم انسانی و دین‌پژوهی ذیل محور غرب‌پژوهی قرار گرفتند. آینده‌پژوهی؛ نسبت و ارتباط اسلام، ایران و غرب؛ نظریه‌پردازی؛ تحول در علوم انسانی و نسبت آن با رشته‌های دانشگاهی؛ فرهنگ، اخلاق و تعلیم و تربیت؛ تحولات نظام بین‌‌الملل و مطالعات آسیایی؛ مطالعات جهان؛ مناسبات سیره‌پژوهی و علوم انسانی با تأکید بر امام علی(ع)؛ و فلسفه پژوهش نیز اولویت‌هایی بودند که ذیل محور میان‌رشته‌ای دسته‌بندی شدند.
براساس مباحث مطرح شده و به‌منظور اصلاح و احصاء اولویت‌های پژوهشی، مقرر شد بررسی اولویت‌های پژوهشی در جلسه آتی شورا نیز ادامه یابد.
تصویب برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه
در بخش پایانی جلسه دکتر مهدی معین‌زاده، مدیر پژوهشی پژوهشگاه، عناوین و مجریان برنامه‌های پژوهشی انفرادی (نوع الف و ب) و گروهی پیشنهادی اعضای هیأت علمی از پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی مختلف پژوهشگاه ازجمله پژوهشکده مطالعات فرهنگی و رسانه؛ پژوهشکده مطالعات اجتماعی؛ پژوهشکده زبان‌شناسی؛ پژوهشکده زبان و ادبیات؛ پژوهشکده اقتصاد؛ پژوهشکده دانشنامه‌نگاری؛ مرکز پژوهشی اسناد فرهنگی آسیا؛ گروه پژوهشی مطالعات میان‌فرهنگی و گروه پژوهشی مدیریت را قرائت و اعضای شورا با تصویب و تنفیذ برنامه‌های پژوهشی پیشنهاد شده موافقت کردند.
همچنین برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه ذیل طرح کلان ملی «استعمارشناسی در ایران» شامل یک برنامه پژوهشی تألیفی و یک برنامه پژوهشی ترجمه‌ای از سوی اعضای هیأت علمی پژوهشکده تاریخ ایران و پژوهشکده دانشنامه‌نگاری به تصویب اعضای شورا رسید./پایان