ارتقای جایگاه پژوهشگاه در رتبه بندی دانشگاه‌ها
رونمایی از دستاوردهای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی + گزارش تصویری
ارتقای جایگاه پژوهشگاه در رتبه بندی دانشگاه‌ها
مراسم رونمایی از دستاوردهای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور و سخنرانی دکتر غلامحسین رحیمی (معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم) و سایر استادان و پژوهشگران به صورت حضوری و مجازی برگزار شد. در این مراسم که 13 مرداماه 1400 برگزار شد، از «مرکز پژوهشی اسناد فرهنگی آسیا»، افتتاح به‌عمل آمد و همچنین گروه پژوهشی «مطالعات قرآنی» به «مرکز پژوهشی مطالعات علوم قرآنی» ارتقاء یافت.
در ابتدای این مراسم دکتر قبادی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گزارشی از فعالیت‌ها و دستاوردهای پژوهشگاه ارائه کرد و گفت: امسال شاهد رتبه‌بندی پژوهشگاه‌های کشور بودیم و پژوهشگاه در این رتبه‌بندی‌ها پنج پله صعود کرد. البته اگر این شاخص‌ها دقیق‌تر و با کارکردهای علوم انسانی هماهنگ‌تر باشد ارتقاء پژوهشگاه بیشتر خواهد بود. بنابراین در یک نظام ارزیابی دقیق‌تر ما صعود بیشتری خواهیم داشت.
دکتر قبادی در مورد مؤلفه‌های اصلی پژوهشگاه گفت: نخستین مؤلفه برنامه‌مداری و اتکاء به اسناد بالادستی و التزام به آن در عمل است. محور دوم نگاه راهبردی کاربردی‌سازی است که علم نافع به ظهور برسد و ما در این زمینه بسیار پایبند بودیم و با منشور کاربردی‌سازی علوم انسانی سعی کردیم در این راستا حرکت کنیم. این سند ملی می‌تواند ثبت شود و کتاب آن هم امروز نشان می‌دهد، علوم انسانی می‌تواند جامع‌محور و مردم‌مدار باشد.
قبادی با اشاره به محور بعدی مبنی بر نگاه دانایی‌محور و درون‌زا، حرکت بر مبنای خرد جمعی و توسعه‌ی مشورت و تعمیق نظام شورایی عنوان کرد: ترویجی‌سازی و مسئله‌ی جامع‌مداری نیز محور دیگر مؤلفه‌های اصلی پژوهشگاه است. حرکت شبکه‌ی نخبگانی نیز یکی دیگر از این مؤلفه‌هاست؛ امروز سه هزار نفر از استادان و محققان کشور در شبکه‌ی نخبگانی در قالب شورای متون و شورای تحول حضور دارند و امروز 9 کتاب در بخش شورای متون از این شبکه‌ی نخبگانی و 25 کتاب هم در طرح اعتلاء رونمایی می‌شود.
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره‌ی مؤلفه‌ی کیفیت‌گرایی نیز توضیح داد: این محور موجب ارتقاء داخلی و بین‌المللی پژوهشگاه شده است. ما تلاش کردیم عمق اثرگذاری فرهنگ ایرانی را بشناسیم و به آن عمل کنیم. تلاش کردیم تنها به دنبال کمی‌گرایی نباشیم و بسیار شاکریم که با محدود کردن فعالیت‌های حوزه‌ی بین‌الملل همچنان مؤثر هستیم و کارگاه‌های ما به‌صورت مجازی برای دانشگاه‌های افغانستان برگزار می‌شود و این حرکت علمی برای تمدن و فرهنگ ایرانی بسیار مؤثر است.
او با اشاره به توجه به پدیده‌ی نظارت ارزیابی به عنوان مؤلفه‌ی دیگر گفت: امروز برخی از طرح‌های پژوهشکده‌ها، شورای اعتلای علوم انسانی و کتاب «اتصال به ریشه و انطباق با زمان» که شعار مرحوم آیینه‌وند است، نیز رونمایی می‌شود و امیدوارم بتوانیم این مسیر را ادامه دهیم. همچنین امروز مرکز علوم قرآنی و مرکز اسناد فرهنگی آسیا نیز افتتاح خواهد شد.
قبادی در بخش دیگری از سخنانش درباره‌ی فعالیت‌های بخش دانشنامه‌نگاری توضیحاتی ارائه داد و افزود: وقتی این پژوهشکده ملحق شد، ابتدا سعی کردیم افزایش سرعت به نتیجه رساندن پروژه‌های دانشنامه را در دستور کار قرار دهیم و شاهد جهش در این زمینه بودیم. «دانشنامه‌ی اقتصاد» سرعت کمی داشت و 15 سال طول کشیده بود، بنابراین با تغییر مدیریت این دانشنامه به پایان رسید. همچنین ما تلاش کردیم برای دانشنامه‌ها فرصت‌سازی و ظرفیت‌سازی کنیم. این دانشنامه‌ها می‌توانند به دریای پژوهشگاه وصل شود و ظرفیت ایجاد کنند. خوشبختانه امروز دانشنامه‌ی «جامعه‌شناسی معاصر» با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری با 300 میلیون تومان بودجه شکل گرفته و به‌دنبال توسعه‌ی این پروژه‌ها هستیم. به گزارش ایبنا دکتر قبادی در پایان درباره‌ی طرح اعتلای علوم انسانی هم گفت: این طرح یک رویداد مهم در تاریخ علوم انسانی ایران و مسئله‌محور، راه‌گشا و پیوند‌دهنده‌ی میان نظر و عمل است. منابع درسی علوم انسانی با این طرح غنی، روزآمد، بومی، علمی و روش‌مند می‌شود. استادان مرجعی در این طرح همکاری می‌کنند و امیدواریم این رویداد جریان‌ساز باشد.
در ادامه دکتر غلامحسین رحیمی سخنانش را این‌گونه آغاز کرد و گفت: سؤالی که همیشه مطرح بوده این است که چرا ابن‌سینا مکتوب پزشکی خود را «قانون» و مجموعه‌ی حکمی خود را «شفا» نام‌گذاری کرد؟ پاسخ این است که ابن‌سینا شفای واقعی انسان را در حکمت می‌دانست.
رحیمی ادامه داد: مسئله‌ی دوم این است که چرا حکمای ما حکمت را به نظری و عمل تقسیم کردند. این در حالی است که در حکمت نظری نیمی از طبیعیات علوم کاربردی به معنای امروزی ماست.
وی تأکید کرد: پیش از این حدود 80 درصد دانشجویان پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی از رشته‌ی علوم انسانی بود. چون می‌گفتند، علوم انسانی فقط گچ و تخته می‌خواهد و این دو دانشگاه به دلیل شرایطی که دارند به رشته‌های کم هزینه می‌پردازند. در کنار این من همیشه می‌پرسیدم چرا آنقدر علوم انسانی ما در دبیرستان جنبه نظری و توصیفی دارد و این میزان تئوری در آینده چه بازخوردی خواهد داشت؟ من معتقد بودم علوم طبیعی قوی در علوم انسانی دبیرستان لازم است.
او با بیان اینکه حکمای ما در قدیم، بهتر علوم انسانی را می‌شناختند تا عالمان علوم جدید، یادآور شد: البته امروز همه‌ی ما به‌دنبال پاسخگویی به نیاز هستیم اما حکمای ما در آن زمان بهتر متوجه شده بودند که علوم انسانی چه قدر مؤثر است، پژوهشگاه در این مسیر گام برداشته و این جای تقدیر دارد.
رحیمی تأکید کرد: باید کاربردی کردن علوم انسانی با دقت دنبال شود و ذی‌نفعان هر پروژه باید از قبل مشخص باشند و بر مبنای نیازها و درخواست‌هایی که وجود دارد، پروژه طراحی شود.
او در پایان گفت: ما باید بدانیم 5 سال دیگر رشته‌های علوم انسانی چه سرنوشتی خواهند داشت؟ ما در علوم پایه چنین رویکردی را دنبال کردیم و به دنبال این هستیم که بدانیم در چه حوزه‌های خاصی می‌توانیم آن را تقویت کنیم. این تقویت هم بر اساس پاسخگویی به نیازها، حضور در جامعه‌ی بین‌المللی و ... است. باید بدانیم می‌خواهیم در آینده در جامعه‌شناسی، علوم قرآنی، علوم سیاسی و ... چه شویم. پژوهشگاه می‌تواند حوزه‌هایی را در علوم انسانی که نیاز به سرمایه‌گذاری و تقویت دارد مشخص کند و در نهایت برای این حوزه‌ها حمایت‌های لازم را به عمل آوریم.
گزارش دکتر افراشی
دکتر آزیتا افراشی، رئیس پژوهشکده‌ی دانشنامه‌نگاری نیز در این مراسم توضیحاتی را درباره‌ی روند تدوین سه دانشنامه جدید ارائه کرد و افزود: تدوین دانشنامه‌ها با سرعت در حال انجام است. همچنین کارگاه‌ها و درس‌گفتارهایی که برای دانشگاه‌های افغانستان برگزار می‌شود، حاصل فعالیت‌های پژوهشکده‌ی دانشنامه‌نگاری است و برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی یکی دیگر از دستاوردهای ماست.
او ادامه داد: «دانشنامه‌ی علمی کاربردی» در سال 1396 آغاز به‌کار کرد و اکنون با 101 مدخل و 912 صفحه از آن رونمایی می‌شود. «دانشنامه‌ی آموزش عالی بخش نظام‌های آن» سال 1392 زیر نظر شورای علمی آغاز به کار کرد و اکنون مشتمل بر 71 مدخل و هزار صفحه است. «ترجمه‌ی دانشنامه مطالعات بین‌المللی ورزش» نیز در سال 1395 فعالیت خود را آغاز کرده و در 996 مدخل و 1652 صفحه سامان یافته است.
گزارش دکتر کریمی مطهر
جان‌الله کریمی مطهر، رئیس دبیرخانه‌ی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی از فعالیت‌های این شورا گزارشی ارائه کرد و افزود: شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی به‌عنوان یک مرکز منحصر به فرد در نقد منابع علوم انسانی دانشگاه‌ها با رویکرد محصول‌گرایی فعالیت دارد. این شورا با مشارکت بیش از سه هزار نفر از استادان، در 18 گروه تخصصی فعالیت دارد و در سال‌های اخیر فعالیت‌های مختلفی داشته و اکنون بیش از 250 اثر آن به ثمر رسیده است.
کریمی مطهر افزود: اکنون تلاش کردیم با شرایط کرونایی خودمان را تطبیق دهیم به‌همین دلیل در سال گذشته، 400 کتاب ملی و 100 کتاب در گروه‌های 18 گانه مورد بررسی قرار گرفته و 350 یادداشت انتقادی و 250 مقاله‌ی علمی_پژوهشی در شورا آماده شد. همچنین 12 شماره مجله منتشر شده و پژوهشنامه‌ی انتقادی در ارزیابی سال 99 رتبه الف را کسب کرده است. همچنین نشریه‌ی نقد که توسط هر یک از گروه‌ها منتشر می‌شد، روی سامانه دستاوردهای پژوهشی گروه‌ها در پژوهشگاه قابل دسترسی است.
کریمی مطهر گفت: امروز نیز 9 کتاب جدید شورا شامل درآمدی بر فلسفه‌ی معاصر غرب، فرهنگ و رشد اقتصادی، بازنمایی هویت از نگاه دیگری، نظریه‌ی انتخاب عمومی: بررسی انتقادی، تاریخ ادبیات روسیه برای دانشجویان ایرانی زبان و ادبیات روسی، مجموعه مقالات همایش روسیه و کشورهای مشترک المنافع، زبان عربی و هویت ایرانی و ... رونمایی می‌شود.
او با اشاره به چاپ دو کتاب درباره‌ی کارنامه‌ی شورا توضیح داد: «کارکرد شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی از منظر مدیریت دانش و تجربه» و «نظری بر شبکه‌ی نخبگانی علوم انسانی» عناوین این دو کتاب است و هدف از انتشار آن این بوده که تاریخچه‌ی شورا به صورت مستند مکتوب شود. از سوی دیگر اغلب این کتاب‌ها پاسخ‌گوی نیازهای مختلف رشته‌های علوم انسانی هستند چراکه در گذشته قالب کتاب‌ها در برخی از رشته‌ها ترجمه بوده اما این شورا با کمک شبکه‌ی نخبگانی و استادان دانشگاه سعی کرده این کاستی‌ها را برطرف کند.
در خاتمه‌ی نشست دکتر فروغ پارسا، رئیس پژوهشکده‌ی علوم قرآنی نیز توضیحاتی ارائه داد و گفت: بحث تأسیس پژوهشکده‌ی علوم قرآنی از سال 1393 کلید خورد و امروز 9 عضو هیأت علمی در 3 گروه جذب کردیم. طی هفت سال گذشته هر کدام از اعضا بیش از سه مقاله علمی و پژوهشی و کتاب تألیف کردند و بیش از 150 اقدام علمی داشتیم.
نظر شما :