دستاوردهای دوره اخیر شورای بررسی متون؛ تقویت شبکه نخبگانی نقد در دانشگاه های کشور

اثربخشی فعالیت های شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی

 در گفت و گو با دکتر کریمی مطهر:

دستاوردهای دوره اخیر شورای بررسی متون:

تقویت شبکه نخبگانی نقد در دانشگاه های کشور

به مناسبت بیستمین سال ابلاغ نامه مقام معظم رهبری به وزیر وقت علوم مبنی بر تأسیس شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در تاریخ 5/2/1378، گفت و گویی با دکتر جان اله کریمی مطهر، دبیر این شورا داشتیم که در ادامه از نظر می گذرد:

 لطفا جایگاه شورای بررسی متون را تشریح بفرمایید.

در پی تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری در خصوص توجه به تولید علم، تلاش برای تشکیل شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در سال 1374 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز شد و مقدمات تاسیس آن با ابلاغ وزیر محترم وقت فرهنگ و آموزش عالی فراهم شد و تشکیل آن در تاریخ 14/9/1374 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به تصویب رسید.

شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی از همان آغاز فعالیت به دلیل عنایت مقام معظم رهبری به مسئله اسلامی شدن دانشگاه ‌ها، سیاست ‌های خود را (در آن شرایط)، متوجه کمک به رشد تفکر انتقادی در تولیدات علمی دانشگاهی نمود و به این نتیجه رسید که تولید علم در حوزه علوم انسانی بدون توجه به نقد وضعیت موجود، کمکی به ارتقای علم در کشور نخواهد کرد. بر همین اساس اهداف و سیاست‌ های شورا بر نقد متون درسی و کمک درسی دانشگاه‌ ها متمرکز شد. اما در کنار نقد و بررسی متون درسی موضوعات زیر جزء برنامه ‌هایی بود که در دستور کار شورا قرار گرفت:

-           توسعه فرهنگ نقد علمی؛

-           تقویت جایگاه علوم انسانی؛

-           نقد کتب و متون دانشگاهی با رویکرد علمی و بومی؛

-           کمک به اصلاح برنامه ‌های آموزشی حوزه علوم انسانی؛

-           کمک به اصلاح سرفصل ‌های دروس با توجه به نیازهای بومی و ضرورت های فرهنگ اسلامی.

شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی و گروه های تخصصی آن از آغاز فعالیت خود تاکنون، علیرغم همه تنگناهای موجود با اعتقاد راسخ به ضرورت ادامه فعالیت‌ های چنین نهاد ارزشمندی تمام همت خود را به توسعه فرهنگ و گفتمان نقد علمی در سطح جامعه دانشگاهی و تولیدات علمی مرتبط با این حوزه گماشته است.

امروزه، رویکرد بومی‌ گرایی در علم، تکریم ارزش‌ های دینی، انطباق تحقیقات علوم انسانی با نیازهای جامعه و جلب مشارکت دانشگاه ‌ها، مراکز آموزش عالی و اساتید سراسر کشور در جهت هم افزایی در فعالیت ‌های شورا مورد تأکید است و این شورا توانسته است با بهره‌ گیری از شبکه نخبگانی به فعالیت هایی در حوزه نقد علمی، ترویجی سازی فرهنگ نقد و فعالیت پژوهشی در حوزه نقد به منظور غنی‌ سازی، کارآمدسازی و روزآمدسازی بیشتر منابع درسی بپردازد.

این شورا هم اکنون دارای چند گروه تخصصی است؟

شورای بررسی متون هم اکنون دارای 17 گروه تخصصی در حوزه‌ های مختلف علوم انسانی است. اعضای این گروه‌ ها متشکل از استادان حوزه و دانشگاه و سایر مراکز علمی سراسر کشور هستند. این گروه ‌‌های تخصصی عبارتند از: اقتصاد، انسان ‌شناسی، باستان ‌شناسی، تاریخ، روان -شناسی، روش شناسی علوم انسانی، زبان و ادبیات عربی، زبان و ادبیات فارسی، زبان ‌شناسی، زبان‌ های خارجی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی، علوم سیاسی، فلسفه و کلام، فقه و حقوق، مدیریت، و هنر.

 درباره دو دیدار اعضای شورا با مقام معظم رهبری توضیحاتی بفرمایید.

اعضای شورای بررسی متون جهت گزارش فعالیت‌ های این نهاد علمی، دو دیدار با مقام معظم رهبری در سال ‌های 1385 و 1390 داشتند. مقام معظم رهبری در دو این دیدار رهنمودهای ارزشمندی ارائه کردند. ایشان در دیدار سال 1385 خود تأکید فرمودند: "این مرکز (شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی) خود را موظف بداند برای فراهم کردن مواد لازم برای کتاب، منبع علمی، مرجع علمی که دیگران بتوانند کتاب بنویسند یا خود این مجموعه بخواهد از افراد که بنویسند؛ منبع علمی فراهم کنند. ان‌شاءالله یک مقطع جدیدی را تعریف کنید، برای اینکه محصول این جمع به بازار کار بیاید، یک حرکت کلانی باید انجام بگیرد. بالاخره محصول کار آقایان و مجموعه باید بتواند به کار بازار علمی بیاید، یا کتاب درسی بشود یا مرجع استادان علوم انسانی در همه رشته‌ها و در همه بخش‌ها قرار گیرد که بتوانند به آن مراجعه کنند."

بنابراین اعضا و گروه های تخصصی شورا در برنامه های فعالیت های خود در آینده رهنمودهای مقام معظم رهبری را مدنظر قرار داده و سعی کرده اند که فعالیت های شورا محصول محور باشد و در جهت تولید منابع اصیل دانشگاهی حرکت نماید. در این راستا کتاب های فاخری در سال های اخیر در جهت رفع خلاء منابع و مآخذ آموزشی تولید شده است.

جلسه شورا با دکتر غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری چگونه بود؟

دکتر منصور غلامی، وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری با حضور در میان اعضای شورای بررسی متون در دویستمین جلسه این نهاد علمی که در تاریخ سوم آبان‌ماه 1397 در دفتر حوزه وزارتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شده بود چنین اظهار داشت:

"تشکیل شورای بررسی متون و فعالیت 22 ساله آن تبلوری از فرایند نهادینگی نقد و نقادی در ساختار رسمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در سطح تک تک دانشگاه‌ های کشور بوده است. نیروهای فرهیخته دانشگاهی و حوزوی که در این سازمان گسترده سازماندهی شده ‌اند، نماد شبکه نخبگانی کشور به شمار می روند".

البته دکتر غلامی، وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری همچنین پیش از این در جشنواره نقد کتاب شورای بررسی متون نیز در جمع اعضای شورا حضور یافت و به ارائه سخنرانی پرداخت و جایگاه شورا در فضای دانشگاهی کشور را تببین کرد.

لطفا گزارشی از طرح ‌ها و برنامه ‌های شاخص این شورا بفرمایید؟

فعالیت های شورای بررسی متون طی سالیان اخیر در چند بخش قابل ارائه است:

1-         نقد کتب و متون دانشگاهی و غیر دانشگاهی علوم انسانی: شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی از آغاز فعالیت خود تا کنون تعداد 6300 عنوان کتاب ملی و جهانی را در رشته های مختلف علوم انسانی و از انتشارات دانشگاهی و غیردانشگاهی نقد و بررسی کرده است که بخش عمده ای از این نقدها در قالب نقدنامه های تخصصی و نشریه پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی منتشر شده و یا در دست انتشار است.

2-         انتشار نقدنامه‌های تخصصی: شورای بررسی متون علاوه بر انتشار ماهنامه علمی و پژوهشی پژوهشنامه انتقادی،  به طور سالیانه نقدنامه‌های تخصصی مختص  هر گروه تخصصی را منتشر می‌کند که از آغاز فعالیت تا کنون تعداد 45 کتاب نقدنامه گروه ‌های تخصصی منتشر شده و 15 نقدنامه نیز زیر چاپ است.

3-         نشریه علمی پژوهشی نقد کتاب: در کنار سازمان علمى و اجرایى شورا، ماهنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های درسی (نامه علوم انسانى سابق) قرار دارد که نشریه علمی و پژوهشی رسمى این شورا بوده و بخش قابل توجهى از محصولات علمى و پژوهشى گروه‌ های تخصصی شورا در قالب مقالات علمی پژوهشی در آن عرضه مى‏شوند. در این فصلنامه مقالات نقد متون درسی، معرفی متون و دیدگاه‌ های مربوط به علوم انسانی منتشر می‌ شود و تا کنون به شماره 66 رسیده است. این نشریه علمی پژوهشی همچنین ویژه نامه اقتصاد مقاومتی را در سال 1395 منتشر کرده است.

4-         تألیف کتاب: بخشی از فعالیت‌ های گروه ‌های شورا به تهیه و تدوین و تألیف کتب حوزه علوم انسانی و تأمین منابع متناسب با رویکردهای خاص شورا اختصاص یافته که تا کنون منشورات شورا بیش از 200 اثر است که بخشی از آن مربوط به طرح ‌های تالیفی کتاب است و طرح هایی با عنوان مبانی تفکر اجتماعی در اسلام، مدیریت و رهبری در مدارس، نقد صیرفیان، مبانی حقوق عمومی، مدیریت و رهبری با رویکرد اسلامی، مجموعه دوجلدی دفتر تربیت، اصول مالی بین الملل، بازشناسی فرم معماری توسط این شورا در طول سال ‌های اخیر چاپ شده است.

5-         شبکه نخبگانی اساتید علوم انسانی: شورا هم اکنون در حوزه علوم انسانی امکان جلب همکاری و مشارکت بیش از 2600 نفر از اساتید دانشگاه‌ های کشور از 230 دانشگاه و مرکز علمی سراسر کشور را در 17 گروه تخصصی فراهم کرده است که در نوع خود در کشور بی‌ نظیر است. این همکاری شامل جلب مشارکت اساتید برجسته ‌ای از دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، امام صادق (ع)، علامه طباطبایی، تربیت مدرس، امام حسین (ع)، تربیت معلم تهران، الزهراء، اصفهان، فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، شیراز، شهید باهنر کرمان، گیلان، حوزه و دانشگاه قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، باقرالعلوم قم و غیره است. با اتکا به این شبکه نخبگانی گسترده شورا می‌ تواند پشتوانه معتبری برای ارتقاء علوم انسانی در کشور بوده و به تقویت شبکه نقد علمی در مراکز آموزش عالی کشور یاری رساند.

 

6-         برگزاری همایش‌ ها، کارگاه ‌ها و نشست‌ های علمی: به منظور هم ‌اندیشی و بررسی چالش ‌های فراروی علوم انسانی کشور و آسیب‌ شناسی رشته‌ های مختلف علوم انسانی و نقد متون درسی، تعداد 340 نشست‌ نقد، کارگاه تخصصی و همایش علمی توسط شورای بررسی متون در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و در دانشگاه‌ های سراسر کشور برگزار شده است. همچنین در سال  1396 «جشنواره نقد متون و کتب علوم انسانی» برگزار گردید که سه کتاب مجموعه مقالات و گزارش این رویداد علمی توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی به چاپ رسیده است. عناوین این مجموعه مقالات به ترتیب زیر است: مجموعه مقالات همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی (جلد 1): تجارب حرفه ای نقد، مجموعه مقالات همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی (جلد 2): مبانی، روش و چشم انداز نقد مطلوب، و همچنین جلد سوم با عنوان دانشگاه، متن، آینده در سال 1396 چاپ و منتشر شد.

7-         برگزاری جلسات نقد و بررسی متون: شورای بررسی متون به منظور بررسی مسایل علوم انسانی کشور تاکنون به طور مستمر و پیوسته، جلسات تخصصی در گروه‌‌ های هفده‌گانه خود برگزار نموده که نتایج آن در شناخت معضلات علوم انسانی و معرفی راهکار‌های آن و تقویت جریان نقد در حوزه علوم انسانی مؤثر بوده است.

8-         راه‌اندازی سایت شورا: سایت شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی به نشانی اینترنتی www.shmoton.ir فرصتی را فراهم کرده است که از طریق آن می‌توان به فضای نقد علمی دسترسی پیدا کرد.  یکی از مهمترین بخش های سایت شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی، «سامانه نقد نقد» است. این سایت برای همگان قابل دسترسی است. شورا جهت دسترسی همگان به بانک نقد کتاب ‌های علوم انسانی، سامانه‌ای با عنوان «نقد نقد» راه‌اندازی نموده است تا آثار نقد شده توسط گروه‌ های تخصصی مورد توجه، بررسی و نقد مجدد همه پژوهشگران قرار گیرد و این مسیر به تقویت گفتمان نقد آثار علوم انسانی بینجامد.

 اثربخشی فعالیت های شورای بررسی متون را چگونه ارزیابی می کنید؟

اثربخشی عبارت است از میزان نیل به اهداف تعیین شده که با توجه به میزان همسو بودن فعالیت فعلی شورا با اهداف تعیین ‏شده آن سنجیده می‏شود. بنابراین، منظور از اثربخشی شورای بررسی متون، انطباق عملکرد با اهداف آن است. اثربخشی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در چارچوب نقد متون درسی، کمک به رشد تفکر انتقادی و نوآوری در تولید متون دانشگاهی متمرکز است.

مؤلفه‌های اثربخشی شورای بررسی متون عبارت است از:

-           تعامل با مولفان و ناشران؛

-           برگزاری نشست ‌های نقد کتاب با حضور مولف و ناشر؛

-           تقویت شبکه نخبگانی و مرجعیت نقد علمی در حوزه علوم انسانی؛

-           جلب مشارکت نهادها، انجمن‌های علمی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی؛

-           ترویج گفتمان نقد علمی در دانشگاه‌ ها و مراکز علمی سراسر کشور؛

-           دریافت بازخورد از ناشران، مولفان و مخاطبان؛

-           تغییر در سرفصل دروس دانشگاهی، اصلاح منابع دانشگاهی و کتاب ‌های درسی، راه یافتن مقوله نقد به آیین‌نامه ‌های دانشگاهی و ...

برنامه‌ هایی که در حوزه اثربخشی توسط این شورا انجام شده عبارت است از:

-           نشست نقد؛

-           گفتمان نقد؛

-           تألیفات مرجع؛

-           ارتباطات بین‌المللی؛

-           تعامل با ناشران و مؤلفان؛

-           نقد متون؛

-           توسعه شبکه نخبگانی؛

-           تدوین مقالات انتقادی.

نمودهای اثربخشی شورا در حوزه مرجعیت علمی، همکاری و جلب مشارکت 2600 تن از اساتید 230 دانشگاه‌ و مرکز علمی در سراسر کشور است. این میزان مشارکت را می توان نوعی حضور این شورا در دانشگاه‌های مختلف و نیز مشارکت همدلانه و اثربخش دانشگاه ‌ها در حوزه نقد علمی به حساب آورد.

 از دیگر نمودهای اثربخشی می ‌توان به پاسخ ناشران و مؤلفان به شورا اشاره کرد. از دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی، تربیت مدرس، سمت، بوستان کتاب، انتشارات آستان قدس رضوی، پیام نور، موسسه انقلاب اسلامی و ... نامه های بسیار امیدبخشی به شورا ارسال شده است و ما از این طریق بازخوردهای بسیار خوبی از اثربخشی فعالیت های شورا دریافت کرده ایم.

یکی دیگر از اقدامات اثربخش شورا، در خصوص تولید مقالات مرجع می ‌باشد به گونه‌ای که ماهنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه ‌های علوم انسانی تا کنون به تعداد 66 شماره رسیده است و اینک به یکی از مجلات معتبر علمی در حوزه نقد تبدیل شده است. این ماهنامه، تنها ماهنامه نقد دارای رتبه علمی پژوهشی کشور است و در ارزیابی های وزارت علوم دو بار موفق به کسب رتبه A+ شده و به عنون نشریه برتر نقد و مقالات برگزیده نقد در جشنواره فارابی برگزیده شده است. 4 مقاله از این نشریه در سال 1396 و همچنین 7 مقاله از آن در سال 1397 به عنوان مقاله برتر نقد در جشنواره سالیانه نقد کتاب انتخاب شده است.

 

آیا شورای متون در حوزه بومی ‌سازی و رویکردهای دینی فعالیت ‌های موثر و برجسته ای داشته است؟

بلی، در سال های اخیر مسئله بومی‌سازی، تحول در علوم انسانی و حرکت علوم انسانی به سمت اسلامی شدن همواره از موضوعات مطرح در نظام جمهوری اسلامی بوده است. در اسناد بالادستی و سیاست ‌های کلی نظام و برنامه‌های ابلاغی از سوی سیاستگذاران و تصمیم‌گیرندگان سیاسی و فرهنگی کشور به طور مستمر به این موضوع تاکید گردیده و نظام آموزش عالی، مراکز علمی و دانشگاهی کشور مکلف به اجرای چنین برنامه ‌ای شده ‌اند. هدف آن است تا دانش و معرفت اسلامی منطبق با سیاست‌ های کلی نظام تبیین گردد. ابعاد هستی‌ شناختی، معرفت ‌شناختی و روش ‌شناختی این نوع دانش از دانش سکولار غربی متمایز است و هدف شورا این است که زمینه های تمایز میان دو دسته از علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی غربی نمایان گردد.

برخی از مهمترین اقدامات شورای بررسی متون در حوزه بومی ‌سازی علوم انسانی را می توان در چارچوب موارد ذیل معرفی نمود:

تاسیس گروه روش ‌شناسی علوم انسانی

گروه روش شناسی علوم انسانی، در کنار فعالیت های همیشگی و تعریف شده آن در شورای بررسی متون، شامل نقد کتب ملی و جهانی، برگزاری کارگاه ها، سخنرانی ها و نشست ها (از جمله نشست مشترک با مجمع عالی حکمت اسلامی که سال 97 برگزار شد)، اقدام به برگزاری سلسله نشست هایی تحت عنوان آسیب شناسی روش شناسی در علوم انسانی کرده است.

این سلسله نشست های خصوصی، با حضور اعضای کمیته روش شناسی که از چهره های بسیار شاخص علوم انسانی بوده و هر یک در یکی از رشته های علوم انسانی صاحب نظر و متخصص روش شناسی هستند، برگزار می شود و در آن مشکلات و مسائل موجود مرتبط با روش در رشته های مختلف علوم انسانی مطرح شده و مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

هدف از برگزاری این نشست ها، یافتن راهکارهای مناسب، جهت پر کردن خلأهای موجود و رفع نواقص و کاستی ها و اصلاح بدفهمی های رایج در باره چیستی روش و نیز توجه دادن به اهمیت فهم صحیح و کاربردی در مطالعات نظری و راهبردی است. در همین راستا، کمیته روش شناسی درصدد فراهم آوردن زمینه جهت تألیف متون دانشگاهی معتبر و مرجع می باشد.

همکاری با نهادهای هم سو و با ماموریت های مشترک

 شورای بررسی متون با نگاهی هم افزایانه، همکاری نزدیکی با نهادهای پژوهشی دینی و انقلابی، شورای تحول علوم انسانی و سایر مراکز دارد؛ به گونه‌ای که جلب همکاری نهادهای پژوهشی دینی و انقلابی همانند پژوهشگاه فرهنگ و ارتباطات اسلامی، پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی، پژوهشگاه باقرالعلوم، دانشگاه امام حسین(ع) و حوزه های علمیه صورت گرفته است.

همچنین دبیرخانه و گروه‌های تخصصی شورا با انجمن ‌های علمی مدیریت، ادبیات فارسی، تاریخ، زبان شناسی، زبان روسی، علوم سیاسی، عربی، روان‌شناسی، مطالعات برنامه درسی، فلسفه تعلیم و تربیت، تکنولوژی آموزشی و ... تعامل نزدیک دارند.

وزارتخانه‌هایی همانند وزارت آموزش و پرورش نیز سابقه همکاری خوبی با این شورا دارند؛ به گونه‌ای که درخواست نقد کتب دوره متوسطه از طرف وزارت آموزش و پرورش به این شورا ارائه شد و هم اکنون نیز اعضای هیئت علمی  پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در بین اعضای گروه‌ های تخصصی و داوران شورای بررسی متون می باشند. شورا در حوزه ترویجی سازی نیز نشست‌ های مشترک نقد کتاب با حضور اعضای پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برگزار کرده است.

مشارکت در بازنگری سرفصل ‌های رشته ‌های علوم انسانی

حضور رئیس و اعضاء کمیته تدوین سرفصل ‌های دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد گروه شورای بررسی متون در جلسات نقد سرفصل ‌ها و تعامل استادان و اعضاء کمیته تدوین سرفصل ‌ها و گزارش نهایی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جزو فعالیت ‌های این مرکز علمی بوده است.

برگزاری همایش های سالانه اقتصاد مقاومتی

اقتصاد مقاومتی از دیگر موضوعات مطرح شده توسط رهبر انقلاب اسلامی در طی سال های اخیر بوده است. اقتصاد مقاومتی در امتداد نگاه بومی ‌سازی علوم انسانی مطرح می‌شود و فعالیت‌ های گروه اقتصاد شورای بررسی متون نیز معطوف به چنین نگاهی است.

شورای بررسی متون در حوزه اقتصاد مقاومتی، «مجموعه مقالات اقتصاد مقاومتی» و دو همایش اقتصاد مقاومتی در سال های 1395 و 1396 برگزار کرده است. این گروه همچنین «کتاب نقدنامه اقتصاد مقاومتی» شامل نقد 42 کتاب منتشر شده در حوزه اقتصاد مقاومتی را تدوین کرده است. با توجه به اینکه درس جدیدی با عنوان اقتصاد مقاومتی به دروس کارشناسی علوم اقتصادی اضافه شده است، این نقدنامه می تواند در معرفی و ارزیابی و همچنین غنای متون اقتصاد مقاومتی نقش مهمی ایفا کند.

شورا در سال 1398 «کتاب اقتصاد مقاومتی» را نیز که نتیجه یک طرح پژوهشی بود چاپ و منتشر کرد.

ادبیات پایداری (دفاع مقدس)

گروه ادبیات فارسی شورای بررسی متون در حوزه دفاع مقدس اقدام به برگزاری همایش دفاع مقدس با عنوان «بازشناسی مؤلفه ‌ها، فرصت‌ ها و چالش ‌های ادبیات پایداری» در دانشگاه شهید بهشتی نموده است همچنین سه نشست تخصصی با همکاری بنیاد حفظ آثار و ارزش‌ های دفاع مقدس، سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس با موضوع توسعه مفهومی در ادبیات پایداری و بررسی آسیب شناسانه ادبیات پایداری را در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار کرده است.

نقد و بررسی کتاب ‌های شاخص حوزه دفاع مقدس از جمله: پژوهشنامه ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، از نتایج سحر، گفتمان فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در شعر دفاع مقدس توسط گروه ادبیات فارسی منتشر شده است. این گروه در ادامه فعالیت خود در حوزه دفاع مقدس اقدام به تولید مقالاتی توسط اندیشمندان واساتید برجسته این حوزه و با عناوینی همانند حکمت الهی در ادبیات پایداری، تحلیل ضرورت توجه به آگاهی فرهنگی - تاریخی (نظام فرهنگی) در عرصه شناخت ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، ادبیات پایداری در ایران، بازشناسی مؤلفه‌ ها، فرصت‌ ها و چالش‌ ها، تأثیر و تأثّر جنگ و ادبیات داستانی و مقدمه ‌های ضروری‌ تر از مؤلفه ‌ها و چالش‌ های مهم ‌تر از فرصت ‌ها در حوزه ادبیات پایداری کرده است.

نقد و بررسی آثار حوزه ادبیات انقلاب اسلامی

بیش از 30  اثر از مجموعه آثار دفتر نشر معارف که عمدتاً معطوف به ادبیات انقلاب اسلامی بوده در گروه علوم سیاسی شورای بررسی متون مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نتایج این نقد به شکل یک جلد کتاب و در قالب نقدنامه علوم سیاسی در سال 96 منتشر شده است.

برگزاری نخستین جشنواره و همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی

این رویداد با مشارکت بیش از صد نفر از استادان علوم انسانی در 30 آذر 1396 با حضور دکتر غلامی، وزیر محترم علوم برگزار شد و نتایج آن در یک جلد نشریه پژوهشنامه انتقادی و سه جلد مجموعه مقالات همایش ارایه شد. در روز همایش نیز دو مراسم در سالن اصلی با شرکت حدود 400 نفر از میهمانان و ده نشست تخصصی در سالن‌ های جانبی همایش برگزار شد. محصول مکتوب این همایش، دوجلد «کتاب مجموعه مقالات» و یک جلد کتاب گزارش همایش با عنوان «دانشگاه، متن، آینده» است.

برگزاری همایش حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی؛ بررسی برنامه‌ها و متون: همایش «حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی: بررسی برنامه‌ها و متون» در تاریخ 28 تیرماه 1397 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد به موضوعاتی همانند سیاست‌های تقویت کننده تولیدات بخش صنعت ایران، الزامات تحقق شعار حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی درسال 1397، سرمایه اجتماعی مصرف کالای ایرانی از منظر افکار عمومی، رفع موانع نهادی در تحقق شعار حمایت از تولید ملی و کالای ایرانی و موضوعاتی از این قبیل پرداخته شد و کتاب مجموعه مقالات این همایش نیز در سال 1398 توسط انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی به زیور طبع آراسته شد.

نشست گفتمان فلسفی علوم انسانی در چهار دهه پس از انقلاب اسلامی

شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی، نشست تخصصی گفتمان فلسفی علوم انسانی در چهار دهه پس از انقلاب اسلامی در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار کرد. این نشست با حضور دکتر غلامعلی حداد عادل، دکتر غلامرضا اعوانی، حجت‌الاسلام دکتر حمید پارسانیا، دکتر محسن جوادی و اعضای هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مدیران گروه‌های تخصصی شورای بررسی متون در بهمن ماه 1397 تشکیل شد که گزارش مکتوب آن در سایت پژوهشگاه علوم انسانی و سایت شورای بررسی متون در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.

نشست تخصصی گروه ادبیات شورا به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی

گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون در تاریخ 11 بهمن ماه 1397 نشست تخصصی برگزار کرد و در آن به موضوعاتی از این قبیل پرداخت: پیام ‌‌های جهانی در ادبیات انقلاب اسلامی‌، ادبیات داستانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی از دو جنبه موضوع و ساختار، رشد و شکوفایی شعر آیینی پس از انقلاب اسلامی، کارنامه ادبیات پایداری پس از انقلاب اسلامی، جایگاه زنان در شعر انقلاب اسلامی و جریان‌ شناسی شعر معاصر پس از انقلاب اسلامی.

آیا شورای بررسی متون در حوزه بین‌الملل هم فعالیت داشته است؟

گروه‌ های زبان ‌شناسی و زبان ‌های خارجی شورای بررسی متون از کمیته‌های تخصصی زبان و ادبیات فرانسه، روسی، ایتالیایی، اسپانیایی، اردو و انگلیسی برخوردار است که یکی از اقدامات اثربخش این گروه برگزاری همایش بین‌المللی زبان روسی با حضور سفیر روسیه و با مشارکت بیش از 30  اندیشمند خارجی از 10 کشور جهان در سال 1397 می باشد.

خبر برگزاری این همایش در مجلات و پایگاه‌های تخصصی کشورهای مختلف بازتاب یافت که از جمله آن می توان به مجله روسیستیکا استادان زبان و ادبیات روسی بلغارستان، مجله علمی-پژوهشی «Naučnyj dialog»  کشور روسیه، بولتن دانشگاه ملی اروسیایی گومیلیوف قزاقستان، مجله رایزنی فرهنگی ایران در روسیه به نام کاروان اشاره کرد. همچنین گزارش این نشست در سایت انجمن اوکراینی استادان زبان و ادبیات روسی و در سایت خبری پارس تودی نیز منتشر شد.

 عملکرد شورای بررسی متون از نظر آماری چگونه ارزیابی می کنید؟

نگاهی به فعالیت های شورای بررسی متون در یک بازه زمانی 10 ساله به خودی خود گویایی عملکرد این مرکز علمی طی یک دهه اخیر است. در ادامه مقایسه فعالیت‌ های شورای بررسی متون در چند بخش خدمت خوانندگان ارجمند ارائه می شود.

1-         جلسات: گروه های تخصصی شورای بررسی متون طی 10 سال گذشته، 1370 جلسه نقد و بررسی برگزار کرده اند که از 100 جلسه در سال 88 به 185 جلسه در سال 97 رسیده است.

 

2-         نقد و بررسی کتب ملی و جهانی: شورای بررسی متون طی یک دهه اخیر، 4259 کتاب ملی و جهانی را مورد نقد و بررسی قرار داده است که شامل 3388 نقد کتاب ملی و نقد 871 کتاب جهانی می باشد. به گونه ای که این شورا از نقد حدود 80 کتاب در طول هر یک از سال های 88 و 89 به نقد بیش از 400 کتاب در طول هر یک از سال های 97 و 96 دست یافته است. همچنین این شورا که در سال های 88 و 89 هیچ گونه نقد و بررسی کتب جهانی نداشته است در سال گذشته (97) بیش از 150 کتاب جهانی را مورد نقد و بررسی قرار داده است که از جمله این کتاب ها می توان به فلسفه آلمانی، یادگیری و نسل الکترونیک، أدب المقاومه، الجمله العربیه و المعنی، زیبایی و هنر، عرب و مدرنیته و ادبیات اسپانیایی اشاره کرد.

3-         نشست، کارگاه و همایش های تخصصی: عملکرد شورا در خصوص همایش‌ های تخصصی گروه (به صورت آزاد)، نشست‌ های ویژه تخصصی گروه (با حضور مؤلف و ناقد) و کارگاه ‌های تخصصی شامل بیش از 500 فعالیت می باشد که از 4 نشست، همایش و کارگاه در سال 88 به 185 برنامه نشست، همایش و کارگاه تخصصی نقد در سال 97 رسیده است.

4-         مقالات علمی نقد کتاب: شورا طی دوره 10 ساله اخیر، بیش از 1100 مقاله علمی پژوهشی منتشر کرده است که از 8 مقاله در سال 88 به 310 مقاله در سال 97 رسیده است.

5-         یادداشت‌های انتقادی: شورای بررسی متون در 10 سال اخیر، نزدیک به 1400 یادداشت علمی در حوزه نقد کتاب منتشر کرده است؛ به گونه ای که از حدود 60 یادداشت در هر یک از سال های 88 و 89 به بیش از 300 یادداشت انتقادی در طول هر یک از سال های 96 و 97 رسیده است.

همچنین شورای بررسی متون در طول یک دهه اخیر، فعالیت ‌های اثربخش دیگری نیز به ثبت رسانده است که از جمله آنها می‌توان به برگزاری مراسم رونمایی از آثار علمی جدید، برگزاری  نشست علمی مشترک با انجمن ‌های علمی و ناشران دانشگاهی، برگزاری کرسی نقد و بیش از 80 تألیف کتاب و منابع درسی در طول یک دهه فعالیت اشاره کرد.

برنامه شورای بررسی متون در حوزه توسعه فرهنگ نقد و ترویج گفتمان چگونه است؟

شورای بررسی متون در راستای ترویج گفتمان نقد و نقد و بررسی متون و منابع دانشگاهی علوم انسانی نقدنامه‌های تخصصی را منتشر می نماید. شورا با فعال ‌سازی کمیته کیفی‌ سازی نقدنامه‌ های تخصصی به دنبال تقویت محتوای یادداشت‌ های انتقادی در نقدنامه‌ های تخصصی گروه ‌های تخصصی است. این رویکرد موجب ارتقای جایگاه نقد از نقد پنهان به نقد آشکار در نقدنامه‌ های تخصصی و چرخش از نقد‌های بدون نام به یادداشت ‌های انتقادی با ذکر نام داور و ناقد شده است.

هدف دیگر این شورا، توسعه فرهنگ نقد است. از آنجا که فرهنگ‌ سازی و ترویج گفتمان نقد در دانشگاه‌ های مختلف یکی از سیاست ‌های اصلی شورا است، در این راستا اقداماتی صورت گرفته است. برای نمونه فقط یکی از گروه ‌های شورا (گروه علوم تربیتی) اقدام به برگزاری 6 نشست در دانشگاه‌ های علامه طباطبائی، خوارزمی، شهید بهشتی و همچنین اقدام به برگزاری نشست با استادان علوم تربیتی دانشگاه ‌های بوعلی سینای همدان، فردوسی مشهد، علامه طباطبائی، خوارزمی و شهید بهشتی تهران کرده است. این گونه اقدامات شورا موجب تقویت شبکه نخبگانی نقد، تعامل شورا با ناشران و مولفان، ترویجی‌سازی نقد و تولید مقالات، کتب و آثار گوناگون انتقادی در حوزه نقد کتاب است.

پیوست:

گزارش عملکرد کمی برنامه‌های اعلامی و انجام شده گروه‌های تخصصی شورای بررسی متون در سال های 97-1392

گزارش عملکرد گروه های تخصصی شورای بررسی متون در سال 1397

فعالیت های شورای بررسی متون در سال گذشته (1397)، شامل نقد 569 کتاب ملی و 211 کتاب جهانی، نگارش 485 یادداشت علمی-انتقادی در چارچوب نقد کتاب، نگارش 266 مقاله علمی-پژوهشی انتقادی، برگزاری 211 جلسه تخصصی نقد کتاب، تشکیل 125 نشست و همایش تخصصی نقد کتاب و منابع درسی و تألیف و تدوین 24 کتاب و طرح پژوهشی است.

فایل پی دی اف و نمودارها