گزارش سخنرانی «نظام‌های گفتمانی دیجیتالی و آنالوگ»

دکتر هاتفی: دو اصطلاح دیجیتالی و آنالوگ از حوزه الکترونیک وام گرفته شده‌اند و در تحلیل وضعیت‌های فرهنگی و اجتماعی به کار گرفته می‌شوند.
روز چهارشنبه 29 خرداد 1398 سخنرانی «نظام‌های گفتمانی دیجیتالی و آنالوگ» در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. دکتر محمد هاتفی سخنران این نشست با اشاره به ظرفیت‌های متفاوت مفهوم پردازی‌ها در تبیین رویدادهای انسانی، گفت: تفاوت‌گذاری دو اصطلاح دیجیتالی و آنالوگ خود یک تمایز دیجیتالی است اما این دو در عین حال به لحاظ دلالت، تقابلی هستند. از این رو هر حرکتی از سمت یکی از این قطب‌های مفهومی، به سوی دیگری خواهد بود.

عضو هیات علمی پژوهشکده زبان و ادبیات، در توضیح ماهیت این دو بیان کرد: نشانه‌های آنالوگ مدلول خود را مبتنی بر شباهت و پیوستار بازنمایی می‌کنند اما نشانه‌های دیجیتالی مدلول خود را مبتنی بر تمایز و ناپیوستار بازنمایی می‌کنند. به عنوان مثال اگر بخواهیم وضعیت جذر و مد دریا را با استفاده از یک استوانه نشان دهیم که تغییرات وضعیت بیرونی به واسطه بالا و پایین رفتن مایع درون آن بازنمایی می‌شود یک بازنمایی پیوستاری و مبتنی بر شباهت است اما اگر بخواهیم صرفا با روشن خاموش شدن یک چراغ این وضعیت را نشان دهیم یک وضعیت دیجیتالی را برای بازنمایی استفاده کرده‌ایم.
وی ادامه داد: با توجه به ظهور رسانه دیجیتالی در عصر حاضر شاید این تلقی وجود داشته باشد که ما صرفا در این دوره با امور دیجیتال و بازنمایی دیجیتال سروکار داریم اما این تلقی درست نیست بلکه هر وضعیت دلالی خواه ناخواه از ابتدا مبتنی بر یک دوگانه دیجیتالی و آنالوگ بوده و نمونه بارز آن را می‌توان در تمایل به جادو و افسانه دانست. در افسانه ها و در جادوگری انسانها میل و آرزوی خود برای تاثیرگذاری بی واسطه و آنی بر پدیده های بیرونی را به نمایش می‌گذارند که نمونه آشنای آن را میتوان در داستانهای هزار و یک شب  و چراغ جادو مشاهده کرد.
هاتفی سپس با اشاره به وضعیت دوره پست مدرن و رواج شبکه دیجیتالی اظهار داشت: در این دوره هنر دیجیتال و فضای دیجیتال داریم اما در این فضای دیجیتال ممکن است نوع بازنمایی کماکان به دو صورت دیجتالی و آنالوگ صورت پذیرد یعنی ما نباید نشانه دیجیتال و فضای دیجیتال را با نظام گفتمانی دیجیتال اشتباه بگیریم. در هر فضای نشانه ای از جمله در فضای نشانه ای دیجیتال ممکن است نشانه به هر دو صورت دیجیتال و آنالوگ برای ایجاد دلالت به کار گرفته شود.
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شکل گیری فضای دیجیتال را در محصولات فرهنگی محصول پیوستاری دانست که از توالی نشانه های دیجیتال شکل می‌گیرد. وی عبور از وضعیت آنالوگ به دیجیتال و برعکس را امری اجباری دانست و اظهار داشت عبور از یک قطب به قطب دیگر در هر وضعیت قطبی امری الزامیست چون حرکت در وضعیت های قطبی خواه ناخواه از یک قطب به قطب دیگر است.
در ادامه جلسه پرسش و پاسخ و بحث صورت گرفت و در نهایت قرار شد پژوهشکده ادبیات با توجه به اهمیت سرنوشت فرهنگ و هنر و ادبیات و در کل، علوم انسانی در فضای دیجیتال، سلسله نشست هایی را با این موضوع برگزار کند.