سخنرانی دکتر قبادی در مراسم بزرگداشت «روز ملّی فردوسی»

مراسم بزرگداشت روز ملّی فردوسی در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد.  دکتر حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه ضمن تشکر از برگزار کنندگان و عرض خیرمقدم به حضار، سخنانش را این چنین آغاز کرد: «هانری ماسه» در جشن بازنشستگی اش در دانشگاه سوربن فرانسه می گوید؛ «من عمرم را وقف ادبیات فارسی ایرانی کردم و برای اینکه به شما استادان و روشنفکران جهان بشناسانم که این ادبیات عجیب چیست، چاره ای ندارم جز اینکه به مقایسه بپردازم و بگویم ادبیات فارسی بر چهار ستون اصلی استوار است: فردوسی، سعدی، حافظ و مولانا.

 فردوسی، هم سنگ و همتای هومر یونانی است و برتر از او.

سعدی، آناتول فرانس فیلسوف را به یاد ما می آورد و داناتر از او.

حافظ با گوته ی آلمانی قابل قیاس است که او خود را شاگرد حافظ و زنده به نسیمی که از جهان او به مشامش رسیده، می شمارد.

اما مولانا... در جهان هیچ چهره ای را نیافتم که بتوانم مولانا را به او تشبیه کنم. او فقط شاعر نیست بلکه بیشتر جامعه شناس است و به ویژه روان شناسی کامل که ذات بشر و خداوند را دقیق می شناسد. قدر او را بدانید و به وسیله او خدا را بشناسید.»

دکتر قبادی در ادامه با اشاره به سخنان دکتر کسرایی و اینکه جهان امروز چه نیازی به فردوسی دارد، گفت: اولین نکته در پاسخ به این سوال مهم، ظرفیت گفتگومندی شاهنامه است. اگر ما از این منظر یک بار شاهنامه را بازخوانش کنیم و تمهیدات زیبا، فنی و دقیقی که فردوسی از زبان رستم در این اثر جاودان، خلق می کند را درک کنیم به نتایجی می رسیم که غیرقابل وصف است. در متن گفت و گوی رستم و بهمن تمام تلاش خالق اثر این است که بین طرفین جنگی صورت نگیرد و با اینکه شاهنامه ژانری حماسی دارد اما فردوسی بین خشونت و حماسه تمایز ویژه ای قائل است که نباید از این نکته مهم غافل ماند.

قبادی در خاتمه تأکید کرد: وقتی کتاب ایلیاد و ادیسه را می خوانیم به تعبیر استاد اسلام ندوشن، صدای چکاچک شمشیرها و شکستن استخوان ها آدم را رها نمی کند در حالیکه در شاهنامه اصلا اینطور نیست. سرتاسر شاهنامه را حکمت، تعقل، خردورزی، بشردوستی و توجه به کرامت انسانی پوشانده است و همه این موارد را فردوسی در گرو توجه به خرد قدسی (به تعبیر ناچیز بنده) مطرح می کند. خردی که چشم جان است چون بنگری. نه آن خردی که معادل عقل جزئی سودگرا و منفعت طلب. خردی که مقابل خوی اهریمنی می ایستد و اهریمنان هستند که با خوی خردی مخالفند.