گزارش نشست نقد و بررسی کتاب «تصحیح تازه از مکتوبات مولانا»

به همت پژوهشکده زبان و ادبیات و با همکاری انجمن ترویج زبان فارسی، نشست نقد و بررسی کتاب «تصحیح تازه از مکتوبات مولانا» به تصحیح و تعلیقات دکتر توفیق سبحانی با حضور ناقدین، دکتر محمد غلامرضایی، دکتر محمد‌رضا موحدی و نیز دکتر یوسف محمد نژاد عالی زمینی، رئیس پژوهشکدۀ زبان و ادبیات فارسی، دکتر سید علی‌اصغر میر باقری، رئیس هیأت مدیرۀ انجمن ترویج زبان و ادب فارسی و جمعی از استادان پژوهشگران و دانشجویان، روز سه شنبه 12/10/96 در سالن ادب پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

در ابتدای نشست، دکتر محمدنژاد، ضمن خیرمقدم به حاضران و بیان سرگذشت چاپ و انواع نسخه‌های مکتوبات مولانا، از مصحح کتاب دکتر سبحانی برای بیان مطالب و مباحث مربوط به کتاب دعوت به‌عمل آورد. در ادامه دکتر سبحانی نیز ضمن اشاره به آثار مولانا و اهمیت آن آثار به مکتوبات که حاوی 144 نامه از مولانا جلال‌الدین است، پرداخت و همچنین نسخه‌های مورد استفادۀ خود را معرفی و بیان کرد که در این تصحیح، نسخۀ کتابخانۀ مرعشی را اساس کار خود قرار داده‌اند.

سپس دکتر محمد غلامرضایی، استاد دانشگاه شهید بهشتی، ضمن بیان اینکه آثار منثور مولانا سه نوع است 1- مجالس سبعه که نثری خطابه‌ای دارد، 2- مکتوبات که نثری نامه‌نگارانه دارد، 3- فیه مافیه که دارای نثری گفتاری است ولی ساختار خاصی ندارد، نکاتی دربارۀ ابعاد مختلف تصحیح دکتر سبحانی پرداخت؛ از جمله آنکه تحلیل محتوایی و طبقه‌بندی نامه‌ها در مقدّمه لازم بوده است و همچنین بحثی در باب مختصات سبکی و زبانی این اثر و مطالبی در مورد مشترکات مفهومی و زبانی بین مکتوبات و دیگر آثار مولانا ضرورت داشته است که از دید مصحّح مورد غفلت قرار گرفته است. ایشان در پایان نیز خُرده‌هایی با ذکر مثال بر این تصحیح گرفتند که مواردی از آن را مصحّح نیز پذیرفتند.

در ادامه دکتر محمدرضا موحدی، عضو هیأت علمی پژوهشکدۀ زبان و ادبیات، نکات مهمی در خصوص تصحیح کتاب مذکور مطرح و تأکید کرد: «که این اثر با توجه به اهمیت آن در زمینۀ مطالعات مربوط به مولانا لازم است مقدمۀ مفصل‌تری داشته باشد و جا داشت که در مقدمه شیوۀ تصحیح و معرفی نسخ با تصریح و روش‌مندی بیشتری بیان گردد؛ زیرا توضیحات دربارۀ نسخ یکدست نیست و مشخصات کامل آنها ذکر نشده است، بلکه فقط تصویری از یک صفحۀ نسخۀ خطی اساس آمده است که بررسی و مقابلۀ همان یک صفحه نشان می‌دهد که مصحح بدان پایبند نبوده است. همچنین در شمارۀ ارجاعات به متن مکتوبات تصحیح گلپینارلی نیز سهوهایی صورت گرفته است و اینکه متن چاپ شده برخی خطاهای مطبعی نیز دارد که لازم است در چاپ بعدی برای رفع این مسائل تدبیری اندیشیده شود.»

در پایان دکتر میرباقری به ضرورت ساماندهی روش تصحیح متون اشاره کرد و اینکه در کرسی مولوی‌پژوهی همۀ شرایط زیرساختی فراهم شده است تا آثار مولانا چه در داخل و چه در خارج از کشور مورد بازنگری تصحیح، تجدید نظر و تحلیل محتوایی قرار گیرد.