گزارشی از نشست " کتابخوان تخصصی، معرفی کتاب حوزه علوم اجتماعی "

معاونت فرهنگی و اجتماعی، به دنبال اجرای نشست های خود یکی دیگر از برنامه های " کتاب خوان تخصصی" را که با همکاری نهاد کتابخانه های عمومی کشور برگزار می شود، روز دوشنبه با همکاری پژوهشگاه مطالعات اجتماعی با عنوان" معرفی کتاب های حوزه علوم اجتماعی" و با حضور دکتر نعمت-الله فاضلی، دکتر سمیه توحیدلو، و دکتر سیدجواد میری  اجرا کرد.

سخنران اول آقای دکتر نعمت الله فاضلی، در خصوص کتاب تجربه تجدد خود صحبت کردند. در معرفی این کتاب که ۷۶۲ صفحه؛ متشکل از یک فهرست شامل مقدمه و فصل اول، و کل کتاب در دوبخش، بخش اول ۹ فصل  با تیتر مدرن یا امروزی شدن سنت ها و بخش دوم هشت فصل با تیتر سنت های مدرن یا امروزی، سال چاپ ۱۳۹۴ توسط انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

دکتر فاضلی در معرفی کتاب خود گفت: کتاب حاضر، برنامه پژوهشی من در ۱۰- ۱۵ سال اخیر است که اجرا می کنم. طی سال های اخیر سه کتاب نوشته من در خصوص فرهنگ معاصر ایران بوده و در اصل، یکی از برنامه های پژوهشی من فهم فرهنگ معاصر ایران است.از حول و حوش ۱۲۸۵، و مشروطه تا به امروز در بیش از صد سال چه اتفاق و پویایی هایی در ایران افتاده است. شناخت فرهنگ ایران بخشی از پروسه زندگی خودم است که در روستای فراهان متولد شدم تا ۱۹-۲۰ سالگی  با کارهایی چون کشاورزی، دامپروری و در شرایط ایران پیشا معاصر و ارزش های دینی، زندگی کردم. سپس چهار سال در تبریز بعد در  در تهران و لندن در یک شیوه زیست چند فرهنگی پسا مدرن و با فرهنگ ها و مذهب های دیگر زندگی کردم.

جمله " ما چه بودیم و چه شدیم" همیشه در ذهن من هست و به قول مادرم همیشه میگ فت: زمانه عوض شده"واقعا زمانه ما چگونه عوض شده است؟ این کتاب دغدغه من در خصوص همین مطالب است، داستان مواجهه من با جامعه اروپاست.

خیلی از بحث هایی که د رمورد ایران می شود، بحث های فلسفی است، قبل از دوره  سال های اخیر آل احمد و غرب زدگی یا روشنفکران قبل از او و مشروطه یا روشنفکران چند دهه اخیر خیلی کم درباره فرهنگ ما و تحولات فرهنگ ما گفته اند و بیشتر به صورت داستان بوده و کار دانشگاهی نبوده است. به همین دلیل تصمیم گرفتم تغییر و تحولات را  مستند بکنم.

برای شروع کار از خانه پدری شروع کردم چون ما در خانه پدری متولد شدیم، بزرگ شدیم و کار کردیم م برا یهمین خانه پدری برای ما معنا داشت، اما امروزه  بچه ها در بیمارستان متولد می شوند و در ادارات کار می کنند به این معنا خانه پدری معنا و مفهوم ندارد. در این کتاب مفهوم خانه را که چگونه عوض شده است توضیح داده ام. سپس محیط روستا را ، اینکه چگونه روستا عوض شده است مفهوم همسایگی، مسجد، و... نهادهای اصلی که بحث سنت های ما را  شامل میش.د، به بحث گرفته ام اینکه نسل ما در این گونه مکان ها زنگی می کردند.

بخش اول، به طور کلی در مورد امروزی شدن زندگی و فرهنگ ها بحث داشته است. بخش دوم در مورد سنت های مدرن است. در خصوص تحولات دیجیتال و شبکه های اجتماعی و فن آوری ها، اینکه جامعه چگونه در حال مقاومت کردن در قبال تکنولوژی بوده، پژوهش کرده ام. مقاومت های بیان شده در کتاب ، در مورد دوچرخه، ماهواره، خیاطی و ....و حال در مقابل ویدئو، ماهواره، و... مقاومت میشود.

من به لحاظ روشی مفاهیم علوم اجتماعی را به کار می گیرم و این مفاهیم را با تحلیل های من در کتاب میشود مشاهده کرد.

دو ایده برای نوشتناین کتاب داشتم، ۱- تجربه خودم از زندگی ۲- فکر میکردم که جامعه نیاز به خودآگاهی در مورد وضعیتی که در آن قرار گرفته است دارد.

سخنران دوم؛ دکتر سید جواد میری، پنج کتاب خود را بدین شرح معرفی کرد: ۱-  ایران فرهنگی، فرصت ها و چالش های ایران در تاتارستان، ۱۸۸  صفحه در ۵ فصل با مقدمه و ضمایم چاپ سال ۱۳۹۴ انتشارات جامعه شناسان.۲-  .Malcolm X Reimagininga در چهار بخش،  ۸۴ صفحه، به زبان انگلیسی چاپ سال ۲۰۱۶، انتشارات University Press Inc  . ۳ - Malcolm X from political Eschatology to Religious Revolutionary        در ۳۷۱ صفحه به زبان انگلیسی چاپ سال ۲۰۱۶ انتشارات بریل، متشکل از ۱۳ مقاله. ۴-  کتاب وهابیت و خشونت گرایی اسلامی از منظر جامعه-شناخت ( نگاهی به آینده روابط ایران و عربستان سعودی) چاپ ۱۳۹۵ انتشارات نقد فرهنگ. ۵-  کتاب شریعتی و هایدگر، چاپ سال ۱۳۹۵ انتشارات نقد فرهنگ.

سیدجواد میری در معرفی کتاب های خود درباره " مالکوم ایکس" گفت: او در سال های ۲۰۱۵-۲۰۱۶ در باره مالکوم ایکس کار انجام داده ام. او گفت: اغلب متفکران به جنبه نژادی ایکس پرداخته اند، اما ایکس علاوه بر بحث نژادی، جنبه های نظری و تئوری نیز دارد.

کتاب دوم را که انتشارات بریل چاپ کرده است، طرح آن را به داستین جیبل دادم  تا دانشمندان جهان  را که د رمورد مالکوم ایکس کار کرده اند جمع کنیم و هر شخص به یک جنبه از ویژگی های او بپردازد، بدین شکل بود که سیزده فصل نوشته شد. این کار زیر نظر ما در پزوهشگاه انجام شد. در فصل اول، ایکس به عنوان نظریه پرداز دینی نگاه شد زیار کسی با جوهری نگاه کردن به نژاد کاری  به جایی نمی برد و نگاه انسانی و باید انسانی نگاه کرد.

دکتر میری در خصوص اهداف نگارش کتاب های فارسی خود گفت: در کتاب وهابیت و خشونت گرایی اسلامی، نگاهی به روابط ایران و عربستان داشته ام.وهابیت را در ایران خیلی ساده انگارانه نگاه می کنند و ایدئولوژی متحجرانه ایی میدانند که به زودی از بین خواهد رفت، در حالی که به عنوان یک مقوله جامعه-شناختی باید گفت، اطلاعات ما از جامعه عربستان د رموردوهابیت خیلی کم است و وهابیت یک نگاه جهانی دارد. کسانی که به حوزه وهابیت در ایران ورود کرده اند از حوزه علوم سیاسی و روابط  بین الملل توجه کرده اند و باید گفت سه رویکرد در ایران وجود دارد؛ ۱- رویکرد اول، موجب دشه وهابیت را برای اش یک جوهری قائل شوند. ۲- رویکرد دوم،موجب شده علوم سیاسی و رابط بین الملل نظریه جهان وهابیت را به حوزه سیاست تقلیل دهد. و ۳- رویکرد سوم که می تواند انقلابی هم باشد، رویکرد مردم شناسانه است، باید جامعه عربستان زا شناخت و مولفه های وهابیت را شناخت.

وی در خصوص کتاب، ایران فرهنگی، فرصت ها و چالش ها در تاتارستان، گفت: به علت اینکه ما در خصوص منطقه تاتارستان شناخت خیلی کمی داریم. تصمیم به نگارش این کتاب گرفتم. سفرنامه ابن فضلان، اولین کسانی بودند که به این منطقه رفته رفته اند.

و  هدف خود از نگارش  کتاب شریعتی و هایدگر،  گفت به این سوال که " آیا شریعتی جامعه شناس بوده یا نه؟ " پرداخته ام.

سخنران آخر، یا سخنران سوم سمیه توحیدلو کتاب، حیات اقتصادی ایرانیان در دوره مشروطه، خود را معرفی کرد. کتاب حیات اقتصادی ایرانیان در دوره مشروطه، ۴۶۰ صفحه، شامل یک پیشگفتار و مقدمه و چهار فصل. فصل اول، رویکردهای نظری و روشی، فصل دوم، حیات اقتصادی ایرانیان، فصل سوم خلقیات ایرانیان، و فصل چهارم اخلاق اقتصادی ایرانیان چاپ سال ۱۳۹۴ انتشارات هرمس.

دکتر سمیه توحید لو، گفت: این کتاب رساله دکتری من است و آغاز یک برنامه پژوهشی بوده و همچنان ادامه دارد.

یکی از دغدغه های مهم من بحث توسعه بود و سوال اصلی من این بود که  چرا همیشه در هر چیز و کاری پیش قدم بودیم  و مقتضیات فرهنگی ما زودتر شروع شده بوده اما د رجامعه ما بسیاری از موارد توسعه اتفاق نیافتاده و از خیلی مسائل عقب هستیم؟ چراجامعه ما یک جامعه کوتاه مدت شده است؟و پس از مدتی به عقب بر می گردیم. و بازگشت پذیری در اصول و آرمان ها داریم؟ و دیگر اینکه ما به لحاظ اقتصادی و سیاست اقتصادی کارآفرین های اقتصادی داریم.همه از مسائل اجتماعی و فرهنگی گله دارندکه بازدارنده آن هاست. این گونه سوال ها موجب شد مطالعه خود را در این حوزه ها برنامه ریزی بکنم.به همین منظور، مشروطه را آغازی برای فعالیت های رسمی و غیر رسمی دانسته و شروع کردم مشروطه به عنوان یک بازه زمانی برای ما مهم است. چهار خصوصیت در مورد ایرانی ها مهم است، ۱- تقدیرگرایی۲- سازگاری ایرانیان ۳- محافظه کاری و ۴- امنیت خواهی. و این ویژگی ها برای من مسئله ایجاد کرد که چرا ایرانی ها یک نظم سنتی می طلبند و چرا ای نظم مستقر با نظم جهان هم خوانی ندارد. چرا از منظر ایرانی-ها قرار گرفتن هر چیزی در جای خود مهم است و تغییر به سختی صورت می گیرد؟

این سوال ها و اینکه عدالت چیست و عدالت نظمی در بین ایرانی ها ایجاد می کند که آن قرار گرفتن هر چیزی در جایگاه خود است؟ اگر این نظم مستقر شد خوب است و اگر این نظم مستقر نشد فتنه است و هرج و مرج است.