روایتی دیگر از نکوداشت سی‌وسومین سال تأسیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری
روایتی دیگر از
"نکوداشت سی‌وسومین سال تأسیس پژوهشکدة دانشنامه‌نگاری"
و گرامی‌داشت بنیان‌گذار بنیاد دانشنامة بزرگ فارسی
زنده‌یاد استاد احمد بیرشک
مراسم، روز سه‌شنبه 30 بهمن‌ماه 1403 ساعت 9 صبح در تالار همایش‌های استاد احمد بیرشک در ساختمان پژوهشکدة دانشنامه‌نگاری، با تلاوت آیاتی از قرآن کریم و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.
- ابتدا آقای دکتر مهدی بنایی جهرمی رئیس پژوهشکده، ضمن خوش‌آمد‌گویی به مدعوین، رئیس و معاون محترم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فرزندان استاد بیرشک، آقای دکتر بهروز بیرشک و خانم گیتی بیرشک و همچنین آقایان استاد فریبرز مجیدی و دکتر موسی اکرمی، با خواندن غزلی از حافظ، تقارن نکوداشت را با ولادت حضرت ولی‌عصر (عج) به فال نیک گرفتند و خبر برقراری نخستین پایگاه (سایت) دانشنامة جامع علوم انسانی را به اطلاع همگان رساندند. ایشان ضمن تشکر از دست‌اندرکاران ایجاد این پایگاه، از آقای دکتر مسعود رضایی خواستند تا توضیحاتی در این خصوص در اختیار حاضران قرار دهد. آقای دکتر رضایی، عضو هیئت علمی پژوهشکده، با ذکر تاریخچة مختصری از دانشنامه‌های برخط (آنلاین) جهان، فراهم شدن امکان برقراری پایگاه دانشنامة جامع علوم انسانی را امری مبارک دانست که بسیاری از کمبودهای نمونه‌های کاغذی ازجمله دسترسی محدود مخاطبان، پُرهزینه بودن در تولید و روزآمدسازی را برطرف می‌سازد. ایشان در پایان درمورد نشانی و چگونگی دسترسی به گنجینة داده‌های پایگاه، توضیحاتی مطرح ساختند.
- سپس دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن اعلام علاقة قلبی خود به پژوهشکدة دانشنامه‌نگاری، از حضور خانواده و همراهان قدیمی استاد بیرشک تشکر کردند و اندیشمند و اهل فرهنگ و دانش بودن فرزندان استاد را نشانة فضل آن پدر بزرگوار دانستند. ایشان نهاد‌سازی و استفاده‌های استاد از امکانات ملی و بومی‌سازی تدوین دایره‌المعارف یا دانشنامه‌نویسی را به اثبات رساندن ظرفیت تمدن ایرانی و شرق در گفت‌وگو و یا مواجهه با نگاه خود محور تمدن غرب دانستند.
- پس از آن نماهنگ (کلیپ) کوتاهی از زندگی استاد پخش شد.
- در ادامه استاد فریبرز مجیدی از آغاز همکاری‌های مستقیم خود با استاد بیرشک در سال‌های ابتدایی دهة 60 در انتشارات خوارزمی و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی (فرانکلین سابق) سخن گفتند و اینکه این همراهی با مشارکت ده‌ها نفر از مترجمان و ویراستان سرشناس، منجر به انتشار مجلدات زندگی‌نامة علمی دانشوران و تأسیس بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی در سال‌های بعد شد. ایشان افزود کارهای دقیق استاد چه در امور فرهنگی و آموزشی (ازجمله در مدارس هدف) و چه در امر ترجمه و تألیف و همچنین تأسیس دانشنامه نتیجة سال‌ها دقت و سخت‌کوشی ایشان است.
- پس از آن آقای دکتر موسی اکرمی با اشاره به اینکه استاد بیرشک تقریباً در همة حوزه‌های دانش بشری ازجمله تاریخ، فلسفه، نجوم، ادبیات، گاه‌شماری، ریاضی، فیزیک و مانند آنها ترجمه و تألیف دارند، از آشنایی مقدماتی و علاقة خود به آثار و ترجمه‌های استاد بیرشک در دوران دبیرستان صحبت کردند. و اینکه آن علاقه منجر به پیوستن ایشان به جمع همکاران ترجمه و تدوین زندگی‌نامة علمی دانشوران و سپس قبول معاونت پژوهشی بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی تا پایان دورة ریاست استاد بیرشک و انتشار کتاب مفصل بیرشک‌نامه شد.
- مراسم با پخش چند فیلم کوتاه از همکاران در پیوند با شخصیت و ویژگی‌های استاد بیرشک، و نقش و اهمیت و جایگاه دانشنامه و دانشنامه‌نگاری ادامه یافت.
- در بخش بعدی آقایان دکتر نجفی، دکتر جنیدی و دکتر بنایی جهرمی با اهدای لوح یادبودی از فرزندان استاد، آقای دکتر بهروز و خانم دکتر گیتی بیرشک تکریم و تجلیل کردند.
- دکتر بهروز بیرشک در ابتدا با تأکید بر نقش مؤثر حمایت زنده‌یادان دکتر محمود بروجردی و دکتر حسن حبیبی در تشکیل بنیاد دانشنامة بزرگ فارسی به اهمیت دو اثر با ارزش زندگی‌نامه علمی دانشوران شامل زندگی‌نامة حدود سه هزار دانشمند بین‌المللی و ایرانی و همچنین گاه‌شماری ایرانی که ازنظر چندین صاحب‌نظر جهانی ازجمله پرفسور راین‌گُلد دقیق‌ترین گاه‌شماری جهان است اشاره کرد. وی با گلایه از برخی نامهربانی‌ها در ابتدای تشکیل بنیاد دانشنامه به علاقة وافر پدر به صمیمیت در همکاری و داشتن روحیة کار جمعی با رویکرد ایرانی و ملی تأکید داشتند.
- در بخش دوم مراسم ابتدا دکتر محسن بهلولی، معاون پژوهشکدة دانشنامه‌نگاری، ضمن ایراد سخنانی، از هنر شفاف‌نگاری به‌منزلة درسی بزرگ از سال‌ها کار در دانشنامه یاد کرد. اینکه باید گویا، شفاف و مختصر نوشت، در نقد بی‌رحم بود و از بازتولید و بازتقلید هر محتوای در دسترسی پرهیز کرد.
- سپس دکتر اصغر اسمعیلی، از اعضای هیئت علمی پژوهشکدۀ دانشنامه‌نگاری، درخصوص ویژگی‌های زبان و قلم استاد، با خوانش پاره‌ای از نوشتارهای استاد، بر توجه ویژۀ ایشان به زبان فارسی تأکید کردند و اهتمام به برقراری همکاری با شاعران و ادیبانی ازجمله زنده‌یاد فریدون مشیری در بخش فرهنگ‌نگاری را گواه این امر دانستند. وی در ادامه با ذکر نام گروهی از نویسندگان و مترجمانی که استاد بیرشک به همکاری دعوت کرده و شوراهای متعدد علمی که تشکیل داده بود، به اعتقاد راسخ استاد به شبکه‌سازی علمی اشاره کرد
- دکتر مهدی بنایی جهرمی رئیس پژوهشکده، در سخنان بخش پایانی مراسم این پرسش را مطرح ساخت که چرا درمیان انبوه جمعیت آدمیان، صرفاً شمار نادری از افراد راه دشوار دانایی و راه دشوارترِ دانا کردن را پیش می‌گیرند. چنانچه ارسطو گفته است «همة آدمیان براساس سرشتشان مشتاق به دانستن هستند» یعنی خاستگاه و آهنگ به‌سوی آگاهی، بخشی از سرشت ماست. فقط کسی که به سرشت خود آگاه باشد براساس همان آگاهی به درد می‌رسد. نادانی سرشتی است که پی بردن به آن دردآور است. آدمی خودگریز است، چون در ذات خود نادان است. و خیال نکنیم که درد خود آگاهی درد سختی نیست. بلکه می‌تواند بسیار هولناک باشد. خودآگاهی مقدم بر دانایی است و ما را به‌سمت آگاهی می‌برد. و در دانایی است که به آرامش می‌رسیم. نوعی خودآگاهی بعد از دانایی هم وجود دارد. و دانایی گرچه راه است، مقصد نیست.
- در بخش بعدی با حضور دکتر بهروز بیرشک، دکتر اکرمی، استاد فریبرز مجیدی و دیگران، از پنج کتاب «دانشنامة مطالعات بین‌المللی ورزشی»، «دانشنامة محیط زیست ایران»، «دانشنامة ویروس‌های گیاهی و قارچی» و «اندیشه‌های تربیتی گیلبرت رایل» رونمایی شد.
- سپس پیش از پایان مراسم، از بازنشستگان سال‌های اخیر پژوهشکده، خانم‌ها زینب مشتاقی، سهیلا شمس‌الله و آقایان محمد فلاح، شعبانعلی برادری، جمشید ظفری و سعید زیوری. و برگزیدگان بخش پژوهشی پژوهشکده، خانم‌ها دکتر آزیتا افراشی، دکتر مهلا آرین‌پور، آقایان دکتر محمد‌علی سلمانی ندوشن، مسعود امیرخانی و برندگان مسابقۀ عکاسی از طبیعت؛ مربوط به فرزندان کارکنان پژوهشکده، تجلیل به عمل آمد.
تهیه‌کنندۀ گزارش:
مهرداد سرمدی
نظر شما :