قطب زبانشناسی پیکره ای

با درخواست پژوهشگاه برای تشکیل قطب‌های علمی (ادبیات و پژوهش‌های میان رشته‌ای،جامعه و امنیت، زبانشناسی پیکره‌ای، تاریخ اجتماعی معاصر ایران) که از میان این قطب‌ها، قطب علمی زبانشناسی پیکره‌ای در جلسۀ شورای قطب‌های علمی مورخ1/11/97مطرح و با آن موافقت شد. اعضای قطب علمی مذکور به شرح زیرند:

1. دکتر  فرزانه گشتاسب                    8. دکتر یوسف محمد نژاد عالی زمینی

2. دکتر آتوسا رستم بیک                   9. دکتر سید مصطفی عاصی (مدیر قطب)

3. دکتر آزیتا افراشی                       10 .دکتر جان اله کریمی مطهر

4. دکتر زهره زرشناس                    11. دکتر مرضیه یحیی‌پور

5. دکتر حسین صافی                       12.  دبیر قطب دکتر مسعود قیومی

6. دکتر محمود بی‌جن‌خان

7. دکتر جان اله کریمی مطهر

گزارشی از فعالیت دفتر قطب  زبانشناسی پیکره ای در سال 1398

• پیگیری فعالیت‌های تعریف شده در طرحنامه اولیه
• اعلام عمومی تصویب قطب زبانشناسی پیکره‌ای
• طراحی آرم(لوگو) و وبگاه، قطب زبانشناسی پیکره‌ای
• مروری بر طرحنامه اولیه تشکیل قطب و امکان سنجی برای تعریف فعالیت‌ها در قطب
• بررسی شیوه و ضوابط عضوگیری در قطب و تهیه دستور العمل

تعریف برنامه‌های کوتاه مدت شش‌ماه و بلند مدت حداکثر یکسال برای فعالیت‌های پیشنهادی قطب زبانشناسی پیکره‌ای بررسی کارهای علمی اجرایی قطب

1. معرفی اجمالی تعدادی از طرح‌های پیشنهادی و ساختار طرحنامه و ارسال فایل طرح‌ها

2. منابع مالی طرح‌هاو پرداخت هزینه‌ها

3. طرح‌های قطب به عنوان کارفرمایی

4.اعلام فراخوان برای تشکیل شاخه‌های تحصصی در حوزه زبانشناسی پیکره‌ای

5. دعوت از یکی از همکاران در یکی قطب‌های علمی کشور.

گزارش سال 99 قطب زبانشناسی

•   اعلام واریز مبلغ 200میلیون ریال اعتبار برای قطب علمی زبانشناسی پیکره‌ای.
• پرسش دربارۀ چگونگی محل‌های هزینه کرد این اعتبار(آیا برای اجرای طرح‌های پژوهش است یا هزینه‌های دیگر را نیز در بر می‌گیرد؟).
• پیشنهاد برای چگونگی هزینه کردن اعتبار در سه سطح:

الف- هزینه‌های جاری قطب

ب- برگزاری همایش‌ها و سخنرانی‌ها برای تعامل با پژوهندگان و فعالان این حوزه و معرفی قطب علمی زبانشانسی پیکره‌ای به جامعه علمی ایران.

پ- تامین بخشی از هزینه‌های طرح‌های پژوهشی برپایۀ اولویت‌های تعیین شده.

• طرح‌های پژوهشی در سه دسته کلی مقوله بندی شدند:

الف- طرح‌های مربوط به بررسی‌های نظری یا میدانی برای شناسایی مسائل پیکره‌ای در ایران،

ب- طرح‌های زیرساختی مانند تهیه استانداردها ، برچسب گذاری و نرم افزار‌های مربوط،

پ- طرح‌های مربوط به تهیه انواع پیکره اعم از عمومی، تخصصی، گویشی، و مانند آن.

• براساس این دسته بندی، طرح‌های دریافتی بدین گونه دسته‌بندی شد:

طرح‌های نظری: طرح"معرفی و طبقه بندی پیکره‌های زبان فارسی: وضعیت موجود، پیش بینی نیازها، توصیه‌هایی برای آینده" توسط سرکار خانم دکتر افراشی با هزینه پیشنهادی 300میلیون ریال.

طرح‌های زیر ساختی: طرح: "تدوین فرهنگ واژه‌های زبانشناسی به همراه ایجادنرم افزار تدوین فرهنگ‌های پیکره بنیاد"توسط جناب آقای دکتر عاصی با هزینه پیشنهادی 350 میلیون ریال.

طرح"تهیه و برچسب گذاری زبانشناختی پیکره‌ پایشی روزنامه‌ای فارسی- مورد خاص: همه گیری کرونا " توسط جناب آقای دکتر قیومی با هزینه پیشنهادی 400میلیون ریال.

طرح‌های تولید پیکره: طرح "امکان سنجی برای تجزیه و تحلیل مشخصه‌های پیکره بنیاد آوایی در دو گویش ایرانی" توسط جناب آقای دکتر بی جن‌خان با هزینه پیشنهادی 300میلیون ریال.

طرح "تهیه پیکره زبانی گویش کهن شیراز" توسط جناب آقای دکتر جعفر دهقی با هزینه پیشنهادی 350میلیون ریال.

طرح"گسترش پیکره مطبوعاتی پایگاه داده‌های زبان فارسی"توسط سرکار خانم دکتر رستم بیگ با هزینه پیشنهادی 150میلیون ریال.

طرح "رویکرد زمانی به ساختار زبانی قرآن کریم به مثابه یک پیکره" توسط جناب آقای دکتر پاکتچی.

طرح"تدوین پیکرۀ متون کلاسیک فارسی – بخش اول متون نظم قرن‌های 4و5هجری " توسط جناب آقای دکتر محمد نژاد.

طرح "تدوین فرهنگ کوچک سه زبانۀ پیکره بنیاد سعدی- فارسی – انگلیسی " توسط سرکار خانم دکتر زرشناس.

طرح‌های سرکار خانم دکتر گشتاسپ و جناب آقای دکتر کریمی مطهر برای تدوین پیکره‌ای موازی زبان‌های فارسی میانه و زبان روسی با زبان فارسی.

                              

گزارشی از فعالیت دفتر قطب  زبانشناسی پیکره ای در سال 1399

• اعلام واریز مبلغ 200میلیون ریال اعتبار برای قطب علمی زبانشناسی پیکره‌ای.
• پرسش دربارۀ چگونگی محل‌های هزینه کرد این اعتبار(آیا برای اجرای طرح‌های پژوهش است یا هزینه‌های دیگر را نیز در بر می‌گیرد؟).
• پیشنهاد برای چگونگی هزینه کردن اعتبار در سه سطح:

الف- هزینه‌های جاری قطب

ب- برگزاری همایش‌ها و سخنرانی‌ها برای تعامل با پژوهندگان و فعالان این حوزه و معرفی قطب علمی زبانشانسی پیکره‌ای به جامعه علمی ایران.

پ- تامین بخشی از هزینه‌های طرح‌های پژوهشی برپایۀ اولویت‌های تعیین شده.

• طرح‌های پژوهشی در سه دسته کلی مقوله بندی شدند:

الف- طرح‌های مربوط به بررسی‌های نظری یا میدانی برای شناسایی مسائل پیکره‌ای در ایران،

ب- طرح‌های زیرساختی مانند تهیه استانداردها ، برچسب گذاری و نرم افزار‌های مربوط،

پ- طرح‌های مربوط به تهیه انواع پیکره اعم از عمومی، تخصصی، گویشی، و مانند آن.

• براساس این دسته بندی، طرح‌های دریافتی بدین گونه دسته‌بندی شد:

طرح‌های نظری: طرح"معرفی و طبقه بندی پیکره‌های زبان فارسی: وضعیت موجود، پیش بینی نیازها، توصیه‌هایی برای آینده" توسط سرکار خانم دکتر افراشی با هزینه پیشنهادی 300میلیون ریال.

طرح‌های زیر ساختی: طرح: "تدوین فرهنگ واژه‌های زبانشناسی به همراه ایجادنرم افزار تدوین فرهنگ‌های پیکره بنیاد"توسط جناب آقای دکتر عاصی با هزینه پیشنهادی 350 میلیون ریال.

طرح"تهیه و برچسب گذاری زبانشناختی پیکره‌ پایشی روزنامه‌ای فارسی- مورد خاص: همه گیری کرونا " توسط جناب آقای دکتر قیومی با هزینه پیشنهادی 400میلیون ریال.

طرح‌های تولید پیکره: طرح "امکان سنجی برای تجزیه و تحلیل مشخصه‌های پیکره بنیاد آوایی در دو گویش ایرانی" توسط جناب آقای دکتر بی جن‌خان با هزینه پیشنهادی 300میلیون ریال.

طرح "تهیه پیکره زبانی گویش کهن شیراز" توسط جناب آقای دکتر جعفر دهقی با هزینه پیشنهادی 350میلیون ریال.

طرح"گسترش پیکره مطبوعاتی پایگاه داده‌های زبان فارسی"توسط سرکار خانم دکتر رستم بیگ با هزینه پیشنهادی 150میلیون ریال.

طرح "رویکرد زمانی به ساختار زبانی قرآن کریم به مثابه یک پیکره" توسط جناب آقای دکتر پاکتچی.

طرح"تدوین پیکرۀ متون کلاسیک فارسی – بخش اول متون نظم قرن‌های 4و5هجری " توسط جناب آقای دکتر محمد نژاد.

طرح "تدوین فرهنگ کوچک سه زبانۀ پیکره بنیاد سعدی- فارسی – انگلیسی " توسط سرکار خانم دکتر زرشناس.

طرح‌های سرکار خانم دکتر گشتاسپ و جناب آقای دکتر کریمی مطهر برای تدوین پیکره‌ای موازی زبان‌های فارسی میانه و زبان روسی با زبان فارسی.

گزارشی از فعالیت دفتر قطب  زبانشناسی پیکره ای در سال 1400

در سال گذشته به‌دلیل ادامة شرایط ویژة همه‌گیری بیماری ویروس کرونا نشست‌های غیرحضوری و مشاوره‌های انفرادی قطب علمی زبان‌شناسی پیکره‌ای برگزار شد و کارهای زیر به‌انجام رسید:

۱-اجرای یکی از طرح‌های زیرساختی:

یکی از طرح‌هایی که از مدتها پیش بررسی‌های نظری و گردآوری داده‌های آن آغاز شده بود طرح «تدوین فرهنگ واژه‎های زبان‎شناسی به‎همراه ایجاد نرم‎افزار تدوین فرهنگ‌های پیکره بنیاد» بود که هزینه‌ای نزدیک به 350 میلیون ریال برای آن پیش‌بینی شده بود. ازآنجاکه نیمی از این طرح پیش‌تر به‌انجام رسیده بود، اجرای کامل آن با زمانی کوتاه‌تر و هزینه‌ای کم‌تر امکان‌پذیر بود. ازاین‌رو  با چانه زنیِ هزینة نرم افزار و کاهش آن به‌مبلغ ۲۸۰ میلیون ریال و با بهره‌گیری از کمک مالی (گرنت) مربوط به یک رسالة دکتری مرتبط با آن از دانشگاه تربیت مدرس به مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال، و ۱۸۰ میلیون ریال از اعتبار تخصیصی وزارت عتف، این طرح به انجام رسید و هم‌اکنون با عنوان فرهنگ زبان‌شناسی و فرهنگ گونه‌بنیاد در پایگاه داده‌های زبان فارسی در دسترس همة پژوهندگان است.  

۲-افزودن امکانات تازه به پایگاه داده‌های زبان فارسی و ادامة کارهای نگهداری و ارائة خدمات پژوهشی به کاربران.

این فعالیت‌ها بر پایة قرارداد پشتیبانی و نرم‌افزاری انجام می‌گیرد.

۳-برگزاری مدرسة زمستانی زبان‌شناسی پیکره‌ای:

 در کنار برگزاری نشست‌های غیرحضوری و مشاوره‌های انفرادی قطب علمی زبان‌شناسی پیکره‌ای،  از آبان‌ماه سال گذشته «مدرسة زمستانی زبان‌شناسی پیکره‌ای و کاربردهای آن» با سفارش ستاد علوم شناختی برگزار گردید و با استقبال بسیار خوب استادان، پژوهندگان و دانشجویان روبرو شد. این دورة ۱۲ هفته‌ای که با همکاری ستاد علوم شناختی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، انجمن زبان‌شناسی ایران و دانشکدة کامپیوتر دانشگاه شهید بهشتی به اجرا در آمد تا ۲۳ اسفندماه به‌انجام رسید.

بازخوردهای دریافتی نشان از رضایت شرکت‌کنندگان و ارتقاء سطح آگاهی جامعة علمی نسبت به این حوزه و کاربردهای عملی پیکره‌ها در پژوهش‌های زبانی و زبان‌شناختی دارد. تاکنون درخواست‌هایی برای تکرار این دوره و نیز ادامة آن داده شده است.

مطالب مدرسه با تدریس ۹ تن از اعضای قطب و استادان دانشگاه‌های همکاری کننده به‌شرح زیرارائه شد: