محمدعلی سپانلو

محمدعلی سپانلو(1319_1394) شاعر، منتقد و پژوهشگر.

سپانلو در 1340 هنگامی که دانشجو بود، با عده‌ای از نویسندگان جوان گروه طرفه را بنیاد نهاد. این گروه با مشارکت نادر ابراهیمی، احمدرضا احمدی، غفار حسینی، محمدعلی سپانلو و نوری علاء شکل گرفت؛ آنان ضمن انتشار جنگی به همین نام و جزوه شعر، موسسه‌ای برای انتشار آثار خود یا آثار منطبق با گرایش‌های گروه تاسیس کردند. سپانلو پس از فارغ التحصیلی به فعالیت در مطبوعات ادامه داد، در 1349 چندی بازداشت و از 1353 تا 1356 ممنوع‌القلم شد.

او از بنیادگذاران و فعالان کانون نویسندگان ایران بود و کتاب سرگذشت کانون نویسندگان ایران را که در سال 2002 در استکهلم منتشر کرده، از منابع اصلی شناخت این تشکل است. سپانلو در 1382=2003 نشان شوالیه ادبیات و هنر را از دولت فرانسه دریافت کرده و مجموعه‌ای از اشعار و مقالاتش که به فرانسه ترجمه شده‌اند جایزه ممتاز شعر ماکس ژاکوب را از آن وی کرده است.
او در اولین مجموعه شعری‌اش آه... بیابان(1342)، محیط شهر را به عنوان ماده اصلی برای فضاسازی شعر بر می‌گزیند و به عناصر شهری خصلتی تاریخی_اسطوره‌ای می‌بخشد. در منظومه خاک(1344)، ناهنجاری و ضعف زبانی مجموعه اول را برطرف می‌کند و همچون اخوان، شاملو و فروغ زبان کهنه را با زبان زنده معاصر تلفیق می‌کند.

پیاده‌روها(1347) نقطه عطفی در آثار اوست که سه رکن دارد:

1. زبان تلفیقی

2. تداعی آزاد معنایی که پس از این تبدیل به ویژگی شاخص و شگرد اصلی او می‌شود.

3. حرکت به جانب پیچیدگی ایماژها و صور خیال تازه.

سپانلو در سه دفتر بعدیاش، سندباد غایب(1352)، هجوم(1356) و نبض وطنم را می گیرم(1357) گرایش بیشتری به پیچیدگی معنایی می‌یابد. سرآغاز دفترهای شعرش در دهه هفتاد خیابان ها، بیابان هاست؛ اثری که نشان می‌دهد شاعر توانسته از فضای شعری دهه شصت بگذرد و به آستانه شعر روز برسد. پس از این به ترتیب ژالیزبانا(1381)، کاشف از یاد رفته ها(1387)، قایق سواری در تهران(1388) از او منتشر شده است.

سایر دفترهای شعری: رگبارها(1346)،هجوم(1356)، ساعت امید و هیکل تاریک(1368)، پاییز در بزرگراه(شعرهای سبز و سیاه)(1379).
سایر منظومه‌ها: منظومه 1399(1997، دنور_1379، تهران).
پژوهش‌های ادبی: بازآفرینی واقعیت(1349)، نویسندگان پیشرو ایران(1362)، شاعر ترانه ملی(درباره عارف قزوینی)(1365)، بهار(1374)، چهار شاعر آزادی(1994=1372، اوپسالا_ 1377، تهران)، قصه قدیم(ج اول1378، ج دوم 1381، متن کامل در یک مجلد1388).

مجموعه مقالات و یادداشت‌ها، چند ترجمه و یک مجموعه داستان به نام مردان(1349) از او منتشر شده است.

منابع: چشم انداز شعر معاصر ایران و فرهنگ ادبیات فارسی معاصر