مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث(1306_1369) شاعر متخلص به «امید» و نام قلمی «م. امید»، ادیب.

او از پیشکسوتان شعر امروز فارسی، خصوصا شعر نو حماسی و اجتماعی است. آشنایی او با شعر و ادب گذشته سبب خلق زبانی مختص او شد که هم شوکت و شکوه سبک خراسانی را داشت و هم از زبان امروزین مایه می‌گرفت. زندگی تاریخی و ادبی اخوان را در چند دوره می‌توان بررسی کرد. دوره نخست در مشهد سپری شد و سروده‌هایش معطوف به حالات عشق و جوانی است. سروده‌های این دوره در دفتری به نام ارغنون(1330 یا 1331) چاپ شده است. دوره دوم با آمدنش به تهران آغاز می‌شود.

آشنایی او با نیما و طرز شاعری او، جهان شعر او را و آشنایی با محمد مصدق و ایده‌های او،  شعور اجتماعی‌اش را دگرگون کرد. در این مرحله با شاعری روبرو هستیم که سر تا پا امید، نشاط و دعوت به مبارزه علیه بدی‌ها و بی عدالتی‌هاست و انقلابی در فرم و محتوای شعرش ایجاد کرده است. حادثه شکست نهضت ملی نفت(1332)، سرآغاز دوره سوم زندگی اخوان است؛ دوره‌ای که در آن شکوه امیدوارانه «امید» فروریخت اما در عین حال استعداد هنری‌اش رشد کرد. این شکست و تجربه زندان به دلیل حمایت از مصدق، تکانه روحی عظیمی در او ایجاد کرد که ظهور زبانی‌اش را در شاهکارهایی مثل آخر شاهنامه(1338) و زمستان(1335) می‌بینیم. در دوره چهارم زندگی حماسه‌پرداز خراسانی، پس از مرثیه‌سرایی و تجربه خشم، شاهد یأس اجتماعی هستیم؛ یأس عمیقی که بعدها از یأس اجتماعی فراتر رفته و انگاره‌های هستی‌شناختی شاعر را هم در بر می‌گیرد. صورت نوشتاری این حالات را در از این اوستا(1344) و منظومه شکار(1345) می توان دید. در دوره پنجم(از 1336 تا 1360) حرکت‌های اجتماعی مربوط به انقلاب اسلامی، کورسوی امیدی در جان اخوان روشن می‌کند که بزدوی فروکش کرده، و یأس و نومیدی دوباره بر او مستولی می‌گردد. سه دفتر در حیاط کوچک پاییز در زندان(1348)، زندگی می‌گوید: اما باز باید زیست(1357) و دوزخ اما سرد(1357) در این سالها منتشر می‌شوند. دوره پایانی زندگی اخوان(1360 تا 1369) شاعر نومید و خسته و اندوهگین دوباره به شعر سنتی روی می‌آورد. وجه شاخص اخوان ثالث در دست یافتن به سبک شخصی در سه سطح زبانی، ادبی و فکری_محتوایی است.

سایر دفترهای شعر: عاشقانه‌ها و کبود(1348)، ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم(1367)
منظومه‌ها: سواحلی و خوزیات(1381)، سال دیگر ای دوست، ای همسایه(1393)
داستان برای نوجوانان: درخت پیر و جنگل(1355)
مجموعه داستان مرد جن زده(1354)
گفتگوها: صدای حیرت بیدار(1371)
علاوه بر اینها پژوهش‌های ادبی و مجموعه مقالاتی نیز از اخوان منتشر شده است.

منبع:چشم انداز شعر معاصر ایران، فرهنگ ادبیات فارسی معاصر