غلامحسین ساعدی

غلامحسین ساعدی(1314_1364) داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس با نام مستعار "گوهر مراد".

ساعدی از سال 1330 وارد فعالیت‌های سیاسی شد و مسئولیت انتشار روزنامه‌های صعود و فریاد و جوانان را در آذربایجان بر عهده گرفت و اولین اثرش نیز در یکی از همین مجله‌ها به چاپ رسید. در 1334 به دانشکده پزشکی تبریز راه یافت و اولین کتابش خانه‌های شهر ری را منتشر کرد. در سال 1337 نخستین نمایشنامه‌اش را با عنوان قاصدها در مجله صدف به چاپ رساند. دهه 1340 دوره اوج کار او بود.

از 1352 انتشار گاهنامه الفبا را آغاز کرد که در ششمین شماره با دستگیری مجدد وی متوقف شد. ساعدی در سال 1360پس از مشکلاتی که بر اثر انتشار داستانی به نام قصاص پیدا کرد به فرانسه رفت؛ در آنجا به فعالیت‌های ادبی خود ادامه داد و شش شماره دیگر از الفبا را از سال 1361 تا 1364 منتشر کرد. او در داستان‌هایش به تجزیه و تحلیل روان شناختی آدم‌های زمانه می‌پردازد و برای نشان دادن آثار روانی_اجتماعی خشونت جامعه بر ارواح مردم خرده پا، به نوعی سوررئالیسم می‌رسد. او برای رسیدن به نتایج تمثیلی با کمک عوامل ذهنی و حسی اغراق آمیز فضایی مشکوک و ترسناک می‌آفریند. ساعدی آثار موفقی با زمینه‌های قومی و اقلیمی کاملا متفاوت _از جنوب گرفته تا آذربایجان_ پدید آورد؛ همچنین آشنایی عمیقش با روستاییان، تاثیر بسزایی در داستان‌هایش داشت.  توانایی شکرف در فضاآفرینی، مهارت در ایجاد کشش و حس تعلیق، احتراز از خلق شخصیت‌های بی هویت، بازسازی نسبتا دقیق رویدادهای تاریخی، پرداختن به فقر و بیماری و شکست و بیهودگی، استعداد فوق‌العاده در توصیف و تشریح اختلالات روانی و جنون، و بالاخره اجتناب از پدید آوردن صحنه‌های احساساتی از ویژگی‌های بارز آثار اوست.

سایر رمانها: توپ(1347)، غریبه در شهر(1369)، تاتار خندان(1373)
مجموعه داستانها: شب نشینی باشکوه(1339)، دندیل(1345)، واهمه‌های بی نام و نشان(1346)، گور و گهواره(1350)، آشفته حالان بیداربخت(1377)، عزادارن بیل(1343)، ترس و لرز(1347)
نمایشنامه‌ها(با نام گوهر مراد): کاربافکها در سنگر(1339)، کلاته گل(1340)، چوب به دستهای ورزیل(1344)، بهترین بابای دنیا(1344)، آی با کلاه، آی بی کلاه(13446)، پرواربندان(1348)، وای بر مغلوب (1349)، جانشین(1349)، چشم در برابر چشم(1350)، ماه عسل(1357) (با نام ساعدی) پیگمالیون(1335)، پرده داران آینه افروز و اتللو در سرزمین عجایب(1365)، بازگشت(؟، پاریس)، مار در معبد(1372)، ضحاک(1377).
علاوه بر اینها مجموعه نمایشنامه‌ها، پانتومیم، نامه، تک نگاری و چند فیلمنامه و داستان برای کودکان نیز از او منتشر شده است.

منبع: صد سال داستان نویسی ایران و فرهنگ ادبیات فارسی معاصر