شهریار

شهریار یا محمد‌حسین بهجت‌تبریزی(1283_1367) در ابتدا بهجت تخلص می‌کرد اما با تفالی به دیوان خواجه آن را به شهریار تغییر داد. شهریار جزو جریان شاعران سنتی‌پرداز اصیل به حساب می‌آید که در سرودن غزل‌های عاشقانه توانایی شگفت‌آوری داشت.

تصویری که اشعارش به ما ارائه می‌دهند، پرده از پنج نما در شاعر برمی‌دارند: نخست شاعری که سخت مقلد حافظ است و هر چند بهترین نمونه را برای تقلید انتخاب کرده اما کارش اصالت ندارد. دوم شاعری که قصد دارد از زیر سلطه غزلیات حافظ رها شود و سراینده تجربیات شاعرانه و شهودهای شخصی خود باشد. این چهره از شاعر است که جایگاه او را تا مرتبه غزل‌سرایان درجه اول معاصر بالا برده است. سوم شاعر نوپردازی که به قالب‌ها و شیوه نو روی آورده است. علاقه شدید شاعر به بوطیقای سنتی از یک طرف و میل به نوگرایی و وسوسه تجربه قالب‌های نو از طرف دیگر، او را به سرودن شعر نیمه سنتی برانگیخت.

ساختن تصاویر نو، به کار گرفتن زبان تازه، کشف حوزه معنایی و عاطفی جدید، از ویژگی این قسم سروده‌هاست. وسوسه نوگرایی او را به سرودن شعر آزاد هم ترغیب کرد اما ساختار و فرم درونی آن‌ها ضعیف بود. چهارم شاعر ترک زبان که با سرودن اشعاری چون «حیدر‌بابایه سلام» نام خود را به عنوان یکی از بزرگترین شاعران ترک زبان، شهره عالم کرد. پنجم شاعر سنتی پرداز اصیل. طیف خوانندگان شهریار تنوع و گستره چشمگیری دارد و حضور او در حافظه ادبی و تاریخی قوم در میان شاعران کم نظیر است. اخوان ثالث از او به عنوان «ترک غزلسرا» یاد کرده است: امید بندۀ ترکی غزلسراست که گوید/نوشتم این غزل نغز با سواد دو دیده؛ و شفیعی کدکنی او را نماینده تمام عیار رمانتیسم ایرانی دانسته است.

منظومه‌ها: روح پروانه(1308)، صدای خدا(1321)، قهرمان استالین‌گراد(1325).
دفتر شعر: نغمه‌های خون(1363)
به زبان آذری: حیدربابایه سلام(1332)، شهریارین آذربایجان دیلینده اثرلری(1361،به کوشش یحیی شیدا) 
دیوان‌ها: دیوان شهریار تبریزی(1310 با مقدمه محمد تقی بهار)، شهریار1. غزلیات، رباعیات، قطعات(1328، انتشار در 1333)، شهریار 2. مثنوی‌ها، قصیده‌ها و اشعار متفرقه(1335)، شهریار 3. مکتب شهریار(1335)، شهریار 4. افسانه شب و سایر آثار(1336)
دیوان بهار در سال 1310 با حجمی اندک منتشر شد و طی سال‌های بعد بدان افزوده شد تا آنکه در 1346 با عنوان کلیات دیوان شهریار در پنج جلد در تبریز منتشر شد. از 1370 تا کنون کلیات دیوان شهریار در چهار جلد منتشر می‌شود.

منابع: چشم انداز شعر معاصر ایران و فرهنگ ادبیات فارسی معاصر