برگزاری بیست‌و یکمین جلسه کرسی مطالعات راهبردی شاخص‌سازی- آقای علیرضا زاهدیان

در این نشست علمی که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید، ابتدا آقای محمدعلی مینایی، دبیر کرسی مطالعات راهبردی شاخص‌سازی، با اشاره به نقش و اهمیت آمارهای دقیق در رصد و پایش امور اجتماعی و امنیتی، خاطر نشان ساختند: تحلیل و بررسی وضع موجود تنها در شرایطی صائب و قابل اطمینان خواهد بود که با ابتناء بر آمارهای دقیق ارائه شده باشد و در نبود داده‌های لازم و کافی تحلیل نه تنها مفید نخواهد بود بلکه خود موجبات سردرگمی‌های مضاعف را فراهم می‌آورد. در ادامه آقای علیرضا زاهدیان - معاون مرکز آمار ایران - به بررسی آخرین تغییر و تحولات جمعیتی در کشور پرداخته و آنرا از منظر امنیت ملی مورد بررسی قرار دادند. نرخ باروری در ایران در سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۵ بالاتر از ۶ بوده است در حالیکه در بین سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ نرخ باروری به حدود ۲ رسیده است. بنابراین شاخص جمعیت ایران که در مقطع زمانی مشخصی در زمره جوانترین جمعیتهای جهان به‌شمار می‌رفت در بازه زمانی بیست تا سی سال آینده به جمعیت کهنسال بدل خواهد شد و نظر به پایین‌بودن نرخ باروری و محدودبودن اعضاء خانوارهای ایرانی، در آینده نگهداری و مراقبت از این جمعیت کهنسال امری دشوار بوده و صندوقهای بیمه نیز با شرایط فعلی نمی‌توانند تسهیلات مورد نظر را به این افراد ارائه کنند. یکی دیگر از نتایج چنین فرایندی کاهش نیروی کار خواهد بود امری که آینده صنعتی و تولیدی کشور را با مخاطره مواجه ساخته و ای بسا ضرورت تغییر سیاست‌های مهاجرپذیری را به همراه داشته باشد. مسئله یادشده با ابعاد خاصی که دارد می‌تواند برای امنیت ملی یک مخاطره محسوب شود و بنابراین، در فرصت باقی‌مانده نهادهای مسئول و تصمیم‌ساز باید پیرامون این مسئله سیاست‌هایی را اتخاذ نمایند. از سوی دیگر یکی از شاخص‌های نگران‌کننده جمعیتی، کاهش شدید جمعیت روستایی است. این واقعیت از دو عامل منشاء می‌گیرد؛ یکی آنکه بسیاری از جمعیت‌های روستایی به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند و دیگر آنکه ما با تبدیل فزاینده دهات به شهرها مواجه هستیم. در پایان آقای محمدعلی مینایی، ضمن ارائه جمع‌بندی نهایی جلسه با اشاره به موضوع شاخص‌های جمعیتی، خواستار رویکردی موسّع به مقولات امنیتی شدند. در قالب رویکرد سنتی و مضیّق به امنیت غالباً عناصر سخت به مثابه تهدیدات امنیتی شناخته می‌شوند، حال آنکه با گذار از رویکرد یاد شده باید بیش از پیش به نقش و جایگاه متغیرهای اجتماعی در امنیت و ناامنی اجتماعی پرداخته شود. از جمله مهمترین متغیرهای اجتماعی موثر بر امنیت ملی نیز شاخص تغییرات جمعیتی است..