گزارش نشست نقد و بررسی کتاب «ناخودآگاه سیاسی، روایت همچون کنش نمادین اجتماعی»

نشست نقد و بررسی «کتاب ناخودآگاه سیاسی، روایت همچون کنش نمادین اجتماعی» نوشتۀ دکتر فردریک جیمسون و ترجمۀ دکتر حسین صافی یکشنبه، 29 بهمن‌ماه 1402 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نقد و بررسی شد.
در آغاز این نشست دکتر شاهین آریامنش دبیر علمی نشست گفت: دومین نشست نقد و بررسی کتاب را به نقد و بررسی  کتاب ناخودآگاه سیاسی، روایت همچون کنش نمادین اجتماعی اختصاص دادیم. فردریک جیمسون نویسندۀ این کتاب منتقد و نظریه‌پرداز و نیز استاد ادبیات تطبیقی است که روندهای فرهنگی و به‌ویژه پست‌مدرنیته و سرمایه‌داری را نقد و بررسی کرده است. جیسمون در ناخودآگاه سیاسی بر جدایی ادبیات از سیاست خط بطلان می‌کشد و پیوندهای آفرینش ادبی را با بستر سیاسی‌اش از نو به گونه‌ای تازه برقرار می‌کند. ناخودآگاه سیاسی در دوره‌ای به نگارش درآمد که موج نظریه‌های فرانسوی همه‌جا فراگیر شده بود.
او افزود: جیمسون ناخودآگاه سیاسی را برای نخستین بار در سال ۱۹۸۱ منتشر کرد که پس از سال‌ها در ایران به زبان فارسی از سوی انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و نشر نیماژ منتشر شد.
در ادامه دکتر علیرضا ملایی‌توانی درباره این کتاب گفت: من از نظر تاریخی و به‌عنوان یک مورخ کتاب را مورد مطالعه قرار دادم و از اصطلاح ناخودآگاه تاریخی برای نگاه به کتاب و نقد آن استفاده کرده‌ام. ناخودآگاه تاریخی منوط به گذشته است و آن چیزی است که بر یک ملت گذشته است. روایت کتاب روایتی مارکسیستی است و نویسنده اعتقاد دارد، روایت ناسیونالیستی روایتی پاسخ‌گو نیست و به‌همین دلیل روایت مارکسیستی را به‌کار می‌برد.
دکتر مالک شجاعی جشوقانی دیگر سخنران این نشست از منظر فلسفی به این کتاب پرداخت و گفت: نویسنده در این کتاب وارد بحث‌های پیچیده‌ای شده است که از منظر هرمنوتیک و فلسفه علوم انسانی قابل بحث و بررسی است.
در ادامه دکتر محمدسالار کسرایی منتقد دیگر این کتاب گفت: کتاب از همان منظر ناخودآگاه سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. ترجمه کتاب کار بسیار سخت و پُر زحمتی بوده است چراکه متن کتاب، متنی سخت است و ترجمه ادبی آن، متن را سخت‌تر کرده است. در کتاب واژه‌های تخصصی بسیاری به‌کار رفته است که نیاز به توضیح دارد ولی توضیحی دربارۀ آن داده نشده است. از سویی این کتاب در صدد پاسخ به دغدغه‌های مارکسیسم است و نویسنده درصدد دفاع از مارکسیست است با روایت خود.
در پایان این نشست دکتر حسین صافی، مترجم کتاب طی سخنانی گفت: مخاطب عام با خواندن کتاب، نویسندۀ آن را مارکسیست قلمداد می‎‌کند ولی مخاطب خاص، روایت متفاوتی از مارکسیست را درک می‌کند. از نظر نویسنده در این نظام سرمایه‌داری، ناخودآگاه سیاسی از دست رفته است که در روایت مارکسیست می‌تواند یافت شود.
دکتر صافی همچنین دربارۀ نقدهایی که دربارۀ ترجمه سخت کتاب گفته شد، چنین پاسخ داد: من اعتقادی به توضیح اصطلاحات نداشتم چون اطلاعات اولیه را می‌توان با یک جست‌وجوی برخط ساده به‌دست آورد./پایان