نشست «گسترش چین شناسی و ترجمه های بین فرهنگی ایران و چین»

در روز یکشنبه مورخ 8 اردیبهشت 1398 نشستی با استادان کشور چین از مرکز گسترش ترجمه دانشگاه پکن در سالن اندیشه برگزار شد. در این نشست استادان مهمان از کشور چین با چی ن­شناسان ایرانی از دانشگاه­های علامه طباطبائی، شهید بهشتی و دانشگاه تهران به میزبانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به تبادل نظر در ارتباط با مسائل علمی و فرهنگی، ادبیات و به ویژه چین­ شناسی پرداختند.

ابتدا با خوشامد گویی خانم دکتر حسینی مدیر دفتر همکاری­های علمی و بین­ الملل پژوهشگاه، جلسه آغاز شد و پس از وی استادان مهمان از کشور چین نظرات خود را بیان کردند.

اولین سخنران از کشور چین پروفسور خوانگ استاد ادبیات تطبیقی و مطالعات فرهنگی دانشگاه زبان و فرهنگ پکن، دانشگاه BLCU بودند. ایشان از گسترش چین ­شناسی در ایران ابراز خوشحالی و از پژوهشگاه برای این فرصت که در اختیار آنان قرار داده است تشکر کردند. در ادامه سخنان خود افزودند ایران و چین از تمدن­های تاریخی برخوردارند که در طول تاریخ این تمدن­ها حفظ شدند. هر دو تمدن از محتوای عمیق فکری و فلسفی برخوردارند و در طول تاریخ نقش مهمی در دنیا ایفا و صفحات جدیدی را در کتاب تاریخ بشریت باز کردند. ارتباط مستقیم فرهنگی بین دو تمدن هم ریشه از دو قرن قبل از میلاد آغاز شده است. در زمینه مبادلات اقتصادی و تجاری چه در بحث راه آبی و جاده ابریشم و چه در بحث خاص آن همواره در طول تاریخ هر دو کشور با هم رابطه داشتند و در رابطه با ارتباط سیاسی این ارتباط گسترده­تر شده است. در سال 1997 دانشگاه شهید بهشتی برای اولین بار گروه زبان چینی را ایجاد کرده است که نقطه عطفی در روابط علمی دو کشورشد و بعد  از آن تاسیس موسسه کنفسیوس در دانشگاه تهران در سال 2008 یکبار دیگر برای رشد روابط فرهنگی دو کشور شروعی دوباره بود. مرکز مطالعات و گسترش ترجمه­های خارجی و شبکه اینترنتی ترجمه­ های چین با همکاری وزارت فرهنگ و دانشگاه­های برتر چین با هدف تبادلات فرهنگی چین با خارج ایجاد شد. این مرکز مرجع بین­المللی است متشکل از منابع با استعداد انسانی به زبان­های مختلف است. از ابتدا تاسیس تاکنون در ایران با همکاری انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دو کتاب ترجمه شده است با نام رویای گرگ سفید و صد چرایی درباره ابریشم.

خانم دکتر میرزانیا مدیر گروه زبان چینی دانشگاه علامه طباطبائی سخنران بعدی بودند. ایشان در مورد وضعیت ترجمه و نشر آثار ادبی و چینی مطالبی را اظهار کردند. در سال 2015  نشست چین­شناسان خارجی در چین از طرف شبکه پژوهش و فرهنگ پکن چینبرگزار شد. وزارت فرهنگ چین و تعدادی از دانشگاه­ها با مرکزیت دانشگاه زبان و فرهنگ پکن برنامه ­های سالانه دارند که تمام مترجمان چینی را از سراسر دنیا دعوت می­کنندو در شهر پکن برنامه ­های دیدار و ملاقات با ناشران یا نویسندگان تدارک می­بینند و فعالیت­های گسترده­ای دارند.

دکتر میرزانیا در ادامه افزودند که ادبیات نقش مهمی در شناخت یک ملل دارد. روحیات مردم را مطالعه کنیم. اول از هر چیزی باید به آثار ادبی مراجعه کرد زیرا نویسندگان واقعیات را به نمایش می­گذارند و با روحیات و منطق زندگی مردم می­توان آشنا شد. در حال حاضر بازار نشر ایران آثاری از ادبیات چین ندارد و بیشتر آثار فلسفی است مثل مکالمات کنفسیوس، فنون رزم و غیره که جزو آثار کلاسیک چینی است و در مورد ادبیات آثاری وجود ندارد. از آثار ادبیات کلاسیک دو اثر داریم به نام اسیر باخترو خلاصه رویای عمارت سرخ است. در باره آثار مدرن و معاصر ادبیات چین سرگذشت آکیو ، داستان زندگی من از لایشو به زبان فارسی ترجمه شده است. ذرت خوشه سرخ و رمان گوساله و مجموعه داستان­های کوتاه ترجمه شده است.

آموزش زبان فارسی در چین 610 سال قدمت دارد و طی این 6 دهه فارسی­دانان زیادی در چین پرورش یافتند و آثار ایرانی را به چینی ترجمه کردند مثل غزلیات حافظ و شاهنامه و رباعیات خیام، گلستان سعدی، نظامی و ادبیات مدرن. مثل کتاب شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری و بوف کور از صادق هدایت.

زبان چینی حدود 22 سال است که در ایران سابقه دارد. در این سال­ها از چینی ترجمه­ای نشده است. در واقع علاقه به تجارت با چین بیشتر از ادبیات در چین بوده است.  رمان کشف رمز از دکتر وفایی به فارسی و رمان مزه­شناس توسط نشر ققنوس و دویدن در خیابان­های پکن و نیز مجموعه رنج نیز ترجمه شده است.

انجمن علمی دانشگاه علامه با محوریت چین­شناسی مجلاتی هم منتشر می­کند که آثار زبان چینی و فیلم­های چینی و نویسندگان در آن معرفی می­شود. در واقع پایگاه چین­شناسی است. مجله راه ابریشم نو در دانشگاه علامه چاپ می­شود که آثار ادبی نویسندگان چینی را به طور مستقیم از چینی به فارسی ترجمه می­کند. در سال 2017 ایران مهمان ویژه نمایشگاه کتاب چین بود و امسال هم چین در نمایشگاه کتاب ایران مهمان ویژه است.

مهمان دیگر آقای دکتر جوان­بخت از گروه زبان چینی دانشگاه شهید بهشتی بودند. ایشان چنین اظهار کردند که این دانشگاه تصمیم گرفته است تا در حیطه ترجمه ادبی آثار چینی تمامی آثاری که از طرف انجمن ادبی چین رتبه­ بندی شده است در زمینه داستان بلند و متوسط و آثار کوتاه انتخاب کند از این آثار تعداد 10 اثر انتخاب و به فارسی ترجمه شده است و قرار است به روز شود.

آقای دکتر بذرافشان نیز سخنان خود را با این سئوال آغاز کردند که به چه دلیل چین­ شناسی در ایران ضعیف است زیرا در ایران دانشجویان در سطح کارشناسی هستند و نمی­توانند آثار ادبی سنگین چینی را ترجمه کنند.

آقای دکتر قبادی پس از خیرمقدم به مهمانان فرمودند که خوشحالم روابط فرهنگی و زبانی ایران و چین در حال گسترش است. ایران و چین دو نماد بزرگ تمدن کهن دنیا محسوب می­شوند. در کنار تفاوت­های فرهنگی که ممکن است وجود داشته باشد مشترکات فراوانی با تمدن و فرهنگ آسیای دور از جمله چین داریم. تحقیقات فراوانی در  این زمینه صورت گرفته است. چندین دهه است پژوهشگاه در زمینه فرهنگ آسیای دور از جمله چین در حال تحقیق است. در این پژوهش­ها متوجه شدیم که برخی مشترکات میان فرهنگ ایرانی و چینی وجود دارد که می­تواند زمینه­های همکاری­های آینده ما و چین شود. از جمله اصالت نهاد خانواده و حرمت­گذاری­هایی که به عنوان سرمایه اجتماعی در میان جوامع ایرانی و چینی مشترک است. دلبستگی یه اسطوره­های کهن، میل به بازیابی و باززایی و بالنده دانستن و زنده داشتن اسطوره­ها در حوزه سینما و ادبیات ظهور و بروز دارد و نشان دهنده این است که جنبه­های مشترک ایران و چین با هم پیش می­روند. در دنیای کنونی بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم که روابط فرهنگی و تمدنی ایران و چین تقویت شود. دیپلماسی علم اگر تقویت شود پشتوانه دیپلماسی در عرصه­های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خواهد بود. پژوهشگاه ظرفیت، سابقه و علاقه دارد تا در زمینه­های مختلف با کشور چین رابطه گسترده­ای داشته باشد.

استاد دکتر شوبافن عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات فرهنگی و ادبیات تطبیقی دانشگاه پکن بودند که سخنانی نیز در این نشست ایراد کردند. ایران یکی از کشورهایی است که تمدن باستانی دارد اما من زیاد با ایران آشنایی ندارم . دو دلیل دارد یکی به این دلیل که به ایران کم سفر کرده ام و دو اینکه فارسی بلد نیستم. ایران کشور شاعرگونه است و با حافظ آشنا شدم و محققان و دانشمندان زیادی دارد. شناخت ما  نسبت به انتشارات ایران کم است. امیدوارم که به طور مشترک در مورد سه موضوع با هم صحبت کنیم. 1- چین شناسان خوب را در این نشست شناسایی کنیم 2- مولفان و استادان خوبی را برای تالیف کتاب چین شناسی و تحقیقات فرهنگی شناسایی کنیم 3- در مورد وضعیت چین شناسی ایران، ترجمه و پژوهش­های ادبی و نشر آثار در ایران اطلاعات گردآوری کنیم.

سخنران بعدی این نشست آقای دکتر دهقانی بودند. ایشان فرمودند که طی 10 سال گذشته چین تغییرات زیادی کرده است. وقتی از چین می­شنویم، چین کهن به ذهن ما می­آید. از چین کنفسیوس به نظر ما ایرانی­ها می­آید و چین امروز را فقط از صنعت آن می­شناسیم. کالاها و پوشاک چینی به ذهن می­آید. به همین دلیل تعداد دانشجویان زبان چینی کم است. ترجمه ادبیات ما به چینی کار سختی است گرچه این کار انجام شده است.

آقای خاکبازان از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مهمان دیگر بودند. ایشان اظهار کردند که چند سال پیش چین مهمان ویژه ترکیه بود که تنها یک غرفه در آنجا داشت اما در ایران اتفاق بزرگتری افتاد یعنی عزم راسخی بود. باید ارتباط تنگاتنگ ایجاد شود. نشر را هم باید صنعت در نظر گرفت. باید نقاط مشترک را پیدا کرد تا ارتباط برقرار شود. باید این نقاط را کشف کرد. از نظر فرهنگی قصه­هایی داریم شبیه هم هستند با 8000 قصه ایرانی مجموعه­ای منتشر کردیم. با شئونات اجتماعی می­توان منبعی برای نقاط مشترک در نظر گرفت. باید همت و عزم راسخ داشته باشیم تا ارتباط قوی ایجاد شود.

آقای دکتر اسماعیل پور استاد دانشگاه شهید بهشتی از مهمانان دیگر پژوهشگاه در این نشست بودند. ایشان اظهار کردند که یک دهه است که ارتباط نزدیک فرهنگی و ادبی آغاز شده است که من شخصا در این زمینه تلاش کرده ام. در رشته آموزش زبان فارسی به خارجی­ها 70 درصد دانشجویان ما چینی هستند. در حوزه پژوهش دو کار انجام شده است. متون کلاسیکی که از ترفان چین در استان شینگ یانگ کشف شده است متون بسیار ارزشمندی است . نوشته­های فارسی میانه و پهلوی اشکانی همراه با مینیاتورهای بسیارزیبا. دو کتاب از آن متون به فارسی ترجمه شده است. متونی که خود چینی­ها که در ترفان نوشته اند نشان می­دهد که ارتباط چین و ایران قوی بوده است که 5500 قطعه در این شهر کشف شد. دو پیشنهاد می­توان ارائه کرد. اول اینکه برای همکاری ویژه با چین، پژوهشگاه و دانشگاه شهید بهشتی همکاری داشته باشند. پیشنهاد دوم نشست یا همایش علمی است که با همکاری هم این همایش بین­المللی مشترک اجرا شود. تاکنون سه کتاب از آثار چینی از زبان انگلیسی ترجمه شده است و منتشر یافته است. مجموعه بسیار غنی با نام « مفاهیم کلیدی در اندیشه و فرهنگ چین» که در 6 جلد به زبان­های چینی منتشر یافته است،به 24 زبان دنیا ترجمه شده و 2 جلد اول به زبان فارسی ترجمه شده است.

این نشست با سخنان خانم دکتر حسینی با تشکر از مهمانان پایان یافت.