چهارمین جشنواره بین‌المللی تجلیل از امام علی)ع)پژوهی
چهارمین جشنواره بین‌المللی تجلیل از امام علی)ع)پژوهی
چهارمین جشنواره بین‌المللی تجلیل از امام علی)ع)پژوهی صبح روز 29 شهریورماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز به کار کرد. دکتر حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه و رییس جشنواره ضمن خیر مقدم به شرکت کنندگان اظهار داشت : خدمت به امام علی)ع)پژوهی افتخاری برای این پژوهشگاه است. امیدواریم این نشست‌ها به معرفت ما نسبت به امام علی)ع) بیفزاید و در عمل هم بتوانیم به صدق و عدالت ایشان نزدیک شویم.
من می‌خواهم درباره خصوصیات گفتار و رفتار امام علی)ع) در راستای تقدم رویکرد فرهنگی در فرایند توسعه سخن بگویم. نهج‌البلاغه برای قرن و زمان خاصی نیست و برای همه عصرها و نسل‌ها پیام دارد. امام علی)ع) توانستند در مدت خلافتشان جامعه مثالی عادلانه‌ای را ایجاد کنند. امام علی)ع) به نقش علم و فرهنگ توجه داشتند. ایشان در نامه‌ای به امام حسن)ع) می‌فرمایند من طوری در احوال گذشتگان مطالعه کردم گویی که با ایشان زیستم و این نشان می‌دهد صرف نظر از مقام معنوی، امام علی)ع) می‌خواهند به ما بگویند که علم را باور کنید.
ایشان در ادامه افزود :امام علی)ع) همچنین صلح و مصالحه را در حکومت عقلانی ترجیح می‌دهند و نمونه آن نامه به مالک اشتر است. سلوک امام)ع) مبتنی بر منافع جمعی بود. ایشان به حقوق انسان به عنوان شهروند باور داشتند که این را می‌توان در جای جای نهج البلاغه دید.
مشخصه دیگر اندیشه امام علی)ع) تقدم فرهنگ بر سیاست است. همچنین ایشان زمینه استفاده از رانت را در حکومت خود از بین برد. امام علی)ع) در مقابل رفتارهای معترضان و مردم با صبر، حلم و شکیبایی رفتار می‌کردند. ایشان عدالت اجتماعی را تحت الشعاع چیزی قرار نداده و با عزمی راسخ و بدون هیچ گونه تبعیض به عدالت‌گستری اقدام کردند.
در ادامه محمود جنیدی رئیس مرکز تحقیقات امام علی)ع) و دبیر علمی جشنواره ضمن ارایه گزارشی از روند برگزاری جشنواره گفت: غدیر گلستان عطر نبوی و مبدا ظهور ولایت علوی است، خدا را شاکریم که به برکت غدیر، نور عدالت علوی در کشورمان می‌تابد. این عید بهانه‌ای برای درست اندیشدن به منظور تبعیت از این گوهر‌های الهی است. سعادت در دنیا و آخرت تنها در اطاعت از ایشان ممکن است. غدیر تداوم پیامبری با همه آرمان‌های بلند آن است و این مناسبت راه گذشت از خودپرستی به خداپرستی است.
پیامبر اسلام)ص) بعثت را احیاء کرامت‌های اخلاقی ذکر کرده و پیام غدیر نیز همین کرامت‌های اخلاقی است. از این جمله می‌توان به مهرورزی و محبت اشاره کرد که در آیه 159 سوره آل عمران به آن اشاره شده است: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ؛ پس به [برکت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سخت‌دل بودى قطعا از پیرامون تو پراکنده مى‌شدند پس از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کار[ها] با آنان مشورت کن و چون تصمیم گرفتى بر خدا توکل کن زیرا خداوند توکلکنندگان را دوست مى‌دارد».
بردباری از دیگر مکارم اخلاقیست که از خصوصیات سبک زندگی اسلام و مورد تاکید امام علی)ع) قرار گرفته است. دومین محور پیام غدیر مربوط به اتحاد مسلمین است که بر مبنای عدم جدایی دین از سیاست بوده و حول امام یا ولایت فقیه حاصل می‌شود.
جنیدی در پایان اظهار داشت : تمهید شرایط برای هدایت تحقیقات در زمینه امام علی)ع) یکی از اهداف این جشنواره است و در همین زمینه جایزه ویژه جشنواره به آیت‌الله رشاد به خاطر تدوین و انتشار دانش نامه سیزده جلدی امام علی)ع) و آیت‌الله ری‌شهری به خاطر چاپ موسوعه امام علی)ع) در دوازده جلد تعلق می‌گیرد.امیدواریم در سال آینده پنجمین جشنواره را با معرفی جایزه ای تحت عنوان " جایزه جهانی امام علی)ع) " ادامه دهیم.
آیت الله علی‌اکبر رشاد در بخشی از این مراسم با اشاره به اهمیت پیشینه دایرةالمعارفنویسی و موسوعه‌نگاری گفت: امروز تولید دایرةالمعارف و تالیف دانشنامه از جمله فعالیت‌های رایج در حوزه‌های مطالعاتی مختلف در جهان است و غربی‌ها به این آثار توجه بیشتری داشته‌اند این در حالی است که در گذشته ما بیشتر به این کار اهتمام داشتیم.
وی ادامه داد: امروز در غرب دایره‌المعارف را انجیل علم می‌دانند و می‌گویند که دایرةالمعارفها باید به صورت علمی و بی‌طرف نگاشته شوند اما این سخن درستی نیست چون قرار نیست چیزی در این جهان بی‌طرف باشد و دایرةالمعارفها هم از مایه‌های ذهنی سرچشمه می‌گیرند و ذهن بی‌طرف امروز کجاست.
وی با بیان اینکه امروز هیچ اقدام و حرکتی نیست که در پیوند با سیاست، قدرت و ثروت نباشد، اظهار کرد: امروز دایرة‌المعارف‌هایی که در جهان نوشته می‌شوند از پشتوانه‌هایی برخوردارند که به قدرت و ثروت متصل است و اگر کسی در چنین شرایطی فکر کند تهدید بی‌طرف انجام می‌دهد و یا چنین ادعایی داشته باشد به بیراهه رفته است.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه تحقیقات متاثر از درون‌مایه‌ها، پیش داشته‌ها و انگیزه‌هاست، اضافه کرد: با توجه به اینکه تحقیقات و تالیف دایرةالمعارفها امروز هزینه‌بر است پس نمی‌تواند متکی به پشتوانه‌ای نباشد. امروز دایرةالمعارفنویسی ابزاری در جهان است و بسیاری از دستگاه‌ها و جریان‌های مختلف از این ابزار استفاده می‌کنند.
آیت الله رشاد در بخش دیگری از سخنانش به استفاده جریان‌های فکری منحرف و فرق ضاله از دایرةالمعارفنویسی اشاره کرد و افزود: اکنون فرق ضاله خارج از اسلام روی به نگارش دایرةالمعارف درباره اسلام و قرآن آورده‌اند در حالی که اینها کجا غم اسلام را دارند؟! و اگر اینها دنبال اسلام بودند چرا مسلمان نشدند؟
به گفته وی، زمانی که به دنبال دایرةالمعارفها می‌رویم می‌بینیم سراسر این متون انحرافی است و نکات زیادی علیه مسلمانان الحاق شده است و گویی جبهه‌ای علیه مکتب دین اسلام از این ابزار استفاده می‌کنند.
آیت‌الله ری‌شهری، در بخشی از این مراسم درباره موسوعه امام علی )ع) که پیش از این، توسط موسسه دارالحدیث منتشر شده بود توضیحاتی را ارایه کرد و گفت: این کتاب 12 جلدی علاوه بر تحلیل‌های سودمند 6 هزار و 738 متن حدیثی و تاریخی دارد و مهم‌ترین ویژگی آن جامعیت و کاربردی‌بودنش است.
وی با اشاره به اقدامات موسسه دارالحدیث درباره پژوهش با موضوع حضرت علی )ع) افزود: برای پژوهش درباره ایشان باید سه اقدام اصلی را انجام دهیم؛ نخست اینکه به صورت عمقی روی شخصیت حضرت علی )ع) در منابع کار کنیم. اقدام دوم این است که درباره ایشان در طول تاریخ اسلام منابع مختلفی نوشته شده و یک پژوهشگر تا زمانی که همه منابع را ملاحظه نکند نمی‌تواند تحقیق کامل و جامعی را ارایه کند و اقدام سوم نیز روزآمد کردن معارف علوی است چرا که به روزرسانی منابع بیش از هر موضوع دیگری می‌تواند برای تاریخ بشریت کارگشا باشد و در این زمینه می‌تواند پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های مختلفی تاسیس شود.
آیت‌الله ری‌شهری اضافه کرد: درباره منابعی که پژوهشگران باید به آن مراجعه کنند و آشنایی با ابعاد عمیق شخصیت امام علی )ع) در سال 1379 موسوعه امام علی )ع) تالیف شد گردآوری این مجموعه 8 سال طول کشید و مخاطبان در این منبع می‌توانند با ابعاد مختلف شخصیتی ایشان آشنا شوند. در حدیثی آمده که علی‌شناس حقیقی و کامل، خدا و پیامبر اکرم )ص) است، بنابراین پژوهشگران برای شناخت حقیقی از این شخصیت بزرگ باید به سراغ خداوند و پیامبر بروند در غیراین‌صورت پژوهش آنها کامل نخواهد بود. با همین نگاه بخش چهارم موسوعه امام علی )ع) به آیات و روایات از زبان قرآن، پیامبر، علی )ع) و اهل بیت )ع) بیان شده است. همچنین در این بخش درباره آفرینش، خانواده و جایگاه امام علی در نزد پیامبر مطالب متعددی گردآوری شده است.
به گفته رئیس موسسه دارالحدیث، عصاره آنچه در همه منابع معتبر درباره حضرت علی )ع) آمده در چندین جلد در موسوعه امام علی )ع) خلاصه شده و برای روزآمدسازی این معارف نیز قرار است «موسوعه حکمت‌نامه علوی» در چندین مجلد منتشر شود. این موسوعه سخنان امام علی )ع) را در اشکال نوین و حوزه‌های متعددی چون معرفتی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی، پزشکی و... گردآوری کرده است.
گارنیک آساطوریان، استاد دانشگاه ایروان در بخشی از این میزگرد توضیحاتی را درباره مبانی علویزم در جهان اسلام ارایه کرد و گفت: پایه تمام بنیادهای جریان‌های معاصر علویزم، جایگاه امام علی )ع) در نظام دینی است. در این مکتب امام علی )ع) در مقام معبود و تجسد خداوند است و همواره این سوال مطرح می‌شود که این هاله تقدس از کجا شکل گرفته و چرا حضرت علی )ع) به این جایگاه رسیده است.
وی تاکید کرد: امام علی )ع) جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ عامه مردم دارد و جالب است که در شاهنامه شباهت‌های زیادی بین رستم و حضرت علی )ع) وجود دارد. ایشان در میان اهل تسنن نیز از اعتبار خاصی برخوردار است و این جایگاه به سبب معرفت و مروت این امام بزرگ است.
به گفته آساطوریان، با وجود گسترش جریان‌های تکفیری در جهان اسلام تعالیم امام علی )ع) باید سرلوحه همه کشورهای شیعی قرار گیرد.
رامین داداشف، امام علی)ع) پژوه آذربایجانی در ادامه درباره ترجمه نهج‌البلاغه در آذربایجان گزارشی ارایه کرد و گفت: این کتاب بارها به زبان آذری و روسی ترجمه شده است. چندی پیش نیز کتاب دایرةالمعارف امام علی )ع)را به زبان روسی ترجمه کردیم که به دلیل اقبال مردم باید تجدید چاپ می‌شد. کتاب نهج‌البلاغه نیز بارها در این کشور به تجدید چاپ رسیده است و این نشان‌دهنده علاقه مردم آذربایجان به دین، خدا و عشق به ولایت و اهل‌بیت است.
وی اضافه کرد: مسجد امام علی )ع) در آذربایجان کتابخانه بزرگی دارد که در آن منابع متعددی با موضوع امام علی )ع) به زبان روسی و ترکی موجود است.
ویکتوریا آکلوا، استاد دانشگاه اسلوونی و مولف کتاب «نژاد قوم ملک طاووس» درباره این اثر توضیحاتی را ارایه کرد و گفت: این کتاب سال گذشته در لندن منتشر شده و موضوع آن به دیانت قوم یزدیان که امروزه با عنوان ایزدی از آن یاد می‌شود، می‌پردازد. جالب است که این قوم با وجود آنکه خود را از اسلام و مسلمانان جدا می‌دانند اما به معارف اهل‌بیت مانند حضرت علی )ع)، فاطمه )س) و حضرت زینب علاقه بسیاری دارند و این شخصیت‌ها در دین آنها جایگاه ویژه دارند.
در پایان این مراسم نیز از تارنمای امام علی )ع) که در آن منابع و آثار هزار و 200 امام علی پژوه ایرانی مانند شهید مطهری، علامه امینی، آیت الله علی اکبر رشاد و ری‌شهری و... و 800 امام علی‌پژوه خارجی مانند طاها حسین، ویلیام چیتک، جورج جرداق و... گردآوری شده و کتاب «مجموعه مقالات همایش حکومت علوی» که در اردیبهشت سال گذشته توسط دانشگاه مفید برگزار شد، رونمایی به عمل آمد.
رونمایی از نسخه الکترونیکی مجموعه سه جلدی «و تو چه می‌دانی علی کیست» نوشته استاد صلاح مهدی فرطوسی از دیگر بخش‌های در نظر گرفته شده برای این مراسم است. همچنین از مقام آیت‌الله محمدی ری‌شهری و آیت الله علی اکبر رشاد به سبب تلاش‌هایشان برای تألیف و گردآوری دانشنامه و موسوعه امام علی )ع) و چند نفر از محققیق داخلی و خارجی عرصه ی امام علی پژوهی)ع) تقدیر و تجلیل به عمل آمد.
نظر شما :