«برادری انسانی» به‌مثابه یک عیار تمدنی نگاهی به نامه امام علی (ع) به مالک اشتر حبیب‌الله بابایی
نشست ««برادری انسانی» به‌مثابه یک عیار تمدنی» با سخنرانی دکتر حبیب‌الله بابایی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، جمعه دوم اردیبهشت‌ماه 1401مصادف با شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان و شهادت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام و به مناسبت شب‌های قدر به همت مرکز تحقیقات امام علی(ع) برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر حبیب‌ا... بابایی گفت: موضوع «اخوت انسانی» از چند جهت حائز اهمیت است و می‌توان آن را مورد تأمل قرار داد: 1. اخوت انسانی و اخلاق جهانی، 2. اخوت انسانی و نظم اجتماعی، 3. اخوت انسانی و ارتباط فرهنگی با ملل و فرهنگهای دیگر، و 4. اخوت انسانی به مثابه یک شاخص تمدنی و ضرورت توجه به اخلاق برادرانه و همینطور نظم برآمده از اخوت و برادری در صورتبندی کلان نظام مناسبات انسانی در سطح امت اسلام. وی در ادامه به بیتی از اشعار سعدی اشاره کرد که در آن به بحث «اخوت انسانی» توجه شده است:
بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند
دکتر بابایی متذکر شد این نگاه از سوی استاد شهید مرتضی مطهری قابل پذیرش نبوده و مورد نقد قرار گرفته است. از نظر استاد مطهری هرچند مضامین شعر سعدی بسیار عالی است، اما براساس آنچه در روایات نبوی آمده است، این مؤمنین هستند که شبیه یک پیکر بوده و از روح واحد ایمانی برخوردارند. می‌توان گفت استاد مطهری بر اخوت ایمانی و اخوت اسلامی تأکید دارند و این اخوت و برادری را در میان امت اسلام کارساز و ضروری میدانند.
وی در بخش دیگری از سخنرانی خود با اشاره به دیدگاه آیت الله جوادی آملی در کتاب «وحدت جوامع در نهج البلاغه» و همینطور در کتاب «تفسیر تسنیم»، در این باره گفت: ایشان در بحث از «اخوت انسانی»، برای آن دو نوع استدلال ارائه می‌کند: دلیل روایی و دلیل فلسفی. آیت الله جوادی آملی در تشریح دلیل روایی با اشاره به روایت «الانسان اخ الانسان احب او کره» (انسان برادر انسان است چه دوست داشته باشد چه دوست نداشته باشد)، میگوید اگر این حدیث، سند روایی داشته باشد از مصادیق و تعابیر زنده و جهان شمول حقوق بینالملل اسلامی است. آیت ا... جوادی آملی در تبیین فلسفی از «اخوت انسانی» به موضوع فطرت مشترک بشری به مثابه بنیانی مشترک میان انسان‌ها توجه می‌کند که براساس آن می‌توان به صورتبندی اخوت انسانی پرداخت.
دکتر بابائی در پایان سخنان خود، با جمع‌بندی و ذکر انواع «اخوت انسانی»، «اخوت دینی»، «اخوت اسلامی»، و «اخوت ایمانی» به رابطه اخوت انسانی با اخوت دینی ـ اسلامی ـ و ایمانی پرداخت و بر این نکته تأکید کرد که اخوت انسانی قبل از ورود به مرحله ایمان، اگرچه اخوت انسانی است ولی بسیط و ابتدایی است، در حالیکه اخوت ایمانی در فرایند ایمان، اخوت انسانی است ولی پیشرفته و مترقی. اساساً ایمان و ارتباط عمیق با خدا، منجر به رشد و توسعه انسانیت در درون آدمی و در نسبت با انسان‌های دیگر شده (لیثیروا لهم دفائن العقول) و بر این اساس بر این دیدگاه تأکید می‌شود که ایمان بدون انسانیت درحقیقت نمیتواند ماهیت ایمان راستین را داشته باشد.
نظر شما :