گزارش جلسه بیست و ششم نظام سیاسی اسلام

    بیست و ششمین نشست علمی نظام سیاسی اسلام در تاریخ 7 بهمن 93 در دفتر پژوهشکده نظریه پردازی سیاسی و روابط بین الملل برگزار شد. در این نشست ادامه بحث ملیت پی گرفته شد. در جلسه قبل این پرسش طرح شده بود که چگونه ممکن است از سویی مفهوم ملیت را جدید بدانیم و از سوی دیگر ریشه آن را در کتاب و سنت تلقی کنیم. در توضیح آن بیان شد که تعارضی میان این دو مطلب نیست و درک جدیدی که از لفظ ملت وجود دارد، در قرآن کریم و در معنای قرآنی آن هم قابل ردیابی است. ناسیونالیسم عبارت از درخواست قانونمندی و حکومت مبتنی بر قانون است. امر عرفی الزاماً در تعارض با دین نیست. پیامبر خدا (ص) مدنیت دینی را تاسیس کرد و عرف هم از همین مدینهالنبی شروع شد. اگر شکل گیری ملیت را صرفاً با اجتماع گروه‌های انسانی بدانیم؛ آن وقت نخواهیم توانست زندگی بین المللی را تجربه کنیم و فقط سیاست خارجی خواهیم داشت؛ ولی اگر ملیت را حاکمیت قانون و قانونی شدن حکومت ها بدانیم؛ هم قانون بین المللی و هم فضای بین‌الملل شکل می‌گیرد.

    به هرحال ماهیت ملی گرایی که در عالم اسلام و نیز در غرب وجود دارد، عبارت از صرف تجمع گروه‌های انسانی نیست و نشأت گرفته از طلب حکومت قانونی می باشد. این قانون هم صرف نوشته های روی کاغذ نیست که بشود براحتی پاک کرد، بلکه حقیقتی در متن زندگی است که با خواست الهی ایجاد می شود. اگر قانون را یک سری دستور العملی بدانیم که حکومتها مخیر به اجرای آن هستند و یا اینکه عبارت از فرامین خود حکومتها تلقی کنیم که برای اجرا ابلاغ می شوند؛ جزء امور اعتباری خواهد بود ولی حرمت و اهمیت قانون در جامعه یک امر وجودی و نه اعتباری است. لذا به هر اندازه ای که این وجود عینی تحقق پیدا کند، می توان از پیدایش حس ملی و ملیت صحبت کرد. جایگاه قانون در نظام ولایت فقیه هم نه قبل از حکومت و نه بعد حکومت است و بلکه با حاکمیت ولی فقیه تعیّن پیدا می‌کند. قدرت یافتن قانون در جامعه نیز به نوبه خود به شکل گیری نظام ولایت فقیه منجر می گردد. لذا می توان از ولایت مطلقه فقیه بحث کرد.