دکتر حسینی:۲ انقلاب علمی با ترسیم منظومه نقدپژوهی

حجت‌الاسلام سیدحسین حسینی دبیر شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در گفت‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس درباره اهمیت نقد علمی و ترسیم منظومه نقدپژوهی اظهار داشت: نقد علمی نیازمند اصول علمی و آداب اخلاقی است که همه اینها عاملی برای گذر از مرحله نقد و دستیابی به منظومه نقدپژوهی می‌شود.

وی درباره چیستی و مشخصات منظومه نقدپژوهی توضیح داد: در مسیر تنظیم منظومه متکثر و پیچیده نقدپژوهی باید به نقشه راهی رسید که از طریق آن ساختار پژوهش‌های پیرامون نقد را به درستی ترسیم کنیم.

وی در ادامه یادآور شد: طرح مسایل و پرسش‏‌های بایسته در حوزه نقد، تحلیل و تبیین نسبت نقد با قلمرو تخصص‌ها و گرایش‌های گوناگون رشته‏های علوم انسانی و اولویت‏بندی و تقسیم‏بندی آنها، بخشی از کار بزرگی است که هم اکنون پی‏ریزی پایه‏های آن در جامعه علمی و دانشگاهی ایران اسلامی ‌بر دوش اندیشمندان علوم انسانی است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تأکید بر اینکه از منظومه نقدپژوهی به مثابه یک نظام جامع نقد انتظاراتی خواهیم داشت، اظهار داشت: نخستین انتظار از تنظیم چنین منشوری این است که نحوه قرار گیری یک رشته تخصصی علوم انسانی ، یک واحد سازمانی دانشگاهی و یک پژوهشگر را در یک مرحله به طور روشنی مشخص کند و در مرحله دیگر، نسبت کل رشته‌‌ها با یکدیگر و نیز نسبت مراکز آموزشی و پژوهشی دانشگاهی و همچنین نسبت اعضاء هیئت علمی و صاحبنظران را در یک مجموعه کلان علوم انسانی فراهم سازد.

حسینی با اشاره به اینکه ترسیم چنین منظومه عظیمی مقدمه دو انقلاب علمی دیگر را فراهم می‌سازد، افزود: این منظومه در آغاز می‌تواند زمینه‌ساز تحقق شبکه نقد علمی و اجتماعی شود؛ شبکه‌ای که سامانه نقد پژوهشی را در بستر جامعه علمی کشور پایه‌گذاری کند و در گام بعدی، زمینه‌ساز تولید علوم جدید و نظریه‌پردازی‌های علمی و اجتماعی شود.

حسینی در ادامه افزود: اگرچه نقد اندیشه و یا یک اثر علمی دارای بار علمی و ارزشی است اما لازم است به این نکته توجه داشت که نباید نقد را صرفاً امری درجه دو به حساب آورد.

وی اظهار داشت: نقد نظریه‌های موجود اعم از ایرانی و غیر ایرانی و یا اسلامی و غیراسلامی، می‌تواند زمینه‌ ساز نظریه‌پردازی‌ در حوزه علوم انسانی بومی و اسلامی قرار گیرد.

دبیر شورای بررسی متون در پایان خاطر نشان کرد: در این خصوص، یکی از سیاست‌های اصلی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی کمک به رشد تفکر انتقادی در تولیدات علمی دانشگاهی است چرا که این شورا در آغاز فعالیت خود به این نتیجه رسید که تولید علم در حوزه علوم انسانی بدون توجه به نقد وضعیت موجود علوم انسانی و البته نقد محتوای کتب درسی دانشگاهی و منابع علمی موجود عملی نخواهد شد.

وی در پاسخ به این سؤال که مهمترین آسیب‌هایی که اکنون حوزه علوم انسانی را در کشور تحت سیطره خود گرفته چیست، توضیح داد: فقدان یک برنامه کلان علمی مختص حوزه علوم انسانی کشور متناسب با شرایط بومی و اسلامی ایران، عدم توجه به مساله علوم انسانی اسلامی و طرح نادرست، غیرفنی و غیرعلمی موضوع علم دینی در مجامع دانشگاهی، پیوند نخوردن مراکز علمی و به تبع محققین و نیز مسائل مهم علمی با یکدیگر که نتیجه فقدان برنامه کلان است و در کنار آن بخشی نگری مراکز متنوع و گسترده، رواج پژوهش‌های فردی و نبود پژوهش های جمعی و اجتماعی، چنبره و تسلط دیرینه و ناجوانمردانه مهندسین و نگاه مهندسی بر برنامه ها و مقدرات حوزه علوم انسانی و نگاه بدبینانه و ناامیدوارانه مسئولین حکومتی بر حوزه علوم انسانی و محققین آن، مسئله ناشناسی در حوزه علوم انسانی یا عدم توجه جامعه علمی کشور به مسایل علمی مهمی که برآمده از مقتضیات انقلاب اسلامی است و کم توجهی به نقد علمی و روشمند نظریه های جهانی در حوزه علوم انسانی و در اختیار نداشتن یک الگوی جامع نقد برخی از این مشکلات را تشکیل می‌دهد.