دکتر فرزاد: ادبیات انقلاب از دهه 40 به‌وجود آمد

این منتقد ادبی و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره عنوان «ادبیات انقلاب» و شاخصه‌های آن به خبرنگار ادبیات ایسنا گفت: آثاری که برخی از آن‌ها به عنوان ادبیات انقلاب یاد می‌کنند ادبیات جنگ است نه انقلاب. نمونه این کتاب‌ها رمان «زمین سوخته» احمد محمود است که درباره 17 روز اول جنگ است.

او در ادامه بیان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ادبیات نیرومندی به‌وجود آمد که به جنگ مربوط است و کسانی که از آن با نام ادبیات انقلاب نام می‌برند، اشتباه می‌کنند.

این مدرس دانشگاه در رشته ادبیات پایداری گفت: معتقدم ادبیات انقلاب در ایران از دهه 50 و حتی قبل‌تر از آن به‌وجود آمد؛ زمانی که پس از سال 42 کاخ‌های شاه تکانی خورده بود و مجاهدین و همچنین مسلمانانی چون شهید مطهری شروع به نوشتن کردند. به طور مثال مرحوم منوچهر آتشی در شعر «اسب سفید وحشی» کودتای 28 مرداد را به خوبی توصیف می‌کند که در حوزه ادبیات انقلاب جای می‌گیرد. این‌گونه ادبیات از قبل و بعد از کودتای 28 مرداد نیز وجود داشته است و نویسندگانی همچون چوبک و حتی هدایت و دیگران هم در این حوزه نوشته‌اند. اما متأسفانه امروز یک عده نویسنده‌های درجه چند به واسطه این‌که خود را به نهادهای خاصی نزدیک کرده‌اند ادبیات واقعی انقلاب را به حاشیه رانده‌اند. اما آنان که آگاه هستند می‌دانند ادبیات انقلاب چیست.

فرزاد همچنین اظهار کرد:‌ رمان «کلیدر» محمود دولت‌آبادی به عربی ترجمه شده و وقتی دانشجوی عرب‌زبان این کتاب را دستش بگیرد او را دانشجوی روشن‌فکر خطاب می‌کنند، چون او یکی از رمان‌های بزرگ دنیا را می‌خواند، اما عده‌ای نمی‌خواهند این ادبیات وجود داشته باشد. این افراد هیچ‌وقت از این نویسنده‌ها حرفی نمی‌زنند.

او در ادامه بیان کرد: اگر پس از انقلاب نویسندگانی شروع به نوشتن با موضوع جنگ کردند به این خاطر بود که بلافاصله پس از پیروزی انقلاب همه مردم ایران درگیر جنگ شدند و همگی به دفاع برخاستند. بنابراین خیلی طبیعی بود که برخی از نوشته‌های ادبیات معاصر ما معطوف به جنگ شود که با انقلاب هم‌زمان شده بود، وگرنه به آن معنی ادبیات انقلاب وجود ندارد. این جنگ برای ایرانیان جنگ حیثیتی بود بنابراین همه انسان‌هایی را که در ایران زندگی می‌کردند درگیر خود کرد.

عبدالحسین فرزاد سپس گفت: ادبیات واقعی انقلاب از دهه 40 به‌وجود آمد. من خود آن زمان دانشجو بودم و جزو اولین کسانی بودم که شعرهایی از ادبیات مقاومت فلسطین را ترجمه کردم. الآن هم در رشته ادبیات پایداری در دانشگاه، ادبیات مقاومت جهان تدریس می‌کنم که بخش زیادی از آن مربوط به مطالعات و خاطرات خودم از جنگ ویتنام و الجزایر است.