دکتر سپنجی: برنامه‌ریزی و تثبیت سبد رسانه خانواده؛ عامل گرمی کانون خانواده
کانون خبرنگاران نبأ: امیرعبدالرضا سپنجی گفت: اگر رفتار رسانه‌ای والدین، به گونه‌ای تدریجی، با برنامه‌ریزی و آگاهی کامل به سمت استفاده هدفدار از رسانه برای فرزندان حرکت کند، علاوه بر تحقق اهداف تربیتی، کانون خانواده نیز گرم‌تر می‌شود.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، تربیت فرزند صالح که بدون اغراق شاید مهم‌ترین دغدغه والدین ایرانی باشد، زوایا و بسترهای گوناگون مطالعاتی و تحقیقاتی دارد که از برونداد این مطالعات، راهکارهای کاربردی متعددی برای زندگی روزمره استخراج شده است. عنصر رسانه با اینکه تنها یکی از مؤلفه‌های بیرونی اثرگذار بر امر تربیت فرزند است، امروزه شاید مهم‌ترین و دائمی‌ترین مؤلفه اثرگذار بر تربیت شده است؛ زیرا رسانه‌ها از کودکی بر شکل‌گیری هویت، رفتار و گفتار فرزندان تأثیرات بسیاری می‌گذارد و هدایت این جریان در مواجهه با رسانه‌ها تاثیرات مؤثر و مثبتی می‌گذارد.
تربیت؛ فرایند آماده‌سازی زمینه‌های
تعریف اسلام از تربیت، جامع‌ترین تعریف در این زمینه است. تربیت در اسلام فراهم‌سازی زمینه‌های رشد و شکوفایی دائمی همه استعدادهای انسان در جهت کمالات الهی ـ انسانی است. از این تعریف بر می‌آید که تربیت فرآیندی موقتی و امری تک‌بعدی نیست و تمامی ابعاد وجودی انسان را در طول زمان بر می‌گیرد. نکته دیگر اینکه تربیت «آماده سازی» زمینه‌هاست نه تحمیل آنها. نتیجه دیگر اینکه تربیت دارای هدف است و چه هدفی والاتر از رسیدن به کمالات انسانی ـ الهی.
امروزه بزعم بسیاری از والدین، تربیت فرزندان امری بسیار مشکل‌تر از گذشته شده و زوایای پیچیده‌تری پیدا کرده است. برخی علت این سختی را ناشی از تأثیرات فراوانی می‌دانند که ابعاد مختلف تکنولوژی بر فکر و رفتار فرزندان‌مان می‌گذارند. «رسانه» از آنجا که به طور مستقیم با حواس و فکر ما و فرزندامان سر و کار دارد، بی‌تردید خود را در مؤثرترین ابزار تربیتی جای داده است.
ذهن کودکان؛ بستر مستعد برای اثرگذاری رسانه‌ها
اما چاره مسئله کجاست و چه باید کرد؟ امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «إِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ کَالْأَرْضِ الْخالِیَهِ مآ أُلْقِیَ فیها مِنْ شَیْ ءٍ قَبلَتْهُ؛ جز این نیست که دل نوجوان همچون زمین میان تُهی است؛ هر چه در آن افشانده شود، همان را می‌پذیرد». این حدیث به ویژگی اثرپذیری ذهن و ضمیر کودکان از محیط بیرون و شنیده‌ها و مشاهدات پیرامون خود اشاره دارد که بسیاری از آنها از قاب رسانه‌ها منتقل می‌شود. تولیدات رسانه‌ها که در رنگ و لعاب‌ها و گونه‌های مختلف ارائه می‌شود مانند بذری است که در دل و فکر نوجوانان کاشته می‌شود؛ بنابراین ضرورت ارائه تعاریف و توصیه‌های کارامد در فهم بیشتر رسانه و راهکارهای هدایت آن درباره نسل نوجوان بیش از پیش احساس می‌شود.
سواد رسانه‌ای؛ توانایی انتخاب، درک و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای
امیرعبدالرضا سپنجی، مدیر گروه مدیریت رسانه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران نبأ به تعریف سواد رسانه‌ای و تاثیرات رسانه بر روابط و الگوهای موجود در کانون خانواده می‌پردازد و می‌گوید: سواد رسانه‌ای در واقع به توانایی انتخاب، درک و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای گفته می‌شود. میزان و نحوه تاثیر رسانه بر اقشار و سنین مختلف جامعه متفاوت است. اگر گروه‌بندی اعضای یک خانواده را در نظر بگیریم، می‌توان برای هر یک از گروه‌های سنی نوع خاصی از رفتار را در استفاده از رسانه تعریف کرد.
ممنوعیت استفاده از شکل دیداری رسانه تا دو سالگی
وی می‌افزاید: اولین دوره سنی که خلاف تصور والدین، دوره‌ای بسیار حساس و قابل تامل در تربیت کودک است، از بدو تولد تا حدود دو سالگی ادامه دارد. در این سن حداقل ارتباط کلامی و تعاملی با والدین و اطرافیان وجود دارد و بیشترین میزان ارتباط از طریق نگاه محقق می‌شود؛ لذا وجود ارتباط مدام دیداری توسط والدین کمک بسیاری در شکل گیری درست مفاهیم در ذهن کودک می‌کند. از جمله توصیه‌های رسانه‌ای که در این سن مطرح می‌شود ممنوعیت مطلق استفاده از هر گونه شکل دیداری رسانه (تلویزیون، انواع نمایشگرهای رایانه ای، تبلت، گوشی موبایل و ...)، با هر هدفی است.
مدیریت رفتار رسانه‌ای با برنامه‌ریزی و آگاهی
سپنجی با اشاره به تغییر رفتار والدین در سنین بالای سه سال عنوان می‌کند: رفتار رسانه‌ای والدین، به گونه تدریجی و با برنامه‌ریزی و آگاهی کامل، به سمت استفاده هدفدار از رسانه برای کودک متمایل می‌شود. باز هم تاکید می‌کنم که نبود برنامه‌ریزی و آگاهی، که به نوعی سواد رسانه‌ای است، نه‌تنها اهداف تربیتی والدین را محقق نمی‌کند بلکه اثرات زیان‌باری را در بر خواهد داشت.
تثبیت هدفمند سبد رسانه‌ای خانواده؛ عامل گرم‌تر شدن کانون خانواده
وی در پایان با بیان اینکه تربیت امری چند بُعدی است، تصریح می‌کند: تربیت از عوامل درونی و بیرونی زیادی متاثر می‌شود؛ برای مثال حلال بودن و حتی فواید تغذیه‌ای غذای فرزند ما، در تربیت او مؤثر خواهد بود. حال چه بسا بحث بر سر غذایی باشد که قرار است روح سیری‌ناپذیر انسان را اشباع کند، محتوایی که به رسانه تعبیر می‌شود. اشکال رسانه‌ای مکتوب، چندرسانه‌ای و آنلاین اگر با برنامه‌ریزی و آگاهی قبلی در سبد رسانه‌ای خانواده جای خود را تثبیت کنند، می‌توانند به گرم‌تر شدن کانون خانواده نیز کمک کنند.
نظر شما :